Onkoserwis to porcja najnowszych doniesień oraz interesujących aktualności ze świata onkologii, które zostały zebrane przez ekspertów Polskiej Ligii Walki z Rakiem. Przegląd newsów onkologicznych opublikowanych na łamach prestiżowych czasopism i portali branżowych –marzec 2025.
Co nowego w onkologii? Zapraszamy do lektury!
Onkoserwis – marzec 2025
Zbyt mało kobiet z grupy ryzyka rozwoju raka szyjki macicy wykonuje badania zgodnie z zaleceniami
Prawie wszystkie raki szyjki macicy rozwijają się na podłożu zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (Human pappilomavirus, HPV). Czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworu nie jest samo zakażenie, ale jego przejście w postać przewlekłą, skutkujące po około dekadzie rozwojem inwazyjnego nowotworu. Wykrycie podczas badań przesiewowych w wymazie z szyjki macicy obecności HPV wymaga corocznego śledzenia ewentualnego utrzymywania się zakażenia oraz progresji dysplazji.
W JAMA Network Open opublikowano wyniki analizy trzech medycznych baz zawierających dane ponad 13 tys. kobiet w wieku 21-65 lat ze stwierdzonym zakażeniem HPV. Po roku badanie kontrolne wykonało zaledwie 43,7% z nich, a u 25,5% wynik był dodatni. Ostatecznie raka szyjki macicy rozpoznano u 10 kobiet (0,2%), które nie wykonały zalecanego badania kontrolnego. Wśród chorych powtarzających badanie nie wystąpił ani jeden przypadek inwazyjnego nowotworu. Młode chore w wieku 25-29 lat rzadziej poddawały się testowi kontrolnemu niż kobiety w wieku 30-39 lat.
Źródło: jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen
Trwają badania nad nową szczepionką przeciwko HPV
W Clinical Cancer Research opublikowano wyniki badania II fazy oceniającego skuteczność nowej szczepionki Vvax001 przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (Human papillomavirus, HPV). Mechanizm jej działania opiera się na ukierunkowanym działaniu przeciwko antygenom E6 i E7, wykazującym nadmierną ekspresję u chorych zarażonych wirusem HPV-16.
W badaniu wzięło udział 18 kobiet z rozpoznaniem dysplazji szyjki macicy wysokiego stopnia (CIN3) na podłożu zakażenia HPV-16. Otrzymały one trzy dawki szczepionki w odstępach 3-tygodniowych. Pierwszorzędowym punktem końcowym była potwierdzona histopatologicznie regresja stopnia dysplazji (z CIN3 do CIN1 lub braku dysplazji) w biopsji wykonanej 19 tygodni po ostatnim szczepieniu. Regresję stwierdzono u 50% kobiet, w tym u trzech zmiany dysplastyczne ustąpiły całkowicie. U wszystkich 9 kobiet z odpowiedzią zaobserwowano wzrost liczby limfocytów T ukierunkowanych przeciwko antygenom E6 i E7. U 94% chorych stwierdzono w kolposkopii regresję kliniczną zmian przednowotworowych. Drugorzędowy punkt końcowy badania – eliminację wirusa HPV z tkanek osiągnięto u 10 spośród 16 kobiet. U żadnej chorej nie wystąpiły działania niepożądane w stopniu 2. lub wyższym.
Najczęstszym powikłaniem były odczyny miejscowe – ból, obrzęk i zaczerwienienie. Żadne z działań niepożądanych nie wymagało leczenia. Średni czas ich samoistnego ustąpienia wyniósł 3 dni.
Źródło: aacrjournals.org/clincancerres
Niektóre formy leczenia onkologicznego w dzieciństwie zwiększają ryzyko rozwoju cukrzycy
Brytyjscy naukowcy opublikowali wyniki retrospektywnej analizy oceniającej ryzyko rozwoju cukrzycy u dzieci i młodych dorosłych po leczeniu onkologicznym. Analizie poddano dane ponad 4200 chorych w wieku 0-29 lat. Podczas obserwacji wynoszącej średnio 14,3 lat cukrzycę rozpoznano u 3,8% badanych.
Skumulowana zachorowalność (cumulative incidence function, CIF) u osób poddanych napromienianiu całego ciała wzrosła z 4,4% po 10 latach do 21% po 40 latach. Leczenie glikokortykosteroidami w analogicznym przedziale czasowym zwiększyło CIF z 3,1% do 16,3%. U biorców przeszczepów allogenicznych 40-letnia częstość występowania cukrzycy wyniosła 25,7% i była wyższa niż u osób, które otrzymały przeszczepy nieallogeniczne (17,5%) i autologiczne (7,9%). Napromienianie mózgowia nie zwiększało ryzyka zachorowania na cukrzycę, a radioterapia jamy brzusznej zwiększała ryzyko zachorowania tylko u osób poniżej 14. roku życia.
Źródło: medscape.com
Immunoterapia zwiększa ryzyko reumatoidalnego zapalenia stawów
Immunoterapia od kilkunastu lat jest powszechnie stosowana w wielu nowotworach. Jej działania niepożądane to między innymi wzrost ryzyka chorób autoimmunologicznych. W czasopiśmie American College of Rheumatology opublikowano retrospektywne badanie, w którym sprawdzono, jak immunoterapia wpływa na występowanie chorób tkanki łącznej, w tym na reumatoidalne zapalenie stawów. Analizie poddano dane ponad 5 milionów osób chorych na nowotwory, z których ponad 10 tysięcy otrzymywało immunoterapię.
Zauważono, iż osoby otrzymujące immunoterapię miały o 26% większe ryzyko zachorowania na reumatoidalne zapalenie stawów niż osoby otrzymujące inne metody leczenia onkologicznego. Podobnej zależności nie zauważono dla innych chorób tkanki łącznej, takich jak zapalenie naczyń oraz łuszczycowe zapalenie stawów. W odniesieniu do twardziny układowej i tocznia rumieniowatego zauważono nieznaczne zmniejszenie ryzyka zachorowania.
Źródło: acrjournals.onlinelibrary.wiley.com
Nieoptymalna dieta przyczynia się do wzrostu liczby nowotworów przewodu pokarmowego
W ostatnich latach rośnie liczba nowotworów przewodu pokarmowego. W czasopiśmie Gastroenterology opublikowano badanie, w którym sprawdzono, jaki wpływ na wzrastającą liczbę nowotworów ma nieoptymalna dieta. W metaanalizie uwzględniono badania ze 184 państw przeprowadzone w latach 1990-2018, dotyczące sześciu najczęstszych nowotworów przewodu pokarmowego: raka jelita grubego, żołądka, przełyku, trzustki, wątroby i dróg żółciowych.
Oszacowano, iż 21% tych nowotworów spowodowanych było niewłaściwą dietą. Między 1990 a 2018 rokiem podwoiła się liczba nowotworów przewodu pokarmowego związanych z tą przyczyną. Dotyczy to przede wszystkim spożywania przetworzonego mięsa oraz małej ilości warzyw, owoców i pełnoziarnistych produktów.
Źródło: www.gastrojournal.org
Jak kawa i herbata wpływają na ryzyko nowotworów rejonu głowy i szyi
Kawa i herbata są powszechnie spożywane na całym świecie. Nie wiadomo, jaki jest ich wpływ na ryzyko rozwoju nowotworów. W czasopiśmie Cancer opublikowano badanie w którym sprawdzono, jak spożywanie kawy i herbaty wpływa na ryzyko rozwoju nowotworów rejonu głowy i szyi. W metaanalizie uwzględniono 14 badań, w których wzięło udział ponad 9,5 tysiąca osób chorych na nowotwory rejonu głowy i szyi i ponad 15 tysięcy zdrowych osób. Zauważono, iż regularne spożywanie ponad 4 filiżanek kawy dziennie zmniejsza ryzyko nowotworów rejonu głowy i szyi o 17%, w tym o 30% raka jamy ustnej i o 22% ustnej części gardła.
Picie herbaty zmniejszało ryzyko raka dolnej części gardła o 29%, a jedna filiżanka herbaty dziennie zmniejszała ryzyko nowatorów rejonu głowy i szyi o 9%. Spożywanie więcej niż jednej filiżanki herbaty dziennie zwiększało natomiast ryzyko raka krtani o 38%. Autorzy pracy podkreślają, iż w związku z powszechnym spożywaniem kawy i herbaty potrzebne są dalsze badania na ten temat.
Źródło: acsjournals.onlinelibrary.wiley.com
Zwiększa się wypalenie zawodowe wśród onkologów
Od lat wzrasta liczba zachorowań na choroby nowotworowe, które po chorobach sercowo-naczyniowych są najczęstszą przyczyną zgonów. Onkologia jest dziedziną medycyny w której lekarze poddawani są dużej presji w związku z oczekiwaniem chorych na wyzdrowienie i skuteczność terapii. Jednocześnie, w związku z rosnącą liczbą chorych na nowotwory i wydłużaniem się ich czasu przeżycia, wiele państw doświadcza problemu braku specjalistów w dziedzinie onkologii.
W 2023 roku w Stanach Zjednoczonych przeprowadzono ankietę na temat wypalenia zawodowego wśród 328 onkologów klinicznych. Wyniki porównano do podobnej ankiety przeprowadzonej w 2013 roku wśród 1117 onkologów. Zauważono, iż wypalenie zawodowe zgłaszało 45% onkologów w 2013 roku i 59% w 2023 roku. Również emocjonalne wyczerpanie pracą zgłaszało więcej lekarzy w 2023 niż w 2013 roku (38% w porównaniu do 57%). Jakość życia zgłaszana przez onkologów w 2023 i 2013 roku była porównywalna, jednak udział onkologów deklarujących równowagę między życiem prywatnym uległ zmniejszeniu w tym czasie z 35% do 24% (P<0,01). Zauważono, iż wypalenie zawodowe częściej zgłaszali lekarze posiadający dzieci oraz osoby przed 50. rokiem życia.
Źródło: www.cancertherapyadvisor.com
Czy antynikotynowa interwencja w trakcie badania przesiewowego jest skuteczna?
Badania przesiewowe w kierunku raka płuca wydają się odpowiednim momentem do przeprowadzenia interwencji antynikotynowej u wieloletnich palaczy papierosów. Osobom wykonującym tomografię komputerową klatki piersiowej w ramach badań przesiewowych udzielono krótkiej porady dotyczącej rzucenia palenia papierosów i proponowano skierowanie do ośrodka specjalizującego się w pomocy w rzucaniu palenia w ich miejscu zamieszkania. 34% osób zgodziło się na taką formę pomocy. Osoby, które w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie podejmowały próbę rzucenia palenia częściej wyrażały taką zgodę.
Spośród 742 osób, które otrzymały skierowanie, na wizytę zgłosiło się 47%, z których 65,5% wyznaczyło sobie datę zakończenia palenia papierosów. Wśród osób, które wyznaczyły datę rzucenia palenia papierosów 57% udało się wstrzymać od palenia przez 4 kolejne tygodnie.
Źródło: pmc.ncbi.nlm.nih.gov
opracowanie: Onkoserwis – serwis onkologiczny dla dziennikarzy – Polska Liga Walki z Rakiem
PRZESKOCZ DO: STRONA GŁÓWNA
Post Onkoserwis – doniesienia z zakresu onkologii – marzec 2025 pojawił się poraz pierwszy w Zwrotnikraka.pl.
