Prawo pacjenta do informacji pozostaje jednym z najczęściej naruszanych praw w polskim systemie ochrony zdrowia – wynika z danych Rzecznika Praw Pacjenta. W 2024 r. aż 10 415 zgłoszeń – czyli ponad 10,5% wszystkich spraw – dotyczyło właśnie braku lub niewłaściwego przekazywania informacji pacjentom.
– Świadomy pacjent to bezpieczny pacjent. Obowiązek informacyjny lekarza nie jest formalnością, ale elementem budowania zaufania i wspólnego podejmowania decyzji o leczeniu – przypomina Bartłomiej Chmielowiec, Rzecznik Praw Pacjenta.
Najczęstszy brak informacji o prawach pacjenta
Analiza zgłoszeń, które trafiły do biura RPP w 2024 r. pokazuje, iż połowa skarg dotyczyła braku przekazywania informacji o przysługujących pacjentom prawach. Kolejne częste problemy to niejasna procedura składania skarg oraz niewłaściwa komunikacja dotycząca stanu zdrowia lub leczenia.
Dane za trzy kwartały 2025 r. wskazują, iż problem utrzymuje się. Do Rzecznika Praw Pacjenta wpłynęło już 6911 zgłoszeń i sygnałów dotyczących prawa do informacji. Ponad 80% pacjentów kontaktowało się za pośrednictwem infolinii, natomiast 18% złożyło skargi pisemnie.
W zgłoszeniach pisemnych 36% dotyczyło braku informacji o stanie zdrowia lub leczeniu, a 44% – niewłaściwego informowania o prawach pacjenta. W przypadku infolinii 34% pacjentów zgłaszało nieprawidłową informację o prawach, 30% – trudności z procedurą składania skarg, zaś 8% – brak informacji o leczeniu lub stanie zdrowia.
Obowiązek lekarza – jasne, rzetelne i zrozumiałe informacje
Jak przypomniał Rzecznik w komunikacie, lekarz ma obowiązek udzielić pacjentowi pełnej informacji o jego stanie zdrowia, rozpoznaniu, planowanym leczeniu i jego możliwych następstwach. Zakres tej informacji zależy od wieku, stanu i woli pacjenta:
- pacjent dorosły i przytomny – otrzymuje pełną informację o stanie zdrowia i leczeniu,
- pacjent małoletni powyżej 16 lat – prawo do informacji przysługuje zarówno jemu, jak i rodzicom/opiekunom,
- pacjent poniżej 16 roku życia – informacje przekazywane są przedstawicielowi ustawowemu, a dziecku w sposób dostosowany do jego możliwości zrozumienia,
- pacjent nieprzytomny lub niezdolny do zrozumienia informacji – lekarz przekazuje dane osobie bliskiej lub upoważnionej przez pacjenta.
Pacjent może też sam wskazać osobę, której lekarz może udzielać informacji o jego stanie zdrowia.
Prawo dopuszcza także pewne wyjątki od obowiązku informacyjnego. Na życzenie pacjenta lekarz może ograniczyć lub wyłączyć przekazywanie informacji, zaś w wyjątkowych sytuacjach może zataić informacje o rokowaniu – jeżeli ich ujawnienie mogłoby poważnie zaszkodzić pacjentowi.
W każdym przypadku decyzja taka musi wynikać z troski o dobro pacjenta i powinna być odnotowana w dokumentacji medycznej.
Nie tylko rozmowa – ale sposób, w jaki się ją prowadzi
Jak dodano, rozmowa z pacjentem to podstawowa forma realizacji obowiązku informacyjnego. Choć przepisy nie wymagają szczególnej formy, zaleca się dokumentowanie przebiegu rozmowy, zwłaszcza w kontekście ewentualnych sporów.
– Informacje powinny być przekazywane w sposób przystępny i dostosowany do pacjenta – z użyciem prostego języka, jasnych komunikatów, a w razie potrzeby także materiałów wspierających (np. ulotek, rysunków, animacji) – podsumowano.
Źródło: https://www.gov.pl/web/rpp/
