Napój energetyczny to tylko kofeina i cukier?
Wiele osób, które często piją napoje energetyczne, jest przekonanych, iż są one absolutnie nieszkodliwe. Przecież zawierają kofeinę, która jest też w kawie i herbacie. Często na opakowaniach znajduje się informacja o zawartości naturalnych składników, takich jak guarana czy żeń-szeń, a one przecież nie są szkodliwe.
Niestety prawda jest równie złożona jak skład napoju umieszczony na opakowaniu. Choć ich działanie pobudzające jest szeroko znane, coraz częściej pod lupę trafiają także ich potencjalne skutki uboczne - w tym wpływ na zdrowie jelit.Reklama
Jak składniki energetyków wpływają na jelita?
Większość napojów energetycznych zawiera wysokie dawki kofeiny, cukrów prostych (glukoza, sacharoza, syrop glukozowo-fruktozowy), syntetyczne dodatki smakowe, konserwanty, a także substancje takie jak tauryna, guarana, glukuronolakton czy witamina B3 (niacyna). Każdy z tych składników może w inny sposób wpływać na układ pokarmowy.
Cukry proste
Badania sugerują, iż nadmierne spożycie cukrów prostych może negatywnie wpływać na różnorodność mikroflory jelitowej, wspiera tym samym rozwój bakterii prozapalnych, takich jak Firmicutes, i zmniejszając udział korzystnych szczepów z rodzaju Bacteroidetes. Taka zmiana profilu mikrobioty może być powiązana z rozwojem zespołu jelita drażliwego (IBS), stanów zapalnych i zaburzeń metabolicznych.
Słodziki
Często producenci zastępują cukier sztucznymi słodzikami tj. kontrowersyjny aspartam. Z jednej strony światowe organizacje zdrowia i instytucje odpowiedzialne za jakość żywności dają tu zielone światło. Z drugiej - lekarze i naukowcy udowadniają, iż ten słodzik może odpowiadać za niepokojące zmiany w organizmie. Jak ten powszechnie stosowany słodzik wpływa na jelita?
Otóż aspartam rozkłada się na fenyloalaninę, kwas asparaginowy i metanol. Choć wszystkie te związki występują również naturalnie w jedzeniu, to ich skoncentrowana forma - dostarczana często i w dużych ilościach - może prowadzić do pewnych zaburzeń, zwłaszcza jeżeli chodzi o równowagę mikrobioty jelitowej. Badania prowadzone na zwierzętach wykazały, iż przewlekłe spożycie aspartamu wiąże się z wyraźnym wzrostem bakterii z rodziny Enterobacteriaceae - mikroorganizmów, które w nadmiarze mogą wspierać procesy zapalne w jelitach. Jednocześnie obserwuje się spadek korzystnych bakterii jelitowych, co może prowadzić do tzw. dysbiozy - zaburzenia mikrobioty jelitowej.
Najnowsze prace naukowe sugerują także, iż aspartam może wpływać na zwiększenie przepuszczalności bariery jelitowej, czyli zjawisko określane jako "leaky gut". Oznacza to, iż przez rozluźnione połączenia między komórkami nabłonka jelitowego mogą przedostawać się do krwiobiegu niestrawione cząstki pokarmu, toksyny czy bakterie, co z kolei uruchamia reakcje zapalne w organizmie. Choć badania nad tym zjawiskiem u ludzi są przez cały czas w toku, to kierunek wniosków jest dość spójny - nadmiar sztucznych słodzików, w tym aspartamu, może mieć znaczenie w rozwoju chorób zapalnych jelit, nietolerancji pokarmowych, a choćby zaburzeń metabolicznych.
Kofeina
Kofeina, obecna w napojach energetycznych w znacznych ilościach (od 80 mg do choćby 300 mg na puszkę), wpływa na motorykę jelit poprzez stymulację mięśni gładkich przewodu pokarmowego. U osób wrażliwych może to prowadzić do przyspieszenia pasażu jelitowego, czyli wywoływać biegunkę, skurcze, wzdęcia czy niestrawność. Dodatkowo kofeina może nasilać objawy refluksu żołądkowo-przełykowego (GERD), szczególnie przy spożywaniu na czczo.
Wpływ tauryny i innych dodatków
Tauryna i glukuronolakton, często dodawane jako "wzmacniacze energii" i neuroprotekcyjne dodatki, wciąż są przedmiotem badań. Obecne dane nie wskazują na bezpośrednią toksyczność wobec jelit w umiarkowanych dawkach, jednak ich długoterminowy wpływ na mikrobiotę jelitową nie został jednoznacznie określony.
Oś jelita mózg a napoje energetyczne
Zdecydowanie warto przyjrzeć się bliżej powiązaniom między napojami energetycznymi a funkcjonowaniem osi jelita-mózg, bo choć temat wydaje się z pozoru niszowy, w rzeczywistości dotyczy ogromnej liczby osób, które sięgają po energetyki regularnie, często choćby codziennie. Oś jelita-mózg (ang. gut-brain axis) to złożony system komunikacji między układem nerwowym a układem pokarmowym - oparty na neuroprzekaźnikach, hormonach, układzie odpornościowym, a przede wszystkim na mikrobiocie jelitowej. I właśnie w tym miejscu napoje energetyczne zaczynają mieć znaczenie.
Jelita nie są tylko "rurą do trawienia" - to jeden z kluczowych elementów układu nerwowego. W ich ścianach znajduje się tzw. jelitowy układ nerwowy (ENS - enteric nervous system), często nazywany "drugim mózgiem". Współpracuje on z mózgiem poprzez nerw błędny, a także przez sygnały immunologiczne i neurochemiczne. Mikrobiota jelitowa (czyli bakterie, wirusy i grzyby żyjące w jelitach) odgrywa ogromną rolę w produkcji i regulacji neuroprzekaźników.
Zaburzenie równowagi w jelitach, może więc prowadzić do rozregulowania emocji, zwiększonego poziomu lęku, spadku nastroju, a choćby objawów depresyjnych. To nie są już hipotezy - to wiedza coraz szerzej potwierdzona w literaturze naukowej. Aspartam, sukraloza czy acesulfam K - obecne w większości napojów "zero" - nie są metabolizowane przez ludzki organizm w klasyczny sposób, ale oddziałują bezpośrednio na mikrobiotę. Zmniejszają liczebność bakterii takich jak Lactobacillus i Bifidobacterium, natomiast wspierają wzrost bakterii prozapalnych (Enterobacteriaceae).
Takie zmiany prowadzą do zwiększonej produkcji cytokin zapalnych, które poprzez nerw błędny i układ odpornościowy trafiają do mózgu i mogą wywoływać objawy takie jak zmęczenie, rozdrażnienie, mgła mózgowa, a choćby zaburzenia depresyjne
Źródła:
The gut-brain axis: interactions between enteric microbiota, central and enteric nervous systems [do.i: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4367209/] Effect of Non-Nutritive Sweeteners on the Gut Microbiota [do.i.: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10144565]
The Microbiota-Gut-Brain Axis [do.i.: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31460832/]
Energy Drinks and Their Adverse Health Effects: A Systematic Review and Meta-analysis [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33211984/].
CZYTAJ TAKŻE:
