Pacjenci z przewlekłymi chorobami układu pokarmowego, jakimi są wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna, mogą się ubiegać o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Im wyższy stopień niepełnosprawności, tym więcej uprawnień i możliwości skorzystania z różnych form wsparcia oferowanego przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) i samorządy.
W Polsce mamy dwa rodzaje orzeczeń o niepełnosprawności. Do celów rentowych, które wydaje Zakład Ubezpieczeń Społecznych i do celów pozarentowych, wydawane przez Miejski lub Powiatowy Zespół do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w miejscu stałego pobytu osoby zainteresowanej. W tej publikacji skoncentrujemy się na korzyściach, jakie płyną dla osób pełnoletnich z uzyskania tego drugiego.
Jak uzyskać orzeczenie?
Jeśli chcesz uzyskać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, musisz złożyć wniosek wraz z zaświadczeniem lekarskim (może je wypełnić lekarz rodzinny z POZ lub specjalista), do których należy dołączyć dokumentację choroby oraz chorób towarzyszących, czyli m.in. wypisy ze szpitala, dokumenty z wizyt lekarskich i konsultacji w poradni, wyniki badań i opinie. Wniosek i druk zaświadczenia znajdziesz na stronie internetowej Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności lub Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w swojej gminie. Możesz też osobiście pobrać druki w tej instytucji. Pamiętaj, iż wypełnione zaświadczenie lekarskie jest ważne tylko przez 30 dni od daty wystawienia, a wszelkie dokumenty potwierdzające stan twojego zdrowia i przebieg choroby muszą być złożone w oryginale lub w kopii z pieczątką danej placówki i pieczęcią za zgodność z oryginałem. jeżeli składasz wniosek osobiście, warto przygotować dwa komplety: oryginały oraz ich kopie. Wówczas urzędnik przyjmujący papiery potwierdzi zgodność kopii z oryginałem, zatrzyma kopie i odda ci oryginały. W przypadku gdy nie dysponujesz stosowną dokumentacją, możesz o nią wystąpić do placówki lub placówek medycznych, w których się leczyłeś i leczysz, składając stosowny wniosek. Gabinety lekarskie, przychodnie i szpitale oraz gabinety lekarskie mają obowiązek wydać ci dokumentację medyczną bezpłatnie, jednak z reguły trzeba na to czekać. Dlatego warto najpierw zgromadzić dokumentację choroby, a później poprosić lekarza o wypełnienie zaświadczenia lekarskiego. Unikniesz w ten sposób niepotrzebnego stresu, iż zaświadczenie lekarskie straci ważność, nim skompletujesz wszystkie dokumenty.
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności może uzyskać każdy, kto ma więcej niż 16 lat, ma naruszoną sprawność organizmu oraz: ● jest osobą niezdolną do pracy zarobkowej albo potrzebuje przystosowania stanowiska pracy do swojego schorzenia ● wymaga opieki lub pomocy od innych ● ma problemy z codziennymi czynnościami i potrzebuje urządzeń, które pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu – na przykład protezy, implantu ślimakowego, pompy insulinowej.
To, iż spełniasz te warunki, nie oznacza jednak, iż automatycznie dostaniesz orzeczenie. Zakres twoich ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu bada skład orzekający. W posiedzeniu składu uczestniczą co najmniej dwie osoby: pierwszą jest lekarz sprawujący jednocześnie funkcję przewodniczącego, drugą osobą może być pedagog, psycholog, pracownik socjalny, doradca zawodowy albo inny lekarz.
Wyróżniamy trzy stopnie niepełnosprawności:
- lekki – zalicza się do niego osobę o naruszonej sprawności organizmu zdolną do wykonywania zatrudnienia, nie wymagającą pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych,
- umiarkowany – zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu zdolną do wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym odpowiednio do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności, wymagającą w celu pełnienia ról społecznych częściowej lub okresowej pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.
- znaczny – zalicza się do niego osobę mającą naruszoną sprawność organizmu: ● niezdolną do podjęcia zatrudnienia, ● zdolną do wykonywania zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej albo w zakładzie aktywizacji zawodowej, wymagającą niezbędnej w celu pełnienia ról społecznych stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.
Oto część uprawnień i form wsparcia, z jakich możesz skorzystać, uzyskując orzeczenie o niepełnosprawności.
Zasiłek pielęgnacyjny
Zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 215,84 zł miesięcznie jest świadczeniem przyznawanym w celu pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia opieki innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Przysługuje on: ● dziecku z niepełnosprawnością, ● osobie z niepełnosprawnością powyżej 16. roku życia, o ile legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, ● osobie z niepełnosprawnością powyżej 16. roku życia, legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, o ile niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 21. roku życia, ● osobie, która skończyła 75 lat (która nie ma ustalonego prawa do dodatku pielęgnacyjnego).
Wnioski o zasiłek należy składać w urzędzie miasta lub gminy, w jednostce wypłacającej świadczenia rodzinne.
Zniżki w komunikacji PKP/PKS
Dzieci i młodzież z niepełnosprawnością do ukończenia 24. roku życia oraz studenci z niepełnosprawnością do ukończenia 26. roku życia, przy przejazdach w celach określonych przepisami, m.in. do szkół, placówek szkolno-wychowawczych, na turnusy rehabilitacyjne itp. – mają prawi do ulgi 78 proc., natomiast emeryci i renciści oraz ich współmałżonkowie, na których pobierane są zasiłki rodzinne, mają prawo do dwóch przejazdów w roku ze zniżką 37 proc.
Zniżki w komunikacji miejskiej
Ulgi w komunikacji miejskiej ustalane są w drodze uchwały rady miasta lub gminy. Dlatego w poszczególnych miejscowościach są różne, np. w Warszawie osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności korzystają z 50 proc. zniżki w komunikacji miejskiej. Informacje dotyczące ulg w komunikacji danego miasta znajdziesz na stronach samorządu lub zakładów komunikacyjnych. Warto jednak pamiętać, iż z ulgi możesz korzystać na podstawie legitymacji osoby z niepełnosprawnoscią.
Dofinansowanie do nauki
Aktywny Samorząd to program PFRON, który ma na celu wsparcie osób z niepełnosprawnościami w uczestnictwie w życiu społecznym i zawodowym poprzez dofinansowanie do działań likwidujących lub zmniejszających różnego rodzaju bariery. Osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności mogą otrzymać również pomoc w uzyskaniu wyższego wykształcenia. Program jest skierowany dla osób uczących się w: szkole policealnej, kolegium, szkole wyższej (studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia, jednolite studia magisterskie, studia podyplomowe lub doktorskie albo doktoranckie prowadzone przez szkoły wyższe w systemie stacjonarnym / dziennym lub niestacjonarnym / wieczorowym / zaocznym lub eksternistycznym, w tym również za pośrednictwem Internetu), a także do osób, które przewód doktorski otworzyły poza studiami doktoranckimi.
Kwota dofinansowania kosztów nauki (na semestr/półrocze) wynosi w przypadku: ● osób uczących się w szkole policealnej lub kolegium – do 1.100 zł ● dla pozostałych wnioskodawców do 1.650 zł dla ● dodatku na uiszczenie opłaty za przeprowadzenie przewodu doktorskiego – do 4.400 zł.
W przypadku opłaty za naukę (czesne) możliwe jest dofinansowanie powyżej 4.400 zł, jeżeli wysokość przeciętnego miesięcznego dochodu w rodzinie wnioskodawcy nie przekracza kwoty 764 zł netto na osobę.
Wnioski o dofinansowanie na rok akademicki 2024/2025 są przyjmowane do 10 października 2024 r. można złożyć elektronicznie w SOW (https://sow.pfron.org.pl/).
Dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego
O dofinansowanie ze środków PFRON do turnusu rehabilitacyjnego można ubiegać się w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w miejscu zamieszkania lub pobytu. W tym celu należy złożyć w PCPR: ● wniosek o dofinansowanie uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym wypełniony przez wnioskodawcę ● skierowanie na turnus, wypełnione przez lekarza prowadzącego lub lekarza pierwszego kontaktu ● kopię orzeczenia o niepełnosprawności ● oświadczenie o wysokości dochodu w rodzinie oraz liczbie osób we wspólnym gospodarstwie domowym.
Dokumenty należy złożyć zgodnie z miejscem zamieszkania lub miejscem pobytu, osobiście lub za pośrednictwem opiekuna albo organizatora turnusów rehabilitacyjnych.
Dofinansowanie pobytu osób niepełnosprawnych i ich opiekunów na turnusach rehabilitacyjnych wynosi: ● 30 proc. przeciętnego wynagrodzenia – dla osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności; osoby niepełnosprawnej w wieku do 16. roku życia; osoby niepełnosprawnej w wieku 16-24 lat uczącej się i niepracującej, bez względu na stopień niepełnosprawności ● 27 proc. przeciętnego wynagrodzenia – dla osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności ● 25 proc. przeciętnego wynagrodzenia – dla osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności ● 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia – dla opiekuna osoby niepełnosprawnej ● 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia – dla osoby niepełnosprawnej zatrudnionej w zakładzie pracy chronionej, niezależnie od posiadanego stopnia niepełnosprawności
W przypadku szczególnie trudnej sytuacji życiowej osoby niepełnosprawnej, dofinansowanie może zostać podwyższone do 40 proc. przeciętnego wynagrodzenia. o ile opiekun pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą niepełnosprawną lub osoba ta ponosi koszty uczestnictwa opiekuna na turnusie, może on również otrzymać wyższe dofinansowanie.
Refundacja składek emerytalno-rentowych
Osoby z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności prowadzące działalność gospodarczą mogą liczyć także na dofinansowanie składek emerytalno-rentowych. Muszą to być składki obowiązkowe, a nie dobrowolne.
Aby otrzymać tę pomoc, musisz spełnić następujące warunki: ● posiadać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności ● opłacać (zawsze przed złożeniem wniosku Wn-U-G) obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne w całości i w terminie lub z uchybieniem terminu nie większym niż 14 dni ● nie mieć zaległości wobec PFRON większych niż 100 zł ● złożyć wniosek Wn-U-G (wraz z załącznikiem INF-O-PdM lub INF-O-PdR, o ile jest wymagany w danym miesiącu) w terminie za każdy miesiąc, za który chcesz otrzymać refundację.
Pierwszy wniosek Wn-U-G z załącznikami składa się w formie papierowej osobiście lub pocztą na adres Biura Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, al. Jana Pawła II 13, 00 – 828 Warszawa lub elektronicznie przez ePUAP na adres /PFRON/SkrytkaESP
Wysokość refundacji zależna jest od stopnia niepełnosprawności i wynosi:
- 100 proc. składki emerytalnej i rentowej – gdy masz znaczny stopień niepełnosprawności;
- 60 proc. składki emerytalnej i rentowej – gdy masz umiarkowany stopień niepełnosprawności;
- 30 proc. składki emerytalnej i rentowej – gdy masz lekki stopień niepełnosprawności.
Więcej informacji w tej sprawie znajdziesz na stronie PFRON .
W kolejnym artykule przybliżymy uprawnienia wynikające z orzeczenia o niepełnosprawności w miejscu pracy.
Mariusz Kaczak
Źródła:
https://www.gov.pl/web/gov/uzyskaj-orzeczenie-o-stopniu-niepelnosprawnosci
https://niepelnosprawni.gov.pl/a,13,instytucje-orzekajace-procedury-orzekania-tryb-i-zasady
https://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/2170980;jsessionid=0A25F4333D496E2D9FD505E1383B4834
https://www.pfron.org.pl/osoby-niepelnosprawne/rehabilitacja/turnusy-rehabilitacyjne/
https://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/298746
