Najwyższa Izba Kontroli podsumowała działania państwa w czasie pandemii COVID-19. Wnioski nie pozostawiają złudzeń – chaos, brak nadzoru i nietrafione decyzje kosztowały podatników dziesiątki miliardów złotych.
22,5 miliarda złotych – rachunek za pandemię
Według NIK łączny koszt działań związanych z walką z COVID-19 wyniósł blisko 22,5 mld zł. Najwięcej pochłonął Narodowy Program Szczepień (17,9 mld zł) oraz zakupy i wykonywanie testów na SARS-CoV-2 (4,5 mld zł). Izba podkreśla, iż fakt walki z epidemią nie usprawiedliwia braku staranności w gospodarowaniu publicznymi pieniędzmi.
Miliony na kampanie, bez realnych efektów
Kontrolerzy ujawnili, iż na akcje promujące szczepienia (#SzczepimySię, #OstatniaProsta) wydano ponad 115 mln zł, a na konkursy z nagrodami – kolejne 105 mln zł. Problem w tym, iż nie określono mierników skuteczności kampanii, więc nie sposób ocenić, czy faktycznie zachęciły Polaków do szczepień.
Infolinie, premie i chaos w rozliczeniach
NFZ przeznaczył 140 mln zł na infolinię oraz 128 mln zł na premie motywacyjne dla lekarzy rodzinnych. Jednak rozliczenia szczepień budzą poważne wątpliwości – brakowało powiązania konkretnych świadczeń z pacjentami, co uniemożliwiało pełną kontrolę nad wydatkami.
Zakupy szczepionek ponad potrzeby
Raport NIK ujawnia, iż Polska kupowała więcej szczepionek, niż była w stanie wykorzystać. W efekcie część dawek trzeba było przekazywać za granicę (m.in. Ukrainie, Gruzji, Rwandzie), a część trafiła do utylizacji. Media donosiły, iż marnotrawstwo mogło sięgnąć choćby 10 mld zł.
Systemy informatyczne za miliony
Państwo stworzyło w pośpiechu nowe systemy informatyczne – m.in. do rejestracji szczepień i dystrybucji dawek. Kosztowały one 64,5 mln zł, a mimo to były pełne błędów i nie zapewniały adekwatnej kontroli. Kontrolerzy wskazali m.in. na przypadki szczepień osób… zmarłych.
Brak nadzoru nad bezpieczeństwem szczepionek
Główny Inspektorat Farmaceutyczny nie wycofał z rynku wadliwych serii preparatów, mimo zgłoszeń o ryzyku dla zdrowia pacjentów. Co więcej, urzędnicy nie wiedzieli nawet, gdzie znajdują się zakwestionowane partie szczepionek.
Wnioski NIK: chaos, pośpiech, brak gospodarności
Izba wprost wskazuje na działania niezgodne z prawem, nierzetelne i niegospodarne. Podkreślono, iż choćby po pierwszym szoku pandemicznym chaos decyzyjny utrzymywał się przez kolejne lata. NIK skierowała 30 wniosków pokontrolnych, z których część do dziś nie została zrealizowana.
Lekcja na przyszłość
Raport NIK to nie tylko rozliczenie finansów, ale też ostrzeżenie na przyszłość. Zdaniem kontrolerów państwo musi wyciągnąć wnioski z pandemii – inaczej przy kolejnym kryzysie zdrowotnym ryzykujemy powtórkę chaosu i gigantycznych strat finansowych.
