Ze względu na różnorodne problemy osób niepełnosprawnych związane z ich codziennym funkcjonowaniem oraz ich specyficzne potrzeby, opiekun osoby niepełnosprawnej odgrywa bardzo istotną rolę. Opiekun staje się dla swojego podopiecznego jedną z najbliższych osób. Wkracza w intymny świat drugiego człowieka. Musi poradzić sobie z własnymi emocjami i profesjonalnie wykonywać swoje obowiązki. Często przejmuje procedury medyczne.
W niniejszej publikacji przedstawiamy postać opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej oraz opiekuna niepełnosprawnego dziecka. Wskazujemy jakie prawa i obowiązki wobec podopiecznego posiada sprawujący pieczę. Przedstawiamy formy pomocy i warunki, jakie należy spełnić, aby je uzyskać. o ile zatem jesteś osobą niepełnosprawną i potrzebujesz wsparcia drugiej osoby bądź planujesz swoją przyszłość związać z rolą opiekuna faktycznego lub zawodowego, ten artykuł jest skierowany do Ciebie.
Opiekun osoby niepełnosprawnej.Pojęcie opiekuna osoby niepełnosprawnej
Opiekun osoby z niepełnosprawnością to osoba pomagająca w codziennych czynnościach. Zapewnia wsparcie dla osoby z różnymi rodzajami dysfunkcji. Może być on zatrudniony, jako opiekun zawodowy. Częściej opiekunem zostaje jednak członek rodziny lub przyjaciel, który dobrowolnie podejmuje się tej roli. Sprawujący pieczę musi być przygotowany do wielu wyzwań związanych z opieką nad osobą niepełnosprawną, w tym do radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi, medycznymi i finansowymi.
Rola opiekuna jest bardzo ważna dla osoby niepełnosprawnej. Opiekunowie zapewniają niezbędną pomoc, wsparcie i troskę. Umożliwiają realizację wszelkich czynności. Muszą być w stanie sprostać wymaganiom osoby niepełnosprawnej, nie tylko pod względem opieki, ale także pod względem zrozumienia oraz szacunku dla jej potrzeb i życzeń. Ich praca jest nie tylko praktyczna, ale również emocjonalna i często wymaga ogromnego poświęcenia.
Opiekun osoby niepełnosprawnej dorosłej – jak nim zostać?
Aby zostać faktycznym opiekunem osoby niepełnosprawnej, nie jest wymagane posiadanie specjalistycznego wykształcenia medycznego. Takimi opiekunami zostają najczęściej członkowie najbliższej rodziny, na których ciąży obowiązek alimentacyjny względem osoby niepełnosprawnej.
W przypadku, gdy rodzina nie ma możliwości sprawowania opieki, istnieje możliwość zatrudnienia osoby z zewnątrz. Opiekunowie zatrudniani są przez instytucje wspierające rodzinę lub poprzez samozatrudnienie. Taka możliwość jest bardzo ważna, gdy osoba niepełnosprawna wymaga długotrwałej i całodobowej opieki i nie ma nikogo bliskiego.
Jak zostać opiekunem dziecka z niepełnosprawnością?
W przypadku małoletnich podopiecznych ich opiekunami najczęściej zostają rodzice lub opiekunowie prawni. o ile nie są oni w stanie zapewnić niepełnosprawnemu dziecku należytej opieki, wparcia mogą udzielić dalsi krewni np. dorosłe rodzeństwo lub dziadkowie.
W momencie niewydolności rodziny biologicznej, gdy dziecko trafia pod opiekę rodziny zastępczej, to ona będzie stanowić opiekę względem dziecka z niepełnosprawnością. Prawnie ustanowiony opiekun sprawuje opiekę nad niepełnosprawnym nieletnim podopiecznym w momencie, gdy został on umieszczony w ośrodku opiekuńczym lub placówce pielęgnacyjno-leczniczej, w wyniku utraty praw rodzicielskich przez rodziców biologicznych.
Obowiązki opiekuna osoby niepełnosprawnej
Bez względu na to, czy opiekun osoby niepełnosprawnej jest zatrudniony z zewnątrz, czy ciąży na nim obowiązek alimentacyjny, tzn. należy do grona najbliższej rodziny, jego zadania i obowiązki są jednakowe. Ich zakres będzie zależał od stopnia i rodzaju niepełnosprawności oraz indywidualnych potrzeb niepełnosprawnego podopiecznego. Zgodnie z polskim prawem każda osoba niezdolna do samodzielnej egzystencji ma prawo ubiegania się o pomoc i wsparcie innej osoby.
Czynności, które wykonuje opiekun osoby niepełnosprawnej, są zmienne, zależne od aktualnych potrzeb i należą do nich:
- Przygotowywanie posiłków oraz wsparcie przy ich spożywaniu.
- Pomoc podczas podstawowych czynności higieny osobistej takich jak: mycie, czesanie, zmiana garderoby, przewijanie.
- Zmiana opatrunków oraz przygotowywanie i podawanie leków. Inne czynności medyczne.
- Organizacja wyjść towarzyskich i rekreacyjnych oraz czasu wolnego.
- Zapewnienie możliwości skorzystania z usług medycznych i rehabilitacyjnych.
- Pomoc w aktywności związanej z nauką i pracą.
Kwalifikacje i doświadczenie opiekuna osoby niepełnosprawnej
Obierając odpowiednią ścieżkę kształcenia, możemy planować rozpoczęcie pracy w zawodzie opiekuna osoby niepełnosprawnej. Uprawnienia takie możemy zdobyć poprzez ukończenie kwalifikacyjnego kursu zawodowego. Ponadto istnieje możliwość skorzystania z szerokiej oferty prywatnych i publicznych szkół medycznych oraz szkół policealnych i uczelni wyższych, które znajdują się w każdym większym mieście w Polsce.
Jeśli opiekunem jest członek rodziny, nie ma on obowiązku korzystania z medycznych kursów dokształcających. Często jednak rodzice podejmują naukę na kierunkach związanych z niepełnosprawnością swojego dziecka, tak aby mu skutecznie pomóc.
Rodzaje wsparcia dla opiekunów osób niepełnosprawnych
Polskie prawo rodzinne zapewnia osobom niepełnosprawnym i ich opiekunom dostęp do świadczeń finansowych, mających na celu wsparcie wparcie pracy opiekuna, oraz poprawę warunków egzystencjonalnych podopiecznego. Każda osoba ze znacznym stopniem niepełnosprawności, oraz niezdolna do samodzielnej egzystencji ma możliwość pobierania dodatku pielęgnacyjnego lub zasiłku pielęgnacyjnego. Planowane jest świadczenie wspierające. Opiekunowie osób niepełnosprawnych mogą liczyć na wsparcie w formie:
- Specjalnego zasiłku opiekuńczego dla opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej.
- Świadczenia pielęgnacyjnego dla rodziców dziecka niepełnosprawnego.
Specjalny zasiłek dla opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej w 2023 roku
O specjalny zasiłek opiekuńczy mogą ubiegać się opiekunowie osoby dorosłej posiadającej orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności, która wymaga długotrwałej opieki i jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.
Świadczenie skierowane jest do osób, które mają obowiązek alimentacyjny wobec podopiecznego lub małżonków rezygnujących z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad osobą najbliższą. Wynosi ono 620 zł miesięcznie. Jego wypłaty realizowane są przez: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej lub Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w zależności od miejsca zamieszkania.
Należy dodać, iż wypłata tego świadczenia ograniczona jest kryterium dochodowym. Dochód nie może przekroczyć 764 zł netto na osobę w rodzinie.
Wsparcie finansowe dla rodziców i opiekunów dziecka niepełnosprawnego
Opieka nad małoletnim niepełnosprawnym wymaga od jego opiekuna pełnej dyspozycyjności. Dlatego jeden rodzic często decyduje się na rezygnację z kariery zawodowej. W takim przypadku ma prawo ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne dla rodziców lub opiekunów dziecka niepełnosprawnego.
Głównymi warunkami uzyskania tego świadczenia jest całkowita rezygnacja z pracy zarobkowej przez opiekuna oraz posiadanie przez podopiecznego orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności i (lub) nie umiejętności samodzielnej egzystencji stwierdzonej przed 16 rokiem życia. O świadczenie to mogą się również opiekunowie dorosłych niepełnosprawnych pod warunkiem, iż ich niepełnosprawność została stwierdzona przed 18 rokiem życia lub podczas nauki przed 25 rokiem życia.
Wysokość wypłacanego świadczenia równa jest kwocie 2458 zł miesięcznie. Realizowane ono jest przez: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej lub Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ze względu na miejsce zamieszkania chorego.
Dokumenty niezbędne do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego
Chcąc uzyskać odpowiednie świadczenie, niezbędne jest złożenie poprawnie wypełnionego wniosku wraz z załącznikami. Komplet dokumentów można złożyć osobiście w siedzibie realizatora, czyli: MOPS, GOPS, PCPR, a także w Centrum Świadczeń, bądź elektronicznie dzięki Elektronicznej Platformy Usług Publicznych lub strony internetowej empatia.pl.
Załączniki do wniosku o specjalny zasiłek opiekuńczy
Wnioskując o specjalny zasiłek opiekuńczy, należy przedstawić:
- Kopię dowodu osobistego.
- Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.
- Dokument świadczący o wysokości dochodu gospodarstwa domowego.
- Oświadczenie o dochodzie niepodlegającym opodatkowaniu.
- Zaświadczenie z urzędu skarbowego o prowadzeniu działalności gospodarczej.
- Dokument określający wielkość prowadzonego gospodarstwa rolnego.
Załączniki do wniosku o świadczenie pielęgnacyjne
Chcąc uzyskać świadczenie pielęgnacyjne, do wniosku należy dołączyć:
- Skrócony akt urodzenia dziecka.
- Orzeczenie o niepełnosprawności oraz nie umiejętności samodzielnej egzystencji.
- Decyzję zasiłkową – w przypadku gdy pobierane są specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna.
Orzeczenie o niepełnosprawności podopiecznego – warunek ubiegania się o świadczenia dla opiekunów.Podsumowanie
Opiekun osoby niepełnosprawnej odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu wsparcia fizycznego, emocjonalnego, administracyjnego i edukacyjnego. Pomaga podopiecznemu w codziennym funkcjonowaniu, zwiększa jego niezależność, poprawia jakość życia i zapewnia opiekę na miarę indywidualnych potrzeb.
Opiekunowie wspierający zarówno małoletnich, jak i dorosłych niepełnosprawnych, zgodnie z polskim prawem, nie pozostają bez pomocy finansowej ze strony państwa. Mogą liczyć na świadczenia pieniężne, które wypłacane są cyklicznie przez instytucje wpierające rodzinę.
Osoby zajmujące się zawodowo opieką nad niepełnosprawnymi mogą bez przeszkód poszerzać swoją wiedzę i zdobywać wykształcenie. Znajdą pracę w instytucjach zajmujących się pomocą społeczną lub też bezpośrednio w rodzinach osób z niepełnosprawnością.
