Zespół policystycznych jajników oraz autoimmunologiczne zapalenie tarczycy są w tej chwili najczęściej występującymi chorobami endokrynologicznymi w populacji kobiecej. Występowanie zaburzeń czynności tarczycy jest trzykrotnie częstsze w grupie kobiet chorujących już na PCOS, niż ma to miejsce w przypadku kobiet zdrowych. Jakie są dokładne powiązania pomiędzy chorobami tarczycy a zespołem policystycznych jajników? Tego dowiesz się w tym artykule.
Czym jest PCOS?
PCOS (Polycystic Ovary Syndrome) czyli zespół policystycznych jajników charakteryzuje się m.in. zaburzeniami miesiączkowymi, zaburzeniami metabolicznymi, trudnościami z zajściem w ciążę, nadmiernym owłosieniem, problemami z trądzikiem, otyłością czy powiększonymi i torbielowatymi jajnikami. Szacuje się, iż choroba ta dotyka w tej chwili od 5 do 15% kobiet w wieku rozrodczym.
W przebiegu choroby zaburzona jest równowaga wielu hormonów nie tylko tych płciowych. Przyczyny PCOS nie są do końca poznane. Podejrzewa się, iż pierwotną przyczyną tej choroby mogą być np. czynniki genetyczne, narażenie na niektóre chemikalia (np. bisfenol A) bądź też otyłość. Ponieważ objawy PCOS są bardzo zróżnicowane, u każdej kobiety choroba może przebiegać nieco inaczej.
Jakie badania należy wykonać, aby sprawdzić czy chorujemy na PCOS?
Jeżeli chodzi o badania, które warto wykonać w celu sprawdzenia czy nie mamy do czynienia z PCOS to wówczas należy zbadać stężenie androgenów, gonadotropin, DHEA i prolaktyny. oznaczenie poziomu glukozy i doustny test obciążenia glukozą, może być ważnym elementem diagnostyki ze względu na współwystępowanie PCOS z insulinoopornością. Sprawdza się również poziom SHBG, czyli globuliny wiążącej hormony płciowe. W przypadku PCOS jego poziom jest zwykle obniżony.
Warto również wykonać USG dopochwowe w celu wykrycia torbielowatości i tym samym powiększenia jajników.
Podstawa rozpoznania PCOS
Lekarz stawia rozpoznanie w kierunku PCOS wówczas, gdy mamy do czynienia ze spełnieniem 2 z 3 podanych poniżej kryteriów:
- potwierdzone klinicznie i biochemicznie wysokie stężenie hormonów męskich- androgenów (np. testosteronu). Objawia się to m,in. hirsutyzmem (nadmiernym owłosieniem), zmianami łojotokowymi, trądzikiem, przetłuszczaniem się włosów, a choćby łysieniem. Przyczyną jest wzrost hormonu luteinowego (LH), który ma za zadanie pobudzać jajniki do wytwarzania androgenów.
- nieregularne owulacje lub zupełny brak,
- torbielowatość jajników w obrazie USG – w jajnikach stwierdza się zatrzymane w rozwoju pęcherzyki jajnikowe, dające w badaniu obraz podobny do cyst.
Powiązania pomiędzy chorobą policystycznych jajników a chorobami tarczycy
Badacze odkryli, iż w rozwoju zarówno PCOS jak i chorób tarczycy czynniki genetyczne biorą udział w ponad 70%. Niektóre geny związane z występowaniem zespołu policystycznych jajników zwiększają też ryzyko wystąpienia niedoczynności tarczycy.
Wykazano, iż kobiety z chorobą policystycznych jajników mają wyższy poziom przeciwciał anty-TPO wskazujących na zapalenie tarczycy Hashimoto. W pewnym badaniu udowodniono, iż w przebiegu nierozpoznanej i co za tym idzie, nieleczonej niedoczynności tarczycy dochodzi do spowolnienia przemian metabolicznych oraz nasilenia insulinoporności, która odgrywa istotną rolę w patogenezie PCOS. Dodatkowo zauważono, iż podwyższony poziom hormonu pobudzającego tarczycę do wytwarzania hormonów czyli TSH (co ma miejsce w niedoczynności tarczycy) koreluje ze zwiększonym BMI, wyższym wskaźnikiem insulinooporności i wyższym poziomem wolnego testosteronu co sprzyja występowaniu PCOS. Leczenie zaburzeń czynności tarczycy, może pomóc w przywróceniu prawidłowej funkcji jajników, płodności czy regularnego miesiączkowania.
PCOS i choroby tarczycy a prawidłowe odżywianie
W przebiegu zarówno PCOS jak i chorób tarczycy niesamowicie istotną rolę pełni prawidłowe odżywianie, które może wspomóc proces niwelowania objawów dotykających nas chorób. Warto zwrócić uwagę przede wszystkim na odpowiedniej jakości tłuszcze, gdyż to właśnie one niezbędne są do produkcji hormonów. Warto ograniczyć ilość tłuszczy nasyconych oraz typu trans. Tłuszcze takie znajdziemy w produktach tj. margaryny, żywności wysoko przetworzonej, żywności typu fast-food, słodyczach i pieczywie cukierniczym. Tłuszcze, które zawierają w sobie kwasy Omega 3 i 6 są natomiast bardzo pożądane. Znajdziemy je w produktach tj. olej lniany, olej rzepakowy, oliwa z oliwek, orzechy i pestki, awokado czy tłuste ryby morskie. Z węglowodanów warto postawić na węglowodany złożone w postaci np. produktów pełnoziarnistych (makarony i kasze pełnoziarniste, pieczywo pełnoziarniste), a unikać cukrów prostych tj. słodyczy, pieczywa cukierniczego, białej mąki, słodkich napojów i soków owocowych. Jest to istotne ze względu na utrzymanie odpowiedniego poziomu glukozy i zapobieganie nagłym wyrzutom insuliny we krwi. jeżeli chodzi o białko to warto postawić na jego dobre źródła czyli dobrej jakości mięso, mleko i przetwory mleczne (jeśli nie mamy stwierdzonej ich nietolerancji) czy też rośliny strączkowe.
PCOS i choroby tarczycy, a zmiany w stylu życia
W PCOS istotną praktyką jest ograniczenie ekspozycji na szkodliwe substancje tj. bisfenol warto go możliwie ograniczyć np.: pijąc wodę ze szklanych pojemników czy szklanek. W dbałości o równowagę hormonalną warto unikać takich rzeczy jak: palenie tytoniu, sztuczna bielizna (np. z poliestru), nieorganiczne podpaski i tampony czy środki czystości zawierające w składzie ksenoestrogeny.
Warto również w naturalny sposób obniżyć stan zapalny w organizmie poprzez odstresowywanie w kontakcie z naturą, uziemianie, głębokie oddechy czy stosowanie umiarkowanej aktywności fizycznej każdego dnia.
Podsumowanie
Choroby tarczycy oraz PCOS lubią występować w parze. Warto zatem badać się regularnie i sprawdzać czy w przebiegu jednej choroby nie mamy do czynienia z pojawieniem się 2 schorzenia.
Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.
Bibliografia:
[1] Milewicz A, Kudła M. The polycystic ovary syndrome: a position statement from the Polish Society of Endocrinology, the Polish Society of Gynaecologists and Obstetricians, and the Polish Society of Gynaecological Endocrinology. Endokrynologia Polska 2018, tom 69, numer 4, s. 328-336.
[2] Bręborowicz G. Położnictwo i ginekologia tom 2. Warszawa 2015, wyd. 2.
[3] Kowalczyk K, Franik G, Kowalczyk D, Pluta D, Blukacz Ł, Madej P. Thyroid disorders in polycystic ovary syndrome. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2017 Jan;21(2):346-360. PMID: 28165551.
[4] Gaberšček S, Zaletel K, Schwetz V, Pieber T, Obermayer-Pietsch B, Lerchbaum E. Mechanisms in endocrinology: thyroid and polycystic ovary syndrome. Eur J Endocrinol. 2015 Jan;172(1):R9-21. doi: 10.1530/EJE-14-0295. PMID: 25422352.
[5] Szafraniec A., i wsp. Częstość występowania chorób tarczycy u pacjentek z zespołem policystycznych jajników, Klinika Endokrynologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Forum Medycyny Rodzinnej, Tom 10, Nr 3 (2016)
[6] Kachuei M., Jafari F., Kachuei A., Keshteli A.H. Prevalence of autoimmune thyroiditis in patients with polycystic ovary syndrome. Arch. Gynecol. Obstet. 2012; 285: 853–856
Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.
