Recenzja książki „Jutro zostaję w domu. O fobii szkolnej dzieci i młodzieży” Wydawnictwa GWP

przestrzenholistic.pl 4 dni temu

„Jutro zostaję w domu. O fobii szkolnej dzieci i młodzieży” Stefano Vicariego, Marii Pontillo i Szkoły Holden

W codzienności psychoterapeuty dzieci i młodzieży podchodzę do tej pozycji z perspektywy praktyka, który codziennie spotyka się z podobnymi historiami.
>Książka unika prostych diagnoz, zamiast tego zanurza czytelnika w surowych narracjach, przeplatanych analizą kliniczną, co zmusza do konfrontacji z wewnętrznym światem młodych ludzi. Nie jest to podręcznik z gotowymi rozwiązaniami, ale narzędzie do budowania mostów między teorią a rzeczywistością – mostów, które w pracy psychoterapeutycznej często okazują się najważniejsze do przerwania spirali izolacji.

Zanurzenie w narracjach: Od metafor do mechanizmów

Książka buduje się wokół trzech opowiadań, każde inspirowane realnymi przypadkami, ale przetworzone, by chronić anonimowość.

Pierwsze:

„Prawie pusta butla tlenowa” Matilde Piran, portretuje Claudia – nastolatka, dla którego szkoła staje się podwodnym pułapką bez tlenu. Jego lęk przed oceną, zakorzeniony w perfekcjonizmie i presji rodzinnej, eskaluje do ataków paniki. Komentarz kliniczny rozbiera to na czynniki: temperament introwertyczny, genetyka i styl wychowawczy, gdzie sukces w nauce równa się wartości. To nie abstrakcyjne pojęcia – autorzy pokazują, jak lockdown i COVID-19 stał się dla Claudia paradoksalnym azylem, co rezonuje z pacjentami młodzieżowymi, którzy trafili do mnie po pandemii.

Drugie opowiadanie:

„Specjalistka od strachu” śledzi siedmioletniego Marka, którego świat rozsypuje się po udarze ojca. Jego odmowa chodzenia do szkoły maskuje lęk separacyjny – strach, iż rodzice znikną, gdy on będzie poza domem. Tutaj analiza kliniczna podkreśla objawy somatyczne: bóle brzucha, tachykardia, blokada językowa. Autorzy łączą to z DSM-5-TR, pokazując, jak lęk antycypacyjny („co jeżeli tata umrze, gdy jestem w klasie?”) prowadzi do agresji i izolacji. To echo badań z 2025 roku, wskazujących na wzrost lęków separacyjnych po traumach rodzinnych, z częstością do 5% u dzieci.

Trzecie:

„Teraz, gdy jesteś już duża” to kronika Chiary – trzynastolatki, której dojrzewanie zderza się z bullyingiem. Od pluszowej zabawki w plecaku po cyberprzemoc na Instagramie, historia pokazuje przejście od fobii szkolnej do wycofania społecznego i depresji. Komentarz kliniczny trafnie rozkłada dynamikę: niska ugodowość, brak kompetencji społecznych, co prowadzi do anhedonii i myśli samobójczych. Pojawia się tym samym analogia do danych z raportów 2025, gdzie 25% młodzieży doświadcza depresji, często maskowanej absencją szkolną.

W każdym z tych przypadków mechanizmy lęku splatają się z objawami somatycznymi i behawioralnymi, a książka proponuje interwencje dostosowane do kontekstu. Autorzy odpowiednio sugerują psychoterapię poznawczo-behawioralną (CBT), restrukturyzację poznawczą oraz aktywizację behawioralną, treningu umiejętności rodzicielskich, ekspozycji stopniowej i psychoedukacji, edukację rówieśniczą oraz leczenie depresji z uwzględnieniem cyberprzemocy. Podkreślając, iż nie tylko nie ma jednego źródła, ale też nie ma jednego rozwiązania.

Co wyróżnia tę książkę w praktyce klinicznej?

Przewodnik w pięciu krokach to konkret: od rozpoznawania sygnałów (np. izolacja w domu) po role rodziców i nauczycieli (aktywne słuchanie bez bagatelizowania). To nie teoria – w 2025 roku, z danymi o 20% dzieci z lękami, takie narzędzia zapobiegają eskalacji do depresji.

Jednak książka ma ograniczenia: przypadki skupiają się na kontekście włoskim, pomijając kulturowe niuanse, np. polskie realia edukacji zdalnej po pandemii. Brak głębszej analizy intersekcjonalności – jak fobia szkolna krzyżuje się z ADHD czy spektrum autyzmu, co zauważamy w codziennej praktyce.

Wnioski z perspektywy psychoterapeuty

Ta pozycja przypomina, iż fobia szkolna to nie lenistwo, ale wołanie o wsparcie, które ignorowane prowadzi do izolacji. Opowiadania otwierają dialog, a analizy dają narzędzia do zmian. Dla pedagogów i rodziców to impuls do obserwacji, zanim absencja stanie się chroniczna. W erze, gdy badania wskazują na 50% młodzieży z trudnościami emocjonalnymi, książka zachęca do działania. Od empatycznego słuchania po integrację z rówieśnikami. Warto sięgnąć, by zobaczyć, jak narracje leczą ciszę.