Czym jest śródmiąższowe zapalenie pęcherza?
Śródmiąższowe zapalenie pęcherza (inaczej zespół bolesnego pęcherza moczowego, z ang. interstitial cystitis - IC) daje objawy zbliżone do "zwykłego" zapalenia pęcherza, z którym zmagamy się na skutek infekcji bakteryjnej. W tym przypadku jednak to nie bakterie odpowiadają za dolegliwości. Chorobę odkryto w 1915 r. i od tej pory realizowane są ciągłe próby ustalenia jej przyczyn. 90% wszystkich przypadków dotyczy kobiet, najczęściej w wieku 30-50 lat. IC niezwykle rzadko diagnozuje się u niemowląt i małych dzieci. Choroba ma tendencję do występowania okresów remisji (objawy ustępują samoistnie) i nawrotów, zdarza się, iż dolegliwości mają charakter ciągły (a dolegliwości stały poziom nasilenia), co znacznie obniża jakość życia i utrudnia normalne funkcjonowanie, może prowadzić do stanów depresyjnych. Reklama
Klasyfikacja choroby:
postać klasyczna - na ścianach pęcherza moczowego znajdują się owrzodzenia lub zaczerwienienia, tzw. zmiany Hunnera (od nazwiska odkrywcy schorzenia); postać nieklasyczna - brak zmian Hunnera.
Przyczyny śródmiąższowego zapalenia pęcherza
Wciąż nie udało się ustalić jednoznacznych przyczyn choroby. Podejrzewa się, iż rozwój schorzenia może się wiązać z kilkoma czynnikami. Jednym z nich jest uszkodzenie błony śluzowej pęcherza, przez co do narządu przenikają drażniące substancje. Na dłuższą metę powoduje to zaburzenia unerwienia czuciowego pęcherza i powiększający się stan zapalny. Wciąż jednak nie wiadomo, jaka jest przyczyna uszkodzeń śluzówki pęcherza.
Pacjenci ze zdiagnozowanym IC w wywiadzie często potwierdzają nawracające infekcje układu moczowego w dzieciństwie. U ponad 40% chorych stwierdzono też alergie i choroby autoimmunologiczne (w szczególności toczeń rumieniowaty i zespół Sjogrena). Śródmiąższowe zapalenie pęcherza może mieć również podłoże genetyczne - ustalono, iż występowanie IC w rodzinie zwiększa ryzyko na zachorowanie aż 17-krotnie.
Objawy śródmiąższowego zapalenia pęcherza
Częstą przyczyną dolegliwości są zaburzenia czucia i zwiększona wrażliwość nerwowa w obrębie pęcherza i cewki moczowej. Osoby zmagające się ze śródmiąższowym zapaleniem pęcherza skarżą się na:
częstomocz; potrzebę oddawania moczu w nocy; nagłe i bolesne parcie na mocz; trudności z oddawaniem moczu: problem z rozpoczęciem mikcji, skurcze pęcherza w trakcie, uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza; ból w różnych częściach ciała: w okolicy cewki moczowej, w różnych partiach sromu, w okolicy krzyżowej (u mężczyzn ból może pojawiać się w mosznie i prąciu). Nasila się wraz z wypełnianiem pęcherza i zmniejsza po jego opróżnieniu; ból i dyskomfort w dolnej części brzucha w trakcie stosunku seksualnego;
Diagnostyka śródmiąższowego zapalenia pęcherza
W początkowej fazie diagnostyka zakłada przede wszystkim wykluczenie innych, częstszych schorzeń układu moczowego. W pierwszej kolejności wykonuje się badanie ogólne moczu oraz posiew na obecność bakterii i grzybów. Pomocny może być także wymaz z pochwy, który potwierdzi lub wykluczy infekcje intymne, które mogą dawać podobne objawy. Konieczne jest też usg oraz tomografia jamy brzusznej w celu wykluczenia innych chorób układu moczowego, takich jak kamica dolnych dróg moczowych, uchyłki cewki moczowej czy nowotwory.
Do niedawna wskazaniem do pogłębionej diagnostyki w kierunku IC były objawy utrzymujące się co najmniej 6 miesięcy. Według statystyk od pierwszych symptomów do rozpoznania choroby mijało od 3 do 10 lat. Dlatego w tej chwili po wykluczeniu innych przyczyn wykonuje się cystoskopię. Polega ona na wprowadzeniu przez cewkę moczową do pęcherza specjalnego urządzenia z kamerą. W trakcie badania pęcherz wypełniany jest płynem, a lekarz ocenia stan śluzówki pęcherza i pobiera jej wycinki do badania patomorfologicznego. Wszelkie zmiany i owrzodzenia najczęściej potwierdzają śródmiąższowe zapalenie pęcherza.
Leczenie śródmiąższowego zapalenia pęcherza
Leczenie IC ze względu na nierozpoznanie przyczyny ma charakter głównie objawowy. Pozwala jednak uniknąć zaostrzenia stanu zapalnego pęcherza i przyczynia się do okresów remisji. W pierwszej fazie zaleca się trening behawioralny, ćwiczenia wzmacniające mięśnie pęcherza i całej miednicy, a także regularne przyjmowanie płynów i oddawanie moczu o określonych porach (kontrolowane wstrzymywanie mikcji). Pomocna może być także zmiana stylu życia (unikanie używek, dieta), fizjoterapia i masaże.
Przy braku rezultatów wprowadza się środki farmakologiczne - chorzy przyjmują leki przeciwbólowe, zmniejszające nadreaktywność pęcherza (oksybutynina), przeciwhistaminowe i uspokajające (hydroksyzyna) oraz wzmacniające błonę śluzową pęcherza (wielosiarczan pentosanu).
Stosunkowo dobre efekty przynosi też leczenie dopęcherzowe (np. ostrzykiwanie toksyną botulinową) i przezskórna elektryczna stymulacja nerwów pęcherza moczowego. W bardziej zaawansowanych przypadkach konieczne jest leczenie chirurgiczne lub laserowe.
Psychoterapia i dieta przy śródmiąższowym zapaleniu pęcherza
Lekarze podkreślają, iż podstawą leczenia jest również terapia psychologiczna obejmująca naukę walki ze stresem. Częstomocz i nawracające bóle sprawiają, iż pacjenci bez przerwy myślą o chorobie, co nasila objawy. Terapia relaksacyjna może przynieść równie dobre efekty jak fizjoterapia. O pomoc w diagnozowaniu i terapii psychologicznej można się zgłosić do Stowarzyszenia IC help Polska.
Dieta przy IC zakłada eliminację produktów, które mogą podrażniać błonę śluzową pęcherza. Unikać należy alkoholu, kawy i mocnej herbaty (ze względu na kofeinę), kwaśnych produktów, ostrych przypraw, napojów gazowanych oraz czekolady.
Czytaj także:
Źródła:
Wroński Stanisław, Śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego. Etiologia, diagnostyka, leczenie, Nowa Medycyna, 2000/5.
Juszczak Kajetan, Maciukiewicz Piotr, Zespół bolesnego pęcherza moczowego/śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego, Przegląd Urologiczny, 2014/3.
