Nakłady na świadczenia w hematologii rosną szybciej niż średni wzrost nakładów NFZ na wszystkie świadczenia, ale w opiece nad pacjentami wiele trzeba jeszcze zmienić – wynika z raportu „Hematologia: nowe otwarcie” przygotowanego przez Stowarzyszenie Hematoonkologiczni, Fundację Per Humanus oraz Fundację Rzecznicy Zdrowia.
Przeanalizowany w dokumencie potencjał organizacyjny systemu opieki hematologicznej wyraźnie wskazuje na potrzebę lepszego wykorzystania ambulatoryjnej opieki specjalistycznej oraz wprowadzenie możliwości systemowej współpracy hematologów i transfuzjologów ze specjalistami medycyny rodzinnej, diagnostami laboratoryjnymi i przedstawicielami innych zawodów medycznych.
Wnioski z raportu “Hematologia: nowe otwarcie”, zaprezentowanego 24 października na konferencji prasowej, wskazują jednoznacznie, iż system ochrony zdrowia musi się przygotować na rosnącą liczbę pacjentów ze schorzeniami hematologicznymi – ze szczególnym uwzględnieniem nowotworów krwi
i układu chłonnego. Jednak wieloletnie zaniechania związane z wdrażaniem klasyfikacji ICD-11 sprawiają, iż przez cały czas nie dysponujemy rzetelnymi danymi dotyczącymi epidemiologii tych schorzeń.
Zmianę przynieść może Polski Rejestr Onko-Hematologiczny (PROH), którego pierwsze dane (za 2022 rok) pokazane zostaną przez Krajowy Rejestr Nowotworów jeszcze w 2024 roku. Eksperci, którzy zabrali głos w raporcie, liczą, iż zebrane w ten sposób informacje pozwolą na jeszcze głębsze spojrzenie na problematykę i epidemiologię nowotworów układu krwiotwórczego i chłonnego.
Zgodnie z przedstawionymi w raporcie danymi, w ostatnich latach dostęp do terapii hematologicznych znacznie się poprawił, a w kolejce do refundacji czekają kolejne molekuły. Coraz większa populacja pacjentów ma możliwość skorzystania z nowych metod leczenia. Zdaniem ekspertów biorących udział w projekcie o realnych, długofalowych efektach zmian w dostępie do terapii będzie można dyskutować dopiero za kilka lat. Jednak zwracają oni uwagę, iż już teraz warto zastanowić się nad kolejnymi krokami, które usprawniłyby funkcjonowanie całego systemu opieki, a jednocześnie podniosły jego efektywność ekonomiczną.
Odwrócenie piramidy świadczeń poprawi sytuację chorych
Liczba pacjentów korzystających w tej chwili ze świadczeń leczenia szpitalnego jest dwukrotnie niższa niż w przypadku chorych korzystających z ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Jednocześnie nakłady na leczenie szpitalne są̨ około 18-krotnie wyższe. W tym samym czasie nakłady na świadczenia w dziedzinie hematologii rosną szybciej niż średni wzrost nakładów NFZ na świadczenia medyczne w latach 2022-2023. W przypadku AOS dynamika wydatków na świadczenia ogółem wyniosła 30 proc., podczas gdy w hematologii 32 proc. Z kolei w przypadku leczenia szpitalnego dynamika wydatków ogółem wynosiła 20 proc., podczas gdy w hematologii wyniosła 46 proc.!
Brakuje lekarzy, diagnostów, patologów i pielęgniarek
Eksperci biorący udział w projekcie „Hematologia: nowe otwarcie” podkreślają, iż przez cały czas systemowego wsparcia wymaga sytuacja kadrowa w hematologii. Zebrane w raporcie dane pokazują, iż liczba lekarzy hematologów systematycznie rośnie (na koniec września 2024 r. aktywnych zawodowo było 618 hematologów), jednak pomimo starań środowiska i ośrodków hematologicznych młodzi lekarze niechętnie wybierają tę trudną specjalizację. W przypadku diagnostów laboratoryjnych i kadr pielęgniarskich sytuacja wygląda podobnie.
Potencjał organizacyjny systemu opieki hematologicznej wyraźnie wskazuje na potrzebę lepszego wykorzystania ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Dane zawarte w raporcie zwracają również uwagę na konieczność wprowadzenia możliwości systemowej współpracy specjalistów hematologów i transfuzjologów ze specjalistami medycyny rodzinnej. Wśród postulatów zawartych w dokumencie są m.in.:
- wprowadzenie w podstawowej opiece zdrowotnej rozwiązania nawiązującego do opieki koordynowanej;
- uzupełnienie koszyka świadczeń gwarantowanych o poradę diagnostyczną;
- rozszerzenie możliwości prowadzenia programów lekowych w opiece ambulatoryjnej;
- włączenie nowych produktów diagnostycznych w ramach AOS.
Na jakie problemy napotykają chorzy?
Pacjenci uczestniczący w badaniu ankietowym zorganizowanym przez autorów raportu zwrócili uwagę na postęp w obszarze farmakoterapii. Jednocześnie wskazali wiele wyzwań i największych obciążeń związanych z chorobą. Na liście tej wymienili m.in. kwestię dojazdu do ośrodków, w których są leczeni, konieczność sięgania po prywatne konsultacje lekarzy innych specjalności czy ponoszenie kosztów rehabilitacji. Ankietowani wskazali również na potrzebę udostępnienia im refundowanego przez NFZ wsparcia psychologicznego od momentu podejrzenia choroby, a także systemowych zmian w procedurze orzekania o niepełnosprawności.
Raport „Hematologia — nowe otwarcie” pokazuje, jak wiele przez ostatnie lata zmieniło się
w polskiej hematologii. Postęp w medycynie sprawił, iż część chorób hematologicznych stała się chorobami przewlekłymi. Świadczy o tym również grupa pacjentów biorących udział w naszym badaniu – 39,4 proc. pacjentów leczy się od roku do 5 lat, 23,5 proc. pacjentów od 5 do 10 lat, a 18,9 proc. ankietowanych leczy się powyżej 10 lat
– mówi Katarzyna Lisowska, przedstawicielka Stowarzyszenia Hematoonkologiczni, prezeska Fundacji Per Humanus.
Jak podkreśla, wyniki ankiety wyraźnie wskazują na potrzebę zmiany w organizacji systemu ochrony zdrowia w celu szybszego wykrywania choroby. Ponad 28 proc. ankietowanych na adekwatną diagnozę czekało powyżej 3 lat, a brak diagnozy oznacza brak dostępnego leczenia. Często pacjenci w chwili rozpoznania są już w bardzo zaawansowanym stadium choroby. Pocieszające jest jednak to, iż 38,2 proc. ankietowanych na diagnozę czekało do 6 miesięcy.
