Wśród wielu niepełnosprawnych przez cały czas istnieje przekonanie, iż pobierając rentę, nie można podjąć zatrudnienia. Wynika to niejako z zapisów, jakie istnieją na orzeczeniu – „żadna praca”, „niezdolny do pracy”. Niepełnosprawni i osoby pobierające renty jednak pracują.
Zatem, jak jest w rzeczywistości? Co mówią na to obowiązujące przepisy? Czy możliwa jest praca na rencie? Na te pytania odpowiada poniższy artykuł. Czytelnik dowie się z niego również, kiedy ZUS zawiesi mu prawo do pobierania świadczenia i dlaczego.
Rodzaje orzecznictwa, czyli kto przyznaje rentę?
W Polsce istnieją dwa rodzaje orzecznictwa:
- Pierwsze to orzecznictwo do celów poza rentowych, którym zajmują się Powiatowe Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Wydają orzeczenia o niepełnosprawności w przypadku dzieci do 16 roku życia oraz orzeczenia o stopniu niepełnosprawności: lekkim, umiarkowanym i znacznym — w przypadku osób powyżej 16 roku życia.
- Drugie to orzecznictwo do celów rentowych, którym zajmuje się komisja lekarska ZUS. Wydaje ona orzeczenie o niezdolności do pracy, a ZUS wypłaca rentę.
Rodzaje orzecznictwa o niepełnosprawności w Polsce.Czy stopień niepełnosprawności ma wpływ na przyznanie renty?
Należy podkreślić, iż organem przyznającym i wypłacającym rentę jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Orzecznictwo poza rentowe prowadzone jest przez inny organ prowadzący odrębne komisje, czyli Powiatowe Zespoły Ds. Orzekania o Niepełnosprawności.
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności nie decyduje o wypłacie renty. Naturalnie może mieć wpływ na decyzję komisji lekarskiej, natomiast samo jego posiadanie nie uprawnia do świadczenia.
Renta a zatrudnienie. Czy można podjąć pracę, pobierając rentę?
Uzyskanie orzeczenia o niezdolności do pracy nie oznacza całkowitego zakazu podjęcia zatrudnienia. Rencista może zostać pracownikiem w firmie, choćby z otwartego rynku pracy. Nie ma tu znaczenia rodzaj jego orzeczenia, stopień, czy powód, z jakiego został wydany dokument. Zatrudnienie niepełnosprawnego rencisty jest możliwe poprzez odpowiednie przystosowanie warunków na określonym stanowisku.
Ostateczną decyzję o zatrudnieniu rencisty podejmuje lekarz medycyny pracy. Ocenia on, czy dana osoba może wykonywać pracę na określonym stanowisku. Uwzględnia przy tym charakter zadań i obowiązków, jakie będą należeć do osoby z niepełnosprawnością pobierającej rentę.
Świadczenie ZUS nie zostanie wstrzymane w momencie podjęcia zatrudnienia. Stanie się tak wówczas, gdy zostanie przekroczony próg dochodowy.
Co dla rencisty oznacza częściowa niezdolność do pracy?
Orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy otrzymuje osoba, która częściowo utraciła możliwość do zatrudnienia. Choć stan jej zdrowia nie pozwala na każdy rodzaj pracy, to po odpowiednim szkoleniu może podjąć pracę, wykorzystując nabyte podczas nauki umiejętności.
Co dla rencisty oznacza całkowita niezdolność do pracy?
Zapis na orzeczeniu o całkowitej niezdolności do pracy oznacza, iż stan zdrowia takiej osoby nie pozwala na zarobkowanie w warunkach, nazwijmy to normalnych. Podjęcie zatrudnienia jest możliwe, gdy:
- pracodawca odpowiednio przystosuje stanowisko pracy,
- pracodawca uwzględni ograniczenia osoby niepełnosprawnej,
- lekarz medycyny pracy wyda stosowne oświadczenie.
Zarówno w przypadku orzeczenia o częściowej, jak i całkowitej niezdolności do pracy możliwe jest pobieranie renty w trakcie trwania zatrudnienia, z jednoczesnym osiąganiem wynagrodzenia. Osoba na rencie może być zatrudniona nie tylko na chronionym rynku pracy. Nic nie stoi na przeszkodzie, by zatrudniła się w firmie z otwartego rynku pracy.
Jakie są warunki pracy na rencie?
Jak już zostało wspomniane, aby osoba na rencie mogła zostać zatrudniona, jej stanowisko musi być odpowiednio przystosowane do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Może być to przykładowo dodatkowy sprzęt lub oprogramowanie. Warunki telepracy pozwalają na zatrudnienie osoby na rencie bez konieczności specjalnego przystosowania stanowiska w firmie.
Ile godzin może pracować niepełnosprawny rencista?
Osoba niepełnosprawna nie może pracować dłużej w ciągu dnia niż 8 godzin i 40 godzin tygodniowo. W przypadku orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy zaś 7 godzin w ciągu dnia i 35 w ciągu tygodnia. Niepełnosprawny nie może również pracować w porze nocnej, czyli w godzinach od 21.00 do 07.00. Wyjątkiem jest praca w ochronie lub kiedy lekarz medycyny pracy wyda zgodę na pracę w nocy.
Jaki jest próg dochodowy rencisty?
Jak już zostało podkreślone, osoba na rencie może zostać zatrudniona i otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie. Istotna jest jednak jego wysokość. Istnieją określone progi dochodowe, które decydują o obniżeniu lub zawieszeniu świadczenia ZUS.
- Renta zostaje zawieszona, gdy przychód przekroczy 130% przeciętnego wynagrodzenia. Wypłata świadczenia zostaje wstrzymana na okres, w którym osoba osiąga taki przychód,
- Renta zostaje zmniejszona, gdy przychód przekroczy 70% przeciętnego wynagrodzenia. Wysokość świadczenia zostaje obniżona o kwotę przekroczenia progu dochodowego, jednak nie większą niż 24% wysokości renty, która obowiązuje od ostatniej waloryzacji (renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy) lub 18% (renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy).
Co wlicza się do progu dochodowego rencisty?
Do dochodu, który decyduje o zmniejszeniu lub zawieszeniu renty, wlicza się zarówno wynagrodzenie z tytułu wykonywanej pracy, jak i dochody pochodzące z działalności gospodarczej. Decyduje o tym również: wysokość zasiłku chorobowego, opiekuńczego czy macierzyńskiego. Mają tu znaczenie dochody, od których odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne.
Dochody z tytułu: darowizny, zapomogi, honorarium z działalności artystycznej, praw autorskich, patentowych oraz wynajmu nieruchomości pod warunkiem, iż nie stanowi on elementu prowadzonej działalności gospodarczej — nie wlicza się do dochodu. Realizacja umowy o dzieło przez rencistę również nie jest brana pod uwagę. Warunkiem jednak jest, by to zlecenie nie było wykonywane dla pracodawcy pobierającego rentę.
Co należy zrobić, gdy rencista przekroczy próg dochodowy?
W przypadku przekroczenia progu dochodowego należy zgłosić to do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Trzeba tego dokonać do końca lutego roku następnego. Inaczej ZUS może zażądać zwrotu świadczenia za okres, w którym został przekroczony próg dochodowy.
Jak ubiegać się o rentę?
Podstawą do wypłaty świadczenia rentowego jest orzeczenie o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy. Są one wydawane przez organ rentowy, czyli ZUS lub KRUS. Takie orzeczenie wydawane jest na podstawie oceny komisji lekarskiej.
W celu ubiegania się o rentę osoba z niepełnosprawnością musi wypełnić i złożyć odpowiedni wniosek o uznanie za niezdolnego do pracy. Formularz można pobrać ze strony internetowej ZUS lub w punkcie informacyjnym w placówce. Złożenie wniosku jest również możliwe drogą elektroniczną za pośrednictwem platformy PUE ZUS.
Do wniosku należy dołączyć dokumentację medyczną oraz zaświadczenie lekarskie. Co istotne, jest ono ważne przez okres 30 dni. O czym warto pamiętać, wniosek o rentę należy złożyć najpóźniej 30 dni przed upływem utraty prawa do wynagrodzenia, zasiłku chorobowego czy świadczenia rehabilitacyjnego.
W kolejnym etapie organ rentowy wyznaczy termin komisji lekarskiej, podczas której lekarz orzecznik oceni zdolność do pracy wnioskodawcy. Następnie w ciągu 14 dni wyda pisemną decyzję, od której osoba niepełnosprawna może się odwołać. Ma na to 30 dni.
Jakie są rodzaje rent?
Jeżeli osoba utraciła zdolność do pracy lub jest niepełnosprawna od urodzenia, może starać się o uzyskanie prawa do renty. Istnieje jej kilka rodzajów:
- renta socjalna,
- renta wypadkowa,
- renta z tytułu niezdolności do pracy, czyli potocznie renta chorobowa,
- renta szkoleniowa,
- renta rodzinna.
Obowiązek ubezpieczenia społecznego rencisty
Rencista podobnie jak pozostali pracownicy podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Obok podatków pracodawca opłaca składki zdrowotne i rentowe do ZUS na rzecz przyszłej emerytury osoby pobierającej rentę.
Zatrudnienie rencisty – co powinien wiedzieć pracodawca?
Zatrudnienie pracownika z orzeczeniem wiąże się dla pracodawcy z dodatkowymi formami wsparcia finansowego z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Są to:
- dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych,
- refundacja kosztów wyposażenia, adaptacji stanowiska,
- oraz szkolenia osoby z niepełnosprawnością.
Z tego powodu firmy z otwartego rynku pracy coraz chętniej zatrudniają osoby niepełnosprawne. To się po prostu opłaca. Jak bardzo każdy zainteresowany może sprawdzić przez kalkulator wynagrodzeń osoby niepełnosprawnej.
Zatrudnienie pracowników z orzeczeniem wpływa to również na wizerunek. Firmy są odbierane jako otwarte, niebojące się wyzwań i stawiające na różnorodność.
Praca na rencie osoby z niepełnosprawnością.Podsumowanie artykułu — Praca na rencie
Osoba niepełnosprawna może podjąć zatrudnienie zarówno na chronionym, jak i na otwartym rynku pracy. Firmy coraz chętniej zatrudniają osoby z orzeczeniem, gdyż wiąże się to z dodatkowymi profitami finansowymi ze środków PFRON. Znaczenie mają tu również kwestie wizerunkowe.
Zapis na orzeczeniu, który mówi o niezdolności do pracy, odnosi się do warunków pracy, które nie zostały przystosowane do potrzeb osoby z niepełnosprawnością. Po odpowiednim przystosowaniu stanowiska rencista może podjąć pracę. Warunkiem zatrudnienia jest pozytywna ocena lekarza medycyny pracy, który uwzględnia rodzaj schorzenia oraz charakter wykonywanych obowiązków na danym stanowisku.
Osoba niepełnosprawna posiada swoje przywileje pracownicze, które pracodawca musi respektować. Jest to przykładowo krótszy wymiar czasu pracy i zakaz pracy w porze nocnej. Wyjątkiem jest praca w ochronie lub kiedy sama osoba z niepełnosprawnością wyrazi taką gotowość i wyrazi na to zgodę lekarz medycyny pracy.
Rencista, będąc zatrudnionym i pobierając z tego tytułu wynagrodzenie, musi uważać na próg dochodowy. Nie może go przekroczyć, by nie stracić możliwości wypłaty świadczenia.
