Naukowcy wskazują, iż istnieją symptomy, które powinny natychmiast wzbudzić naszą czujność, ponieważ często zwiastują udar mózgu lub zawał serca. Najnowsze badania przeprowadzone w Korei Południowej oraz USA wykazały, iż ponad 99 proc. pacjentów doświadczających poważnych incydentów sercowo-naczyniowych miało wcześniej przynajmniej jeden z czterech kluczowych czynników ryzyka.
Kluczowe czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego
Analiza milionów przypadków ujawniła, iż niemal wszystkie poważne zdarzenia sercowo-naczyniowe, takie jak zawał serca czy udar mózgu, poprzedzały:
- nadciśnienie tętnicze,
- podwyższony poziom cholesterolu,
- wysoki poziom glukozy we krwi,
- palenie tytoniu.
Najczęściej problemem było nadciśnienie, które dotknęło aż ponad 95% osób objętych badaniem. Wyniki, opublikowane w renomowanym czasopiśmie Journal of the American College of Cardiology, podkreślają ogromną skalę wpływu tych czynników na rozwój chorób układu krążenia.
Jak przebiegało badanie i jakie płyną z niego wnioski?
Wieloletnia, trzyetapowa analiza objęła ponad 9 milionów pacjentów z Korei Południowej oraz blisko 7 tysięcy osób ze Stanów Zjednoczonych. W pierwszym etapie za nieoptymalne uznano następujące wartości:
- ciśnienie krwi powyżej 120/80 mm Hg lub stosowanie leczenia nadciśnienia,
- całkowity cholesterol przekraczający 200 mg/dL lub stosowanie leczenia,
- glukoza na czczo powyżej 100 mg/dL lub rozpoznanie cukrzycy,
- aktualne lub przeszłe palenie tytoniu.
W drugim etapie wprowadzono bardziej rygorystyczne progi, uwzględniające ciśnienie powyżej 140/90 mm Hg, cholesterol powyżej 240 mg/dL oraz glukozę wyższą niż 126 mg/dL wraz z aktywnym paleniem. Mimo to blisko 90% badanych przez cały czas miało co najmniej jeden czynnik ryzyka przed wystąpieniem zdarzenia sercowo-naczyniowego.
Znaczenie monitorowania i zmiany stylu życia
Wyniki tych badań obalają powszechny mit, iż choroby serca i udary pojawiają się nagle, bez wcześniejszych ostrzeżeń. Zamiast tego ponad 99% osób doświadczających zawału lub udaru miało wcześniej łatwo identyfikowalne czynniki ryzyka.
„Badanie to jednoznacznie wskazuje, iż osoby narażone na co najmniej jeden nieoptymalny czynnik ryzyka niemal zawsze doświadczą pierwszego incydentu sercowo-naczyniowego. Teraz powinniśmy skoncentrować się na intensywnym kontrolowaniu tych modyfikowalnych czynników, zamiast tracić energię na leczenie problemów trudnych do zmiany i nierozwiązujących przyczyny” – podkreśla prof. Philip Greenland z Northwestern University, współautor badania.
Choć eliminacja wszystkich czynników ryzyka nie gwarantuje całkowitej ochrony przed chorobą, zmiana stylu życia daje realne szanse na dłuższe i zdrowsze życie.
Plaga nadciśnienia w Polsce – alarmujące dane
Z danych Narodowego Funduszu Zdrowia za 2025 rok wynika, iż aż 11 milionów Polaków walczy z nadciśnieniem, co oznacza, iż co trzeci dorosły mieszkaniec kraju jest dotknięty tym problemem. Nieleczone nadciśnienie może prowadzić do ciężkich powikłań, takich jak udar mózgu, choroba niedokrwienna serca czy niewydolność nerek.
Wielu pacjentów dowiaduje się o chorobie dopiero po wystąpieniu poważnych objawów. Dlatego tak ważne jest regularne mierzenie ciśnienia, zwłaszcza jeżeli pojawiają się niepokojące symptomy, jak bóle głowy czy kołatanie serca.
Zaleca się, aby przynajmniej raz do roku mierzyć ciśnienie u dzieci od 3. roku życia. Osoby z rozpoznanym nadciśnieniem powinny monitorować ciśnienie dwa razy dziennie – rano i wieczorem.
Jak działać, by zmniejszyć ryzyko zawału i udaru?
- Systematycznie kontroluj ciśnienie tętnicze, cholesterol i poziom glukozy.
- Rzuć palenie – jest to jeden z najpoważniejszych czynników ryzyka.
- Wprowadź zdrową, zbilansowaną dietę i regularną aktywność fizyczną.
- Regularnie konsultuj się z lekarzem i stosuj się do zaleceń medycznych.
Świadomość istnienia tych czterech kluczowych czynników i aktywne ich kontrolowanie mogą skutecznie zapobiegać poważnym incydentom sercowo-naczyniowym.
Źródła i rekomendacje
Badanie: Lee H, et al. “Very High Prevalence of Nonoptimally Controlled Traditional Risk Factors at the Onset of Cardiovascular Disease.” Journal of the American College of Cardiology (2025). DOI: 10.1016/j.jacc.2025.07.014
Dane NFZ 2025
Źródło: Radio ZET/PAP
