W jelicie człowieka żyją mikroorganizmy, które są najważniejsze dla zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu. Gdy jednak mikroorganizmy te namnażają się w jelicie nadmiernie, może wystąpić szereg poważnych dolegliwości. SIBO, inaczej zespół rozrostu bakteryjnego jelita, to choroba, która wynika właśnie z nadmiernej ilości bakterii w jelicie.
Mikroflora jelitowa jest ważna dla organizmu, ale nadmiar bakterii w jelitach nie jest korzystny i może prowadzić do dolegliwości bólowych brzucha, wzdęć, przewlekłej biegunki, a w poważnych przypadkach choćby do groźnych niedoborów witamin i ich następstw oraz niedożywienia. Czynniki ryzyka SIBO obejmują między innymi nieprawidłowości anatomiczne takie jak uchyłki jelita czy zrosty pooperacyjne, a także zaburzenia czynności motorycznej jelit. Do choroby mogą się przyczyniać również niektóre inne schorzenia i leki. Co jeszcze warto wiedzieć o przyczynach SIBO i objawach choroby? Czy SIBO można się zarazić? Informacje na ten temat można znaleźć w poniższym artykule, gdzie podpowiadamy również, na czym polega leczenie zespołu rozrostu bakteryjnego jelita.
Spis treści
- Co to jest SIBO? Przyczyny SIBO
- Objawy SIBO – na jakie dolegliwości zwrócić uwagę?
- Diagnostyka SIBO – na czym polega?
- Leczenie SIBO i rokowania
- Zespół rozrostu bakteryjnego a dieta
Co to jest SIBO? Przyczyny SIBO
Produkty wspomagające w stosowaniu diety
SIBO, inaczej zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (ang. small intestinal bacterial overgrowth) lub potocznie zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego, to dolegliwość, o której słychać ostatnio coraz częściej, jednak nie każdy wciąż się orientuje, z czym ma ona związek. Wiele się też mówi o mikroflorze jelitowej człowieka oraz jej roli w kontekście jego zdrowia. Prawidłowa mikroflora jelitowa, w której mikroorganizmy występują w zdrowej równowadze i odpowiedniej ilości, jest ważna dla naszego organizmu i pełni wiele kluczowych ról w dbaniu o jego dobrą kondycję. W sprzyjających warunkach może dojść jednak do nadmiernego rozrostu tej mikroflory, czyli stanu, gdy mikroorganizmów jest za dużo. Wspomniany stan jest określany jako SIBO, czyli zespół rozrostu bakteryjnego. Nie jest to powszechna choroba przewodu pokarmowego i u osób zdrowych nie pojawia się często, jednak u pacjentów z czynnikami ryzyka (np. niektórymi chorobami towarzyszącymi) ryzyko jej wystąpienia znacznie rośnie.
Można wymienić różnego rodzaju czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo tego, iż u pacjenta wystąpi SIBO. Zalicza się do nich m.in.:
- Wiek.
- Czynniki anatomiczne, w tym uchyłki jelita czy nieprawidłowości pooperacyjne takie jak zrosty pooperacyjne czy zwężenie jelita.
- Zaburzenia perystaltyki jelit, w tym np. zaburzenia towarzyszące chorobom takim jak zespół jelita drażliwego, cukrzyca czy choćby choroba Parkinsona.
- Zaburzenia trawienia, w tym te występujące przy mukowiscydozie czy przewlekłym zapaleniu trzustki.
- Niektóre choroby (np. marskość wątroby) oraz przyjmowane leki (np. opioidy czy inhibitory pompy protonowej).
- Niedobory odporności.
Czy można się zarazić SIBO? Zespół rozrostu bakteryjnego nie jest zaraźliwy. Dotyczy niekorzystnego namnażania się w sprzyjających warunkach mikroorganizmów własnej flory jelitowej, czyli takiej, która normalnie bytuje w organizmie pacjenta.
Objawy SIBO – na jakie dolegliwości zwrócić uwagę?
Zespół rozrostu bakteryjnego objawy daje niecharakterystyczne, zatem pacjent może mieć SIBO i nie wiedzieć o tym, przypisując obserwowane dolegliwości innym chorobom czy stanom. Do najczęściej występujących objawów SIBO można zaliczyć:
- bóle brzucha,
- zaparcia,
- przewlekłą biegunkę,
- uciążliwe wzdęcia,
- uczucie pełności.
Do wyżej wymienionych objawów SIBO mogą dojść również kolejne, wraz z postępowaniem choroby. Gdy zespół rozrostu bakteryjnego jest zaawansowany, pacjent może się zmagać z obrzękami oraz niedoborami witamin (A, D, B12) oraz ich skutkami. Przy zaawansowanym SIBO pacjent może też tracić masę ciała i mogą się na jego ciele pojawiać zmiany skórne.
Diagnostyka SIBO – na czym polega?
Jeśli pacjent zaobserwuje u siebie objawy występujące przy SIBO, powinien skonsultować się z lekarzem, nie tylko z uwagi na możliwy zespół rozrostu bakteryjnego, ale również w związku z tym, iż obserwowane przez niego dolegliwości mogą mieć związek z szeregiem innych niebezpiecznych schorzeń układu pokarmowego, które wymagają jak najszybszej diagnostyki i wdrożenia leczenia. Po szczegółowym wywiadzie medycznym lekarz prawdopodobnie zleci pacjentowi dodatkowe badania, w tym np. badania krwi, endoskopię z pobraniem treści z jelita oraz następnie jej badanie bakteriologiczne, testy oddechowe czy RTG przewodu pokarmowego. Nie istnieje jednak jedno badaniediagnostyczne, które w przypadku SIBO jest wystarczające do rozpoznania choroby.
Test oddechowy w diagnostyce SIBO jest bardzo pomocny i polega na oznaczeniu wodoru w wydychanym przez pacjenta powietrzu. Wodór w wydychanym powietrzu występuje w nadmiarze w momencie, kiedy w jelitach jest duża aktywność fermentacyjna. Bakterie jelitowe fermentują cukry, a powstający w jelicie wodór przenika do krwi, po czym jest wydalany wraz z wydychanym powietrzem. W teście oddechowym bada się zawartość wodoru wyjściową, po czym podaje się pacjentowi glukozę (lub inny cukier) i wykonuje się pomiary w określonych odstępach czasowych od spożycia cukru.
Leczenie SIBO i rokowania
Leczenie SIBO ma na celu przywrócenie prawidłowej liczby bakterii bytujących w jelitach. Ich nadmiar (rozrost mikroflory) odpowiada bowiem za obserwowane przez pacjenta objawy i nie jest dla niego korzystny, mogąc prowadzić m.in. do niedożywienia i poważnych następstw niedoborów witamin. W leczeniu SIBO wykorzystuje się antybiotykoterapię. Lekarz ustala indywidualnie plan leczenia. Na samej antybiotykoterapii zwykle się nie kończy. najważniejsze jest również przeanalizowanie czynników, które do SIBO u pacjenta doprowadziły, a następnie ich korekta (np. leczenie choroby podstawowej) lub wyeliminowanie (np. ponowny zabieg chirurgiczny).
Oprócz powyższych zasadne mogą być również kolejne interwencje farmakologiczne. Konieczne może być chociażby działanie objawowe, w tym stosowanie leków na przewlekłą biegunkę. Ważnym elementem powrotu do zdrowia może być również uzupełnienie poziomu niektórych witamin (np. wit. A, D czy B12).
Rokowania w przypadku SIBO zależą między innymi od czynnika, który odpowiadał za zespół rozrostu bakteryjnego. jeżeli problemem były zmiany anatomiczne, o dobrych rokowaniach można mówić jedynie w momencie interwencji chirurgicznej korygującej. Wdrożenie antybiotykoterapii i działań korygujących daje jednak na ogół dobre efekty, chociaż należy mieć na uwadze, iż u niektórych pacjentów SIBO nawraca i wymaga ponownego leczenia.
Zespół rozrostu bakteryjnego a dieta
Można znaleźć doniesienia, iż dieta w SIBO może odgrywać kluczową rolę, by ograniczyć dolegliwości towarzyszące chorobie. W przypadku zespołu rozrostu bakteryjnego jelita polecana jest dieta low FODMAP (ang. Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols). Nie jest to co prawda dieta wdrażana powszechnie w przypadku SIBO i raczej stosuje się ją przy takich schorzeniach jak zespół jelita drażliwego (a ten może współwystępować z SIBO), jednak istnieją pewne doniesienia wskazujące na to, iż może być pomocna również dla pacjentów zmagających się z zespołem rozrostu bakteryjnego jelita (choć dowody naukowe potwierdzające te doniesienia są wciąż ograniczone). Dieta low FODMAP pomaga określić fermentujące węglowodany, które szkodzą pacjentowi, a następnie wyeliminować je z jego jadłospisu.
Bibliografia:
- https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitocienkie/80685,zespol-rozrostu-bakteryjnego [dostęp online 01.2025],
- https://en.wikipedia.org/wiki/Small_intestinal_bacterial_overgrowth [dostęp online 01.2025],
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2890937/ [dostęp online 01.2025],
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/choroby-ukladu-pokarmowego/sibo-definicja-diagnostyka-leczenie-dieta/ [dostęp online 01.2025],
- https://pacjent.gov.pl/diety/low-fodmap-dieta-w-jelicie-nadwrazliwym [dostęp online 01.2025],
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-fodmap-zasady-i-zastosowanie/ [dostęp online 01.2025].
