Funkcje nerek
Nerki to narząd parzysty, położony zaotrzewnowo w jamie brzusznej, po obu stronach kręgosłupa. Każda z nerek składa się z około 1.5 mln podstawowych jednostek, nefronów. Nefrony filtrują całą krew, przepływającą przez nerki, pochodzącą z każdej okolicy ciała. Filtracja ta jest podstawową funkcją nerek, a jej finalnym rezultatem jest wydzielenie z krwi frakcji moczu ostatecznego, przeznaczonego do wydalenia z organizmu, zawierającego wodę i wszystkie substancje, które powinny zostać usunięte tą drogą z krwi.
Kiedy nerki funkcjonują prawidłowo, cały organizm funkcjonuje prawidłowo pod kątem wydalniczym: krew, przepływająca przez nefrony, jest oczyszczana, niepotrzebne frakcje substancji wydalane z organizmu z moczem. Kiedy nerki przestają domagać, co wydarzyć się może z wielu różnych powodów, objawy zwykle są nagłe i wyraźne: ból, gorączka, stan zapalny, zatrzymanie moczu.Reklama
Nie zagłębiając się w rozliczne przyczyny uszkodzenia nerek i samego procesu wydalania, spróbujemy dzisiaj przyjrzeć się, jakie badania wykonać, aby zdiagnozować dolegliwości nerek i ocenić ich stan.
Zdrowe nerki - badania krwi
Do specyficznych badań, oceniających stan nerek, należą te, wymienione poniżej. Wykonujemy je przy każdym podejrzeniu zaburzenia pracy nerek.
Kreatynina
Kreatynina to białko, które powstaje głównie w mięśniach szkieletowych jako produkt przemiany materii. Świadczy o rozpadzie komórek mięśniowych, który jest fizjologicznym procesem, związanym z pracą mięśni. Wydalana jest w 100 proc. z moczem, ponieważ ulega przesączaniu w nerkach. Stężenie kreatyniny we krwi podnosi się, kiedy proces przesączania kłębuszkowego jest upośledzony, co świadczy o uszkodzeniu nerek.
Zbyt niski poziom kreatyniny może występować u osób niedożywionych, wyniszczonych, po amputacji i w chorobach zanikowych mięśni.
Mocznik
Mocznik jest substancją powstającą podczas metabolizmu białka. Jest mniej czułym wskaźnikiem wydajności przesączania kłębuszkowego, ponieważ jego stężenie zależy nie tylko od procesu wydalania, ale również od diety, nasilenia rozpadu białek w organizmie oraz uszkodzenia tkanek, np. w wyniku poparzenia. Niemniej, używamy go jako wskaźnika wydajności filtracji nerek, podobnie jak kreatyniny. Zwiększone stężenie mocznika prawie zawsze świadczy o utrudnionym przesączaniu kłębuszkowym i uszkodzeniu nerek. Występuje także w chorobach i urazach z intensywnym rozpadem tkanek, po rozległych oparzeniach, u osób na diecie wysokobiałkowej i przy krwawieniach do przewodu pokarmowego.
Zmniejszone stężenie mocznika cechuje osoby z ciężkim uszkodzeniem wątroby lub niedożywione i wyniszczone.
Kwas moczowy
Kwas moczowy krąży we krwi jako metabolit, pochodzący z rozpadu zasad purynowych. Zasady purynowe to związki chemiczne, znajdujące się w niektórych pokarmach, m.in. w serach i mięsie. Kwas moczowy wydalamy w 70 proc. z moczem , a podniesienie jego poziomu we krwi może świadczyć o uszkodzeniu nerek, podobnie jak w przypadku kreatyniny i mocznika. Wysoki poziom kwasu moczowego jest głównym kryterium rozpoznania dny moczanowej - choroby, w której nadmiar kwasu moczowego krystalizuje się i w postaci kryształów gromadzi w stawach, co powoduje bolesną opuchliznę stawów, blokadę ich ruchomości i stan zapalny. Wysokiego poziomu kwasu moczowego spodziewać można się także po spożyciu alkoholu, w chorobach, przebiegających z rozpadem tkanek, w odpowiedzi na chemioterapeutyki, a także podczas leczenia nadciśnienia niektórymi grupami leków.
Albuminy
Albuminy to specyficzne białka, produkowane w wątrobie, odpowiedzialne za utrzymanie ciśnienia onkotycznego krwi. Dzięki albuminom nadmiar płynów ściągany jest z tkanek do krwi, zabezpieczając tym samym przed obrzękami w ciele. Jednocześnie w naczyniach krwionośnych utrzymywane jest odpowiednie ciśnienie. Utrata albumin stanowi zagrożenie dla życia i bardzo często związana jest z uszkodzeniem nerek. Z tego powodu niski poziom albumin we krwi jest sygnałem alarmowym, mogącym świadczyć o uszkodzeniu nerek i utracie zbyt dużej ilości tych białek w związku ze zwiększonym przesączaniem w nerkach. Niski poziom albumin jest również charakterystyczny dla uszkodzenia wątroby, wyniszczenia organizmu, uszkodzenia dużych powierzchni skóry i upośledzonego wchłaniania substancji w przewodzie pokarmowym.
Zdrowe nerki - badania moczu
Mocz ogólny z osadem moczu
Badanie ogólne moczu z badaniem osadu moczu służą do oceny bezpośredniego produktu pracy nerek - moczu ostatecznego. Parametry, które oznaczane są w badaniu moczu, to m. in. ciężar adekwatny, barwa, pH, leukocyty, erytrocyty, azotyny, bakterie, kryształy i pasma śluzu. Ocena tych parametrów umożliwia stwierdzenie jakichkolwiek nieprawidłowości w moczu, co bezpośrednio świadczy o pracy nerek, moczowodów i pęcherza moczowego.
Badania specjalistyczne moczu
W moczu, podobnie jak we krwi, możemy oceniać stężenie kreatyniny, albumin, kwasu moczowego i mocznika. Porównanie z wartościami, uzyskanymi w badaniach krwi, umożliwia postawienie dokładniejszego rozpoznania lub zawężenie podejrzeń w kierunku konkretnych chorób układu wydalniczego.
Badania obrazowe
Ostateczność, co do której decyzja zwykle podejmowana jest w przypadkach uzasadnionych podejrzeń chorób układu wydalniczego. Wykonuje się zarówno USG, rezonans i tomografię komputerową nerek, moczowodów, pęcherza czy ogólnie samej jamy brzusznej.
Kiedy badać nerki?
Przede wszystkim, zawsze, kiedy dzieje się coś niepokojącego, związanego z moczem, procesem oddawania moczu, nerkami i wydalaniem. W każdym uzasadnionym podejrzeniu uszkodzenia układu wydalniczego na dowolnym jego odcinku oraz na każde zlecenie lekarza. Badania takie zawsze należy brać bardzo poważnie, pamiętając, iż niesprawne nerki to często zagrożenie nie tylko zdrowia, ale także życia.
Źródła:
https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi
Dembińska - Kieć A., Naskalski J. W. (red.), Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2002.
CZYTAJ TAKŻE:
