Wystawiasz swoje zdrowie na szwank, jeżeli trenujesz przez godzinę dziennie, po czym wracasz do domu, by zasiąść na kanapie
Siedzenie przez większą część doby zwiększa ryzyko chorób krążenia, cukrzycy i przedwczesnego zgonu. I to niezależnie od stopnia aktywności fizycznej. Oznacza to, jakkolwiek dziwnie by to miało zabrzmieć, iż wystawiasz swoje zdrowie na szwank, jeżeli trenujesz przez godzinę dziennie, po czym wracasz do domu, by zasiąść na kanapie i już na niej do końca dnia pozostać.
Nawet jeżeli zagrożenia związane z siedzącym trybem życia były znane już od dawna, to jednak dopiero wyniki badań z ostatnich lat pokazały, jak w istocie są one niebezpieczne. Badanie na gigantyczną skalę, w którym przez kilka lat obserwowano ponad 220 tys. ludzi, ujawniło pewien związek: ci, którzy siedzą w bezruchu przez większą część doby, narażeni są nie tylko na zachorowanie na różne choroby, ale i na przedwczesny zgon. Łatwo jest oczywiście odpędzać od siebie myśl,
że to może dotyczyć także nas. Równie łatwo można próbować tłumaczyć sobie, iż ludzie objęci badaniem byli starzy lub już chorzy. Ale tak naprawdę uczestnicy badania mieli 45 lub więcej lat. Ich znakomita większość uważała się za zdrowych, np. 87% opisywało swój stan zdrowia jako dobry albo bardzo dobry. Mimo to okazało się, iż ci, którzy większość doby spędzali, siedząc, w większym stopniu byli narażeni na zgon. Im więcej siedzieli, tym owo zagrożenie było większe. W przypadku tych, którzy spędzali w ten sposób co najmniej 11 godzin dziennie, zagrożenie przedwczesną śmiercią było o 40% wyższe w porównaniu z osobami, które spędzały, siedząc, mniej niż cztery godziny.
Trudno było się przy tym dopatrzyć różnic w diecie, treningu czy liczbie wypalanych papierosów, które mogłyby ten rozziew tłumaczyć. Siedzenie przez 11 godzin każdego dnia może się wydawać nienaturalnie długim czasem, ale jeżeli podliczyć cały czas spędzony w pozycji siedzącej przed komputerem w pracy, w samochodzie, w autobusie, przed telewizorem, przed komputerem w domu, to z pewnością taką liczbę godzin można łatwo uzyskać.
Dlaczego kanapa może być aż tak niebezpieczna?
Siedzenie zwiększa zagrożenie nadwagą i cukrzycą. Czy to właśnie siedzący tryb życia jest głównym powodem zagrożeń chorobotwórczych i zgonu? Z całą pewnością nie. Prawdopodobnie siedzenie wzmaga zagrożenie nadwagą i cukrzycą, ale nie jest wyłącznie odpowiedzialne za zagrożenia zachorowaniami ze względu na brak ruchu. Wydaje się, iż jest coś niebezpiecznego w siedzącym trybie życia ponad to, iż taki styl życia zwiększa ryzyko nadwagi i zachorowalności na cukrzycę.
Prawdziwym „czarnym charakterem” w tej sztuce może być substancja zwana lipazą lipoproteinową, która „odkurza” krew z tłuszczów i tym sposobem reguluje poziom cholesterolu i innych tłuszczów w krwiobiegu. A wysoki poziom tłuszczów we krwi zwiększa zagrożenie chorobami krążenia i zawałem. jeżeli się ruszasz, to lipazy lipoproteinowe uaktywniają się i zasysają tłuszcz, jeżeli jesteś w spoczynku, to ta substancja także jest bezczynna. Niestety, badanie nie daje odpowiedzi na pytanie, jak długo powinniśmy się ruszać, by lipazy lipoproteinowe pozostawały nieustannie aktywne.
Wiemy ponadto, iż mięśnie podczas swojej aktywności wydzielają substancje nazywane miokinami. Ich działanie można porównać do posłańców wędrujących między mięśniami a ciałem. Wydaje się, iż wpływają nie tylko na poziom cukru i tłuszczu we krwi, ale i na układ tłuszczu w całym ciele. jeżeli się nie ruszasz, to te substancje nie są wytwarzane w komórkach mięśniowych.
Cały tekst można przeczytać w „Przeglądzie” nr 12/2024, którego elektroniczna wersja jest dostępna dla posiadaczy e-prenumeraty
Anders Hansen, Carl Johan Sundberg, Rozruszaj swój mózg, przeł. Tomasz Oczkowski, Znak, Kraków 2024
Fot. Shutterstock
