Onkoserwis – prezentujemy kolejną serię interesujących doniesień oraz aktualności ze świata onkologii, które zostały zebrane przez ekspertów Polskiej Ligii Walki z Rakiem. Przegląd wiadomości onkologicznych opublikowanych na łamach prestiżowych portali i czasopism medycznych – styczeń 2025.
Co nowego w onkologii? Zapraszamy do lektury!
Onkoserwis – styczeń 2025
Nie wszystkie nowotwory gruczołu krokowego wymagają leczenia
Wbrew powszechniej opinii nie wszystkie nowotwory wymagają leczenia. Leczenie raka gruczołu krokowego u starszych chorych, z chorobami współistniejącymi, o krótkim spodziewanym czasie przeżycia (life expectancy, LE), nie tylko nie wydłuża życia, ale negatywnie wpływa na wiele jego aspektów. Zgodnie z międzynarodowymi wytycznymi chorzy na raka gruczołu krokowego niskiego i pośredniego ryzyka, z LE poniżej 10 lat, nie powinni otrzymywać leczenia onkologicznego.
W JAMA Internal Medicine opublikowano wyniki analizy danych z bazy Veterans Affairs (VA) blisko 250 tys. mężczyzn, u których rozpoznano nowotwór gruczołu krokowego w latach 2000-2019. Według Prostate Cancer Comorbidity Index 21% mężczyzn miało LE poniżej 10 lat, a 4% poniżej 5 lat. Za nadmierne leczenie (overtreatment) uznano, zgodnie z międzynarodowymi wytycznymi, chirurgię lub radioterapię zastosowaną u osób z nowotworami niskiego lub średniego ryzyka oraz LE poniżej 10 lat lub chorych na raka gruczołu krokowego wysokiego ryzyka i LE poniżej 5 lat. W analizowanym okresie overtreatment wśród chorych z LE poniżej 10 lat zmniejszyło się o 22% u osób z grupy niskiego ryzyka i wzrosło o taką samą wartość w grupie chorych pośredniego ryzyka. Jeszcze większy wzrost nadmiernego leczenia – 29%, odnotowano w grupie osób z LE poniżej 5 lat.
Według autorów badania podstawowym problemem jest nadmierne zlecanie badania PSA, szczególnie u starszych mężczyzn z LE poniżej 10 lat. Jednym z proponowanych rozwiązań może być zastosowanie kalkulatora LE przed wykonywaniem badań przesiewowych.
źródło: jamanetwork.com
Czy dołączenie statyn do radiochemioterapii może poprawiać wyniki leczenia?
Statyny to grupa leków hipolipemizujących (obniżających stężenie wybranych frakcji lipidów). W badaniach klinicznych wielokrotnie wykazywano ich korzystny wpływ w terapii onkologicznej.
W Journal of the National Comprehensive Cancer Network opublikowano wyniki badania oceniającego zastosowanie statyn podczas radiochemioterapii (RTChT) u chorych na raka nosowej części gardła. Analizie poddano dane 1251 chorych leczonych w latach 2012-2018, z których 202 przyjmowało statyny. Zastosowanie leków hipolipemizujących podczas RTChT zmniejszało umieralność całkowitą o 52% oraz związaną z nowotworem o 57%. Najsilniejszy efekt ochronny wykazały rosuwastatyna (79%) oraz atorwastatyna (61%). Poprawa wyników przeżycia była liniowo zależna od dobowej dawki statyn.
źródło: pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
Pomimo wzrostu zachorowalności na nowotwory trzustki liczba agresywnych raków gruczołowych pozostaje niezmienna
W ostatnich latach pojawiły się niepokojące doniesienia dotyczące wzrostu zachorowalności na nowotwory trzustki wśród młodych osób, w szczególności kobiet. W Annals of Internal Medicine opublikowano wyniki analizy danych z US Cancer Statistics, dotyczącej epidemiologii raka trzustki wśród osób w wieku 15-39 lat. W latach 2001-2019 zachorowalność na nowotwory trzustki wśród kobiet i mężczyzn wzrosła odpowiednio 2,1 oraz 1,6-krotnie, przy niezmiennej umieralności. Zachorowalność na raka gruczołowego trzustki nie zmieniła się, wzrosła natomiast liczba wczesnych nowotworów endokrynnych oraz litych pseudobrodawkowatych. Nie zmieniła się również liczba zaawansowanych nowotworów rozpoznawanych u obu płci, przy jednoczesnym wzroście zmian małych (<2 cm) i wczesnych postaci raka. Liczba zabiegów operacyjnych nowotworów trzustki wzrosła zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn (odpowiednio trzy- i dwukrotnie).
Autorzy analizy zauważają, iż widoczny w rejestrach wzrost zachorowalności związany jest ze wzrostem rozpoznawalności wczesnych i małych nowotworów endokrynologicznych i mniej agresywnych raków gruczołowych, podczas gdy zachorowalność na raki agresywne pozostała bez zmian.
źródło: acpjournals.org
Nowe technologie w diagnostyce nowotworów skóry pomogą zmniejszyć liczbę biopsji
Podczas tegorocznego kongresu dermatologicznego 27th Annual Winter Symposium – Advances in Medical and Surgical Dermatology 2024 poruszono temat diagnostyki nowotworów skóry bez wykonywania biopsji.
Obecnie do oceny zmian barwnikowych wykorzystuje się wiele zaawansowanych metod, m.in. spektroskopię impedancji elektrycznej (EIS), optyczną koherentną tomografię (OCT) oraz konfokalną spektroskopię odbiciową (RCM). Wartość predykcyjna negatywnego wyniku EIS wynosi około 90% i oznacza, iż można uniknąć biopsji, o ile nie występują dodatkowe czynniki ryzyka. OCT okazało się lepsze od dermatoskopii w wykrywaniu nowotworów. Według metaanalizy 14 badań dotyczących czerniaka, czułość OCT przekracza, a swoistość zbliża się do 90%. Jeszcze wyższe wartości odnotowano dla raków podstawokomórkowych.
Kolejna technologia RCM umożliwia wizualizację skóry warstwami aż do brodawkowatej skóry adekwatnej, dając obraz podobny do badania histopatologicznego. Jest to badanie bardziej czasochłonne niż EIS i OCT, ale charakteryzujące się wysoką czułością i swoistością w rozpoznawaniu nowotworów. Fotografowanie całego ciała (TBP) nie jest narzędziem diagnostycznym, ale pozwala na dokumentowania ewolucji zmian w czasie. Zgodnie z nazwą system kamer zamontowanych w okręgu wokół pacjenta zbiera fotografie całej skóry. Badanie zajmuje około 2 minuty. Oprogramowanie do organizacji i przechowywania zdjęć, do których w razie potrzeby można dołączyć obrazy dermatoskopowe poszczególnych zmian, umożliwia sprawną ocenę ewolucji zmian podczas kolejnych wizyt.
źródło: medscape.com
Czy młody wiek pogarsza rokowanie u chorych na raka piersi?
W czasopiśmie JAMA Network Open opublikowano badanie, w którym sprawdzono, czy młode chore na raka piersi (poniżej 35. roku życia) mają wyższe ryzyko wznowy niż pacjentki po 35. roku życia. W badaniu uwzględniono dane 2772 kobiet poniżej 45. roku życia operowanych w latach 2000-2011 z powodu hormonozależnego, HER-2 ujemnego raka piersi, które po 5-letniej obserwacji nie miały wznowy choroby nowotworowej. Spośród kobiet biorących udział w badaniu 13% było w wieku 21-35 lat, 32% w wieku 36-40 lat, a 55% w wieku 41-45 lat. Chore z najmłodszej grupy miały mniej zróżnicowane nowotwory w badaniu patomorfologicznym, co świadczy o ich większej agresywności, oraz częściej niż pozostałe pacjentki otrzymywały uzupełniającą chemioterapię.
Wykazano, iż kobiety w najmłodszej grupie wiekowej miały wyższe ryzyko regionalnej wznowy nowotworu, krótszy czas do nawrotu oraz większe ryzyko rozsiewu nowotworu między 5. a 10. rokiem od leczenia operacyjnego. Nie wykazano istotnych różnic w odsetkach 10-letniego całkowitego przeżycia – odpowiednio 96,9% w grupie 21-35 lat, 98,2% w grupie 36-40 lat i 98,9% w grupie 41-45 lat.
źródło: jamanetwork.com
Wpływ praktyki mindfulness na jakość życia chorych na nowotwory
Praktyka mindfulness, czyli treningu uważności, polega na nieoceniającym kierowaniu uwagi na to, czego doświadczamy w danej chwili. Polecana jest osobom doświadczającym przewlekłego stresu oraz nieradzącym sobie z emocjami. Wiąże się z poprawą samopoczucia oraz większym zadowoleniem z życia.
W czasopiśmie BMC Palliative Care opublikowano badanie, w którym 33 chorych na zaawansowane nowotwory przez 6 tygodni raz w tygodniu praktykowało mindfulness, a 22 osoby z grupy kontrolnej otrzymywały standardową opiekę medyczną. Przed rozpoczęciem interwencji, bezpośrednio po jej zakończeniu oraz po miesiącu chorzy wypełniali ankietę dotyczącą jakości życia. Zauważono, iż osoby stosujące praktykę mindfulness miały wyższą jakość życia i poczucia własnej skuteczności. Dodatkowo w grupie stosującej praktyki mindfulness zauważono trend w kierunku poprawy jakości życia opiekunów, jednak wynik ten nie był statystycznie istotny.
źródło: bmcpalliatcare.biomedcentral.com
Jak często należy wykonywać badania obrazowe u chorych po leczeniu z powodu raka jelita grubego?
W obserwacji chorych po leczeniu z powodu raka jelita grubego wykonuje się tomografię komputerową i oznacza stężenie markera nowotworowego CEA. Brakuje danych mówiących jak często należy wykonywać te badania.
W czasopiśmie JAMA Network Open opublikowano badanie, w którym sprawdzono czy częste wykonywanie kontrolnych badań obrazowych u chorych po leczeniu z powodu raka jelita grubego wydłuża czas przeżycia. Uwzględniono w nim ponad 2400 pacjentów po leczeniu raka jelita grubego w II i III stopniu zaawansowania. Połowę chorych losowo przydzielono do grupy, w której wykonywano tomografię komputerową oraz oznaczano stężenie CEA w 6., 12., 18., 24. i 36. miesiącu po zakończonym leczeniu. Pozostałym wykonywano tomografię komputerową w 12. i 36. miesiącu od zakończenia leczenia. Nie wykazano, aby częstsze wykonywanie badań kontrolnych zmniejszało 10-letnie ryzyko zgonu.
źródło: jamanetwork.com
Bierne palenie papierosów zwiększa ryzyko raka płuca
Rak płuca jest jednym z najczęstszych nowotworów na świecie. Powszechnie wiadomo, iż bierne narażenie na dym tytoniowy zwiększa ryzyko raka płuca. Włoscy naukowcy opublikowali metaanalizę, w której sprawdzono, na ile bierne narażenie na dym tytoniowy zwiększa ryzyko raka płuca u osób, które nigdy nie paliły papierosów. W pracy uwzględniono 97 artykułów opublikowanych w latach 1983-2022.
Wykazano, iż bierne narażenie na dym tytoniowy zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuca o 24%. Ryzyko to rosło wraz z czasem trwania narażenia na dym tytoniowy. Dla osób narażonych w dzieciństwie na dym tytoniowy ryzyko zachorowania na raka płuca było wyższe o 12%. Jest to kolejne badanie potwierdzające jak ważna jest ochrona niepalących osób przed dymem tytoniowym.
źródło: publications.ersnet.org
opracowanie: Onkoserwis – serwis onkologiczny dla dziennikarzy – Polska Liga Walki z Rakiem
PRZESKOCZ DO: STRONA GŁÓWNA
Post Onkoserwis – doniesienia z zakresu onkologii – styczeń 2025 pojawił się poraz pierwszy w Zwrotnikraka.pl.
