Przyszłość w diagnozowaniu i leczeniu chłoniaków

Zdjęcie: 123RF


Nowotwory układu chłonnego zajmują już szóste miejsce w statystykach częstości występowania nowotworów. Walka z nimi to trudne wyzwanie, zwłaszcza gdy chodzi o szybką diagnozę nawrotu choroby. Czy dysponujemy nowoczesnymi narzędziami diagnostycznymi, które mogą pomóc w zwalczaniu tej choroby?

W Europie rocznie diagnozuje się kilkadziesiąt przypadków na 100 tysięcy mieszkańców. Na chłoniaki zwykle chorują osoby po 50. roku życia, ale niestety coraz częściej rozwijają się u młodszych pacjentów. Dzięki badaniom finansowanym ze środków Agencji Badań Medycznych ośrodki w Polsce prowadzą badania, których celem jest wcześniejsze wykrywanie chłoniaków i skuteczne ich leczenie.

Pierwsze badanie dla osób dorosłych prowadzi Instytut Hematologii i Transfuzjologii (IHiT) w Warszawie. Jest to niekomercyjne badanie kliniczne pod nazwą „Skuteczność i bezpieczeństwo leczenia nawrotu u chorych na chłoniaka DLBCL/HGBCL rozpoznanego w oparciu o monitorowanie krążącego nowotworowego DNA – badanie 2. fazy” (RATIONAL).

Celem tego badania jest stworzenie narzędzia diagnostycznego opartego na dynamice zmian stężenia krążącego DNA pochodzenia nowotworowego. Narzędzie to ma pomóc
w identyfikacji chorych, którzy dobrze reagują na leczenie, a także tych, u których dochodzi do wznowy procesu nowotworowego, zanim pojawią się objawy kliniczne wznowy lub wznowa choroby widoczna będzie w badaniach obrazowych.

Badanie jest w fazie rekrutacji pacjentów. Dotychczas włączono do niego 81 pacjentów z chłoniakiem DLBCL/HGBCL. – Wcześniejsze rozpoznanie wznowy chłoniaka, dzięki proponowanemu postępowaniu, może zwiększyć skuteczność leczenia drugiej linii, które będzie można rozpocząć wcześniej, tj. przy mniejszej masie guza – komentuje prof. dr hab. n. med. Ewa Lech-Marańda, dyrektor IHiT i główny badacz w badaniu RATIONAL.

Chłoniak rozlany z dużych komórek B (DLBCL/HGBCL) jest najczęstszym typem chłoniaka wywodzącym się z limfocytów B, który występuje u osób dorosłych. W przypadku tego nowotworu istnieje ryzyko nawrotu choroby po leczeniu pierwszej linii, co sprawia, iż szybkie wdrożenie leczenia drugiej linii jest kluczowe. Jednak techniki obrazowe, będące w tej chwili standardem praktyki klinicznej, mają ograniczoną czułość i swoistość w wykrywaniu wczesnych nawrotów. Dlatego badanie RATIONAL ma ogromne znaczenie w poprawie diagnostyki i leczenia chorych na chłoniaka DLBCL/HGBCL.

Metodologia oceny nowotworowego cfDNA (DNA krążącego w organizmie pochodzenia nowotworowego) została opracowana przez zespół specjalistów z IHiT, w tym diagnostów laboratoryjnych i bioinformatyków. To właśnie dzięki tej metodzie możliwe będzie wcześniejsze wykrycie nawrotów choroby.

Badanie RATIONAL jest badaniem wieloośrodkowym, prowadzonym nie tylko w Warszawie (dwa ośrodki: Instytut Hematologii i Transfuzjologii oraz Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – PIB), ale także w Gliwicach, Chorzowie, Poznaniu, Wrocławiu, Gdańsku, Katowicach i Łodzi. Pacjenci zainteresowani udziałem w badaniu mogą zgłaszać się bezpośrednio lub skontaktować się z Instytutem Hematologii i Transfuzjologii drogą e-mailową: [email protected].

Drugie badanie dotyczy chłoniaków limfoblastycznych (LBL) u dzieci i prowadzi
je Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu pod nazwą „LBL 2018 – Międzynarodowy i wieloośrodkowy program leczenia chłoniaków limfoblastycznych (LBL) dla dzieci i nastolatków”. Chłoniaki limfoblastyczne to rzadki podtyp chłoniaków, który dotyka dzieci i młodzież.

Celem tego badania jest zwiększenie odsetka dzieci trwale wyleczonych z chłoniaka limfoblastycznego. W tym przypadku nowoczesne technologie umożliwiają badania molekularne tkanki guza, co pozwala na dokładniejsze przyporządkowanie pacjentów do odpowiednich grup ryzyka i lepsze dostosowanie terapii.

– Ze względu na rzadkie występowanie LBL u dzieci wielośrodkowe, randomizowane i prospektywne badanie kliniczne może stanowić podstawę do wypracowania nowego, skuteczniejszego i bezpieczniejszego modelu diagnostyczno-terapeutycznego dla dzieci z tym typem nowotworu – tłumaczy dr hab. n. med. Grażyna Wróbel, główny badacz.

Wnioski są jednoznaczne: nowoczesna technologia i badania molekularne DNA stają się nieocenionymi narzędziami w walce z chłoniakami. Dają nadzieję na wcześniejszą diagnozę, lepsze leczenie i szanse na trwałe wyleczenie, szczególnie u dzieci. Światowy Dzień Wiedzy o Chłoniakach – który obchodzimy 15 września każdego roku – przypomina nam, iż wciąż są obszary, które wymagają zaawansowanych rozwiązań naukowych i medycznych.