Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło Deklarację Polityczną IV Spotkania Wysokiego Szczebla poświęconego zapobieganiu i kontroli chorób niezakaźnych oraz promocji zdrowia psychicznego. Po raz pierwszy w historii dokument tej rangi wprost uznał zdrowie jamy ustnej za integralny element zdrowia ogólnego i najważniejszy obszar globalnej polityki zdrowotnej.
IV Spotkanie Wysokiego Szczebla 80. Sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ odbyło się w Nowym Jorku w dniach 23-29 września 2025 r. Efektem obrad jest przyjęcie Deklaracji Politycznej poświęconej zapobieganiu i kontroli chorób niezakaźnych (Non-Communicable Diseases, NCD). Przyjęcie dokumentu kończy wielomiesięczny proces negocjacji, ukształtowany przez konsekwentne i strategiczne działania społeczeństwa obywatelskiego oraz wsparcie liderów z całego świata.
– Deklaracja stanowi historyczny przełom dla zdrowia jamy ustnej. Po raz pierwszy w historii spotkań wysokiego szczebla ONZ zagadnienia stomatologiczne zostały jednoznacznie uwzględnione zarówno we wstępie, jak i w części operacyjnej dokumentu. ONZ uznaje globalne obciążenie chorobami jamy ustnej, ich wspólne czynniki ryzyka z innymi chorobami niezakaźnymi oraz pilną potrzebę poprawy dostępu do podstawowej opieki stomatologicznej w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego – czytamy w komunikacie opublikowanym przez Światową Federację Dentystyczną FDI.
Zdrowie jamy ustnej jako fundament zdrowia ogólnego
W Deklaracji potwierdzono, iż zdrowie jamy ustnej jest nierozerwalnie związane z ogólnym dobrostanem człowieka. Wzmocnienie zobowiązań do zapobiegania i kontroli chorób niezakaźnych poprzez zintegrowane, skoncentrowane na pacjencie podejście otwiera nowe możliwości kompleksowego leczenia chorób jamy ustnej równolegle z innymi chorobami przewlekłymi.
W dokumencie podkreślono również znaczenie profilaktyki, równości w dostępie do opieki zdrowotnej oraz zapewnienia podstawowych świadczeń zdrowotnych – priorytetów kluczowych dla poprawy stanu zdrowia jamy ustnej na świecie i ograniczenia nierówności zdrowotnych.
Nowe globalne cele i mierniki postępu
Deklaracja Polityczna wprowadziła także zestaw nowych globalnych celów i wskaźników, które po raz pierwszy umożliwiają wspólne monitorowanie postępów oraz wzmacnianie odpowiedzialności państw. Do założonych do osiągnięcia do 2030 r. celów należą między innymi:
- zmniejszenie liczby użytkowników tytoniu o 150 mln osób,
- objęcie skuteczną kontrolą nadciśnienia kolejnych 150 mln osób,
- zapewnienie dostępu do opieki w zakresie zdrowia psychicznego dla dodatkowych 150 mln ludzi.
Dokument obejmuje również zobowiązania dotyczące regulacji e-papierosów i nowych wyrobów tytoniowych, ograniczenia marketingu niezdrowej żywności skierowanego do dzieci, wprowadzenia czytelnego znakowania wartości odżywczych na froncie opakowań oraz eliminacji przemysłowych tłuszczów trans. Istotne miejsce zajmują także kwestie zdrowia psychicznego oraz dostępu do przystępnych cenowo leków i technologii medycznych.
Początek nowego etapu działań
FDI zwróciła jednocześnie uwagę, iż w porównaniu z wcześniejszymi projektami zakres Deklaracji został w niektórych obszarach osłabiony – zwłaszcza w odniesieniu do profilaktyki, podatków zdrowotnych oraz jednoznacznego uznania roli społeczeństwa obywatelskiego w kształtowaniu polityki zdrowotnej. Pokazuje to, jak silny pozostaje wpływ interesów komercyjnych związanych z produktami szkodliwymi dla zdrowia.
– To moment przełomowy dla globalnego zdrowia jamy ustnej. Społeczność międzynarodowa oficjalnie uznała choroby jamy ustnej za część agendy NCD. To potwierdzenie, iż zdrowie jamy ustnej jest fundamentem zdrowia ogólnego, równości i zrównoważonego rozwoju oraz musi być w pełni integrowane z krajowymi strategiami zdrowotnymi – powiedział prof. dr hab. Nikolai Sharkov, prezydent FDI.
FDI zapowiada, iż przyjęta Deklaracja stanie się silnym narzędziem zarówno do wspierania organizacji członkowskich, jak i do egzekwowania zobowiązań rządów. Organizacja zamierza wykorzystać jego zapisy szczególnie w kontekście przygotowań do Spotkania Wysokiego Szczebla ONZ w sprawie powszechnych ubezpieczeń zdrowotnych w 2027 r. – aby jeszcze mocniej umocnić pozycję zdrowia jamy ustnej w globalnej polityce.
Źródło: https://www.fdiworlddental.org
Fot. https://dam.media.un.org/
– W debacie o zdrowiu publicznym stomatologia powinna zajmować adekwatne miejsce. Nie ma zdrowia ogólnego bez zdrowia jamy ustnej. Wiele objawów widocznych w jamie ustnej można wiązać z profilaktyką i diagnostyką chorób ogólnych – mówi prof. dr hab. n. med. Marzena Dominiak, prezydent Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego, prorektor ds. umiędzynarodowienia Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, kierownik Katedry i Zakładu Chirurgii Stomatologicznej wrocławskiej uczelni.
