Polisorbat 80 będący w składzie szczepionek przeciwko HPV nie jest rakotwórczy

Wśród narracji zniechęcających do szczepień przeciwko HPV pojawia się wiele fałszywych informacji dotyczących ich składu. Praktyka ta jest popularna w środowisku antyszczepionkowym i nie ogranicza się wyłącznie do szczepionek przeciw HPV. Jedną z osób, która intensywnie dezinformuje w ostatnim czasie w kwestii HPV, jest Arkadiusz Tetela — prawnik związany ze stowarzyszeniem STOP NOP. W jednym z jego tweetów pojawiła się fałszywa informacja, iż zawarty w szczepionce polisorbat 80 jest rakotwórczy, a jego stosowanie może prowadzić m.in. do niepłodności. Poniżej wyjaśniamy, w jakim celu w szczepionkach stosowany jest polisorbat 80 oraz czy jego stosowanie jest bezpieczne.

Nasza ocena:

Fałsz

Więcej o naszym systemie oceniania:

W poprzednich artykułach wyjaśnialiśmy również inne fałszywe informacje związane z HPV:

• Mit 1. — Związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy wirusem HPV a rakiem szyjki macicy nie został udowodniony
• Mit 2. — HPV nie stanowi zagrożenia dla mężczyzn, dlatego nie ma sensu szczepić chłopców
• Mit 3. — Cervarix i Gardasil mają w swoim składzie wirusy, komórki owadów i białka wirusowe, przez co mogą powodować raka

Mit 4. — Polisorbat 80 będący w składzie szczepionek przeciwko HPV jest rakotwórczy i może prowadzić m.in. do niepłodności

Czym jest Polisorbat 80?

Polisorbat 80 (Monooleinian polioksyetylenosorbitolu, C₆₄H₁₂₄O₂₆) jest mieszaniną polioksyetylenowych pochodnych sorbitanu i kwasu oleinowego. Stosuje się go jako sulfaktant (substancja zmniejszająca napięcie powierzchniowe cieczy) i emulgator (substancja umożliwiająca połączenie trudno mieszających się składników i stabilizująca powstałą emulsję) w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym.

Przemysł spożywczy

Polisorbat 80 jest dodatkiem do żywności oznaczonym jako E433. Jego maksymalny poziom (mg/l lub mg/kg) dopuszczalny przez Unię Europejską jest różny w zależności od produktu:

• 10 w napojach gazowanych
• 500 w mleczku kokosowym
• 1000 w lodach, zupach, fermentowanych przetworach mlecznych z dodatkami smakowymi lub środkami aromatyzującymi
• 3000 w ciastkach
• 5000 w analogach mleka i śmietanki, zemulgowanych sosach, gumach do żucia
• 10 000 w emulsjach tłuszczowych do pieczenia

FDA dla preparatów witaminowo-mineralnych wyznaczyło maksymalny dopuszczalny poziom polisorbatu 80 na poziomie 475 mg w dawce dziennej.

EFSA określiła NOAEL (ang. no-observed-adverse-effect level, czyli najwyższą dawkę lub stężenie substancji, dla którego nie obserwuje się działania niepożądanego) na 2500 mg/kg masy ciała/dzień (badania na szczurach), natomiast dopuszczalne dziennie spożycie (ang. Acceptable Daily Intake, ADI) na 25 mg/kg masy ciała/dzień. Według EFSA nie ma obaw dotyczących genotoksyczności, rakotwórczości, wpływu na rozwój czy zdolności reprodukcyjne.

Przemysł farmaceutyczny

Polisorbaty są szeroko stosowane jako substancje pomocnicze w preparatach do wstrzykiwań, doustnych i miejscowych. Ich obecność w preparatach bioterapeutycznych ma działanie stabilizujące. Związek ten obecny jest w wielu środkach stosowanych m.in. w leczeniu cukrzycy, łuszczycy, grzybicy czy migreny.

EMA szacuje, iż narażenie na polisorbaty poprzez podawanie białek terapeutycznych i szczepionek jest bardzo niskie (< 0,25 mg/kg). Dlatego uważa się je za bezpieczne w zakresach stosowanych w medycynie. Najwyższa zawartość polisorbatu wynosi 0,75 mg/dawkę szczepionki, co przy wadze 30 kg stanowi 0,025 mg/kg. Bezpieczna zawartość polisorbatu dopuszczona przez Farmakopeę Europejską to 1,25 mg/dawkę. Szczepionka przeciw HPV zawiera 0,225 mg/dawkę.

Ze względu na strukturalne podobieństwo do glikolu polietylenowego może jednak wywoływać reakcje anafilaktyczne (1, 2).

Podsumowanie

Polisorbat 80 jest powszechnie stosowany w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym. Nie posiada on adekwatności rakotwórczych, a jego stosowanie w dopuszczonych dawkach jest bezpieczne dla zdrowia.

Mimo deklaracji Arkadiusza Teteli, iż posiadane informacje czerpie z ChPL i badań, większość jego ostatnich tweetów na temat HPV pochodziła z innego źródła. Ich treść pokrywa się z zawartością pliku opracowanego w 2019 roku przez antyszczepionkową organizację Stowarzyszenie Centrum Informacji o Zdrowiu DOBROSTAN. Sam Tetela 27 maja przyznał, iż nie wie dokładnie, jakie szczepionki są dostępne w ramach programu. Nie był też w stanie znaleźć tych informacji, mimo iż są one dostępne w mediach oraz na stronie rządowej, na której znajduje się również ChPL szczepionek dostępnych w ramach programu.

Źródło: Twitter

Wydawać by się mogło, iż bagatelizowanie realnego i udokumentowanego zagrożenia związanego z rozwojem nowotworu w wyniku infekcji HPV i jednoczesne zniechęcanie do szczepień chroniących przed nimi poprzez straszenie wyimaginowanym zagrożeniem, którym mają być bliżej niesprecyzowane nowotwory, jest pomysłem absurdalnym. Popularność tych narracji pokazuje jednak, iż wiele osób nie widzi w tym ironii. Podobnie jak w fakcie, iż antyszczepionkowe stowarzyszenie będące źródłem Teteli jest również orędownikiem prawa naturalnego.

Źródła

UE: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX%3A02008R1333-20210808&from=EN

FDA: https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfcfr/cfrsearch.cfm?fr=172.840

EFSA: https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/4443

Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/szczepienia/ekspert/ekspert-covid-19/259356,szczepienie-przeciwko-covid-19-a-podejrzenie-uczulenia-na-peg-lub-polisorbat

EMA: https://www.ema.europa.eu/en/polysorbates#current-effective-version-section

Puls Medycyny: https://pulsmedycyny.pl/substancje-pomocnicze-w-szczepionkach-prawdy-i-mity-959564

Coors, E. A., Seybold, H., Merk, H. F., & Mahler, V. (2005). Polysorbate 80 in medical products and nonimmunologic anaphylactoid reactions. Annals of Allergy, Asthma & Immunology, 95(6), 593-599. https://www.annallergy.org/article/S1081-1206(10)61024-1/pdf

Twitter: https://twitter.com/lipka_katarzyna/status/1664351216493576192