13 października obchodzony jest Światowy Dzień Zakrzepicy. Specjaliści podkreślają, iż ignorowanie symptomów tej choroby może mieć poważne konsekwencje. Wczesne rozpoznanie znacznie poprawia rokowania i umożliwia skuteczniejsze leczenie. Według dr hab. n. med. Pawła Rynio, eksperta chirurgii naczyniowej,
„objaw alarmowy numer jeden to nagły, asymetryczny obrzęk kończyny dolnej. Gdy go zauważymy, powinniśmy niezwłocznie udać się do lekarza.”
Czym jest zakrzepica i na jakie ryzyko naraża?
Zakrzepica jest stanem, w którym w naczyniach krwionośnych tworzy się zakrzep, blokujący lub znacznie utrudniający przepływ krwi. Najczęściej dotyczy ona żył głębokich w kończynach dolnych. Ta postać choroby uchodzi za szczególnie groźną, ponieważ część skrzepliny może oderwać się i przemieścić do płuc, prowadząc do zatorowości płucnej – stanu bezpośrednio zagrażającego życiu.
Oprócz zatorowości, u pacjentów po przebytym epizodzie zakrzepicy może rozwinąć się zespół pozakrzepowy. To przewlekłe dolegliwości spowodowane uszkodzeniem naczyń żylnych, objawiające się m.in. obrzękami, ciężkością nóg, zaburzeniami czucia, a w cięższych przypadkach – owrzodzeniami skóry.
Najważniejsze objawy wskazujące na zakrzepicę
Do najważniejszych symptomów zakrzepicy należy nagły i asymetryczny obrzęk jednej kończyny dolnej, który wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Szczególnie istotne jest szybkie działanie u osób obciążonych czynnikami ryzyka. Do pozostałych objawów należą: ból kończyny, zaczerwienienie, zasinienie skóry, podwyższona temperatura chorego miejsca oraz tkliwość podczas dotyku.
Kto jest najbardziej narażony na zakrzepicę?
Czynnikami zwiększającymi ryzyko rozwoju zakrzepicy są m.in. długotrwałe unieruchomienie, np. po operacjach, podczas długiego lotu samolotem czy po udarze, który ogranicza mobilność. Wiele osób cierpi na wrodzoną trombofilię, czyli genetyczne predyspozycje do nadmiernej krzepliwości krwi. W takich przypadkach istotne jest wykonanie badań, szczególnie jeżeli w rodzinie pojawiały się przypadki zakrzepicy. Z kolei trombofilia wtórna może się pojawić w przebiegu nabytych chorób, np. nowotworów.
Warto również zwrócić uwagę na osoby pracujące w biurach – długie godziny spędzone w pozycji siedzącej, zwłaszcza bez przerw na ruch, mogą podnosić ryzyko powstawania zakrzepów. Procedura regularnego wstawania i prostych ćwiczeń nóg pomaga poprawić krążenie i przeciwdziałać chorobie.
Diagnostyka zakrzepicy – jak potwierdzić chorobę?
Podstawowym i najdokładniejszym badaniem wykorzystywanym do rozpoznania zakrzepicy jest ultrasonografia uciskowa żył nóg, często uzupełniana przez Dopplera, pozwalającego ocenić przepływ krwi. Dodatkowo, oznaczenie poziomu D-dimerów pomaga wykluczyć zakrzepicę u osób o niskim lub umiarkowanym ryzyku – niski poziom tych markerów świadczy o małym prawdopodobieństwie choroby, natomiast wynik podwyższony wymaga dalszej diagnostyki obrazowej.
Znaczenie szybkiego rozpoznania i leczenia
Opóźnienia w diagnozie zakrzepicy znacznie zwiększają ryzyko śmiertelności. Badania opublikowane w „JAMA Network Open” wykazały, iż u pacjentów, u których rozpoznanie nastąpiło w ciągu 24 godzin, ryzyko zgonu było znacznie niższe niż u osób, które diagnozowano później. Szybka interwencja oraz podanie leków przeciwkrzepliwych zmniejszają ryzyko powiększenia się zakrzepu i powstawania nowych skrzeplin, co przeciwdziała zatorowości płucnej.
Warto jednak pamiętać, iż leki przeciwkrzepliwe nie rozpuszczają już istniejącego zakrzepu – ich rolą jest zapobieganie dalszym powikłaniom i rozprzestrzenianiu się skrzepliny. Symptomy zatorowości płucnej to nagła duszność, ból w klatce piersiowej, suchy kaszel, omdlenia czy krwioplucie – choć mogą przypominać inne poważne choroby, wymagają natychmiastowej pomocy medycznej.
Profilaktyka – najlepsza forma walki z chorobą
Regularna aktywność fizyczna to klucz do zmniejszenia ryzyka wystąpienia zakrzepicy. Unikanie długiego siedzenia, rzucenie palenia oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała to kolejne, skuteczne elementy profilaktyki. Zdrowy styl życia stanowi solidną zaporę przeciwko rozwojowi tej niebezpiecznej choroby.
