Onkoserwis to nowe doniesienia i interesujące newsy ze świata onkologii zebrane przez ekspertów Polskiej Ligii Walki z Rakiem. Przegląd aktualności onkologicznych opublikowanych na łamach prestiżowych czasopism i serwisów medycznych – maj 2025.
Co nowego w onkologii? Zapraszamy do lektury!
Onkoserwis – maj 2025
Wysoki BMI zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór nerki
Najnowsze badania pokazują, iż niezależnie od wieku wzrost wskaźnika masy ciała (body mass index, BMI) może zwiększać ryzyko rozwoju raka nerkowokomórkowego (RCC).
W badaniu przeprowadzonym przez naukowców z National Institutes of Health–American Association of Retired Persons Diet and Health Study przeanalizowano BMI w różnych okresach życia u ponad 200 tysięcy osób. Uczestników badania podzielono na osoby z niedowagą (BMI <18,5), prawidłową masą ciała (BMI 18,5-24,9), nadwagą (BMI 25,0-29,9) oraz otyłością (BMI ≥ 30). Średni okres obserwacji wyniósł 19 lat. Nowotwór nerki rozwinął się u 1425 osób, w tym u 583 w postaci agresywnej, a 339 chorych zmarło z tego powodu. Najczęstszym podtypem histologicznym był rak jasnokomórkowy (n=541), a najrzadszym rak chromofobowy (n=64). Okazało się, iż niezależnie od wieku wyższy BMI zwiększał ryzyko RCC, z wyjątkiem podtypu chromofobowego. Im dłużej u chorego występował nadmierny BMI, tym wyższe było ryzyko RCC, raka jasnokomórkowego, nowotworów agresywnych oraz zgonu z ich powodu.
Osoby, u których w dowolnym momencie życia BMI przekroczyło 25, szczególnie w wieku 18 lub 35 lat, miały w stosunku do osób o prawidłowej masie ciała zwiększone ryzyko zachorowania na RCC. Z kolei obniżenie BMI o co najmniej 10% w wieku 18-35 lat lub po 50. roku życia wiązało się ze zmniejszeniem ryzyka zachorowania na raka nerki o odpowiednio 21% i 28%
źródło: acsjournals.onlinelibrary.wiley.com
Holenderscy badacze ocenili bezpieczeństwo implantów piersi
Implanty piersi stosowane są od dekad nie tylko w medycynie estetycznej, ale również w chirurgii onkologicznej. Pomimo wielu lat doświadczeń wciąż toczą się dyskusje dotyczące bezpieczeństwa ich stosowania oraz znaczenia tekstury, materiału czy sposobu implantacji.
W JAMA Surgery opublikowano wyniki badania analizującego ryzyko powikłań po różnych rodzajach implantów. Badanie to, prowadzone przez badaczy z Maastricht University Medical Center, obejmowało dane z dwóch dużych rejestrów krajowych: australijskiego i holenderskiego. Kobiety, których dane analizowano, poddano w latach 2016-2021 wszczepieniu implantów z powodu raka piersi (21 tys. chorych) lub jako zabieg estetyczny (130 tys. chorych). Ze względu na niewielką liczbę implantów wypełnionych solą fizjologiczną, tę grupę wykluczono z badania. Okazało się, iż udział ponownych zabiegów spowodowanych powikłaniami wynosił 6,3% dla implantów rekonstrukcyjnych i 1,2% dla implantów estetycznych.
W grupie rekonstrukcyjnej implanty anatomiczne z powłoką poliuretanową i gładką częściej wymagały ponownego zabiegu z powodu nieprawidłowego położenia, podczas gdy implanty okrągłe z teksturowaną powłoką – z powodu przykurczu torebki. Wśród kobiet poddanych zabiegowi estetycznemu implanty anatomiczne z powierzchnią poliuretanową znacznie rzadziej wymagały ponownego zabiegu (ze współczynnikiem ryzyka wynoszącym 0,38) niż anatomiczne implanty silikonowe z teksturowaną powierzchnią. Różnica ta zanikała jednak po 5 latach.
Według badaczy, ze względu na zbliżony profil bezpieczeństwa, wybór implantu powinien opierać się na wskazaniach klinicznych, aspektach estetycznych i preferencjach pacjentki.
źródło: jamanetwork.com/journals/jamasurgery
Coraz więcej otyłych dzieci i nastolatków w Anglii
Otyłość jest nie tylko czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, ale również wielu nowotworów, dlatego już od najmłodszych lat należy edukować dzieci na temat zdrowych nawyków żywieniowych i sportowych. Nawyki zdrowotne, które człowiek wypracuje w pierwszych kilkunastu latach życia, będą mu towarzyszyły w dorosłym życiu.
W Anglii opublikowano raport dotyczący wskaźnika BMI dzieci w szkołach podstawowych. Analizie poddano dane dzieci rozpoczynających edukację w szkole podstawowej w latach 2017-2018 w wieku 4-5 lat oraz tych samych dzieci po 6 latach nauki (w wieku 10-11 lat). Zauważono, iż 17% dzieci z prawidłową masą ciała w chwili rozpoczynania edukacji po 6 latach miało nadwagę lub otyłość. Większy wzrost masy ciała odnotowano u chłopców niż u dziewczynek oraz u dzieci pochodzących z biedniejszych rejonów Anglii. Jednocześnie tylko u 3% dzieci, które zaczynały naukę w szkole podstawowej z nadwagą lub otyłością, masa ciała po 6 latach wróciła do prawidłowej.
źródło: fingertips.phe.org.uk/static-reports
Obwód talii jest istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworów związanych z nadmierną masą ciała u mężczyzn
Niedawno przeprowadzone szwedzkie badanie wykazało, iż w szacowaniu ryzyka rozwoju nowotworów związanych z otyłością obwód talii jest u mężczyzn istotniejszy niż wskaźnik masy ciała (body mass index, BMI). Analizie poddano dane ponad 330 tys. osób.
Według International Agency for Research on Cancer do nowotworów związanych z nadmierną masą ciała należą rak przełyku, żołądka, jelita grubego, wątroby i wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, rak piersi, endometrium, tarczycy oraz szpiczak mnogi i oponiaki.
W cytowanym badaniu odnotowano ponad 18 tys. zachorowań na nowotwory. Okazało się, iż wzrost obwodu talii o 11 cm zwiększał ryzyko rozwoju tych nowotworów o 25%, podczas gdy wzrost BMI o 3,7 kg/m2 – o 19%. Obwód talii pozostawał czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworów u mężczyzn choćby po uwzględnieniu BMI, co wynika najprawdopodobniej z niekorzystnego wpływu nadmiernego tłuszczu trzewnego. Wśród kobiet zależności pomiędzy BMI i obwodem talii a ryzykiem rozwoju raka były zbliżone i mniej wyraźne niż wśród mężczyzn.
źródło: academic.oup.com/jnci/advance-article
Niskodawkowa tomografia komputerowa szansą na wykrycie wczesnych postaci raka płuca
Niskodawkowa tomografia komputerowa (low-dose computed tomography, LDCT) jest jednym z uznanych badań przesiewowych pozwalających wykryć bezobjawowego raka płuca wśród osób z wieloletnim wywiadem palenia papierosów. Niestety, z powodu wysokich kosztów, została ona wprowadzona do codziennej praktyki klinicznej w niewielu krajach na świecie. W Stanach Zjednoczonych w 2022 roku wykonano LDCT u zaledwie 4,5% kwalifikujących się do niej osób.
W Lancet Oncology opublikowano wyniki brytyjskiego prospektywnego badania kohortowego z udziałem ponad 12 tys. osób w wieku 55-77 lat, obciążonych paleniem tytoniu w tej chwili lub w przeszłości. Raka płuca rozpoznano u 2% badanych, w tym u 1,3% po wykonaniu przesiewowej LDCT i u 0,8% po kolejnych kontrolnych badaniach tomokomputerowych. Badanie skriningowe wykazało 97-procentową czułość, 95-procentową swoistość oraz 30-procentową dodatnią wartość predykcyjną. Nowotwór w stopniu I lub II rozpoznano u 79% badanych, a u 77% zastosowano chirurgię. Śmiertelność okołooperacyjna wyniosła zaledwie 0,4%.
źródło: www.thelancet.com/journals/lanon
Spożywanie nabiału zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory jelita grubego
Niedawno przeprowadzone badania sugerują, iż spożywanie nabiału może zmniejszać ryzyko zachorowania na raka jelita grubego (RJG). W prospektywnym badaniu kohortowym opublikowanym w Nature Communications wykazano, iż ryzyko zachorowania kobiet na RJG zmniejszało się o 14% na każde 200 g spożytego mleka dziennie oraz o 8% dla 50 g jogurtu.
Natomiast w GutMicrobes przedstawiono wyniki analizy uwzględniającej bakterie Bifidobacterium zawarte w jogurtach. Osoby spożywające co najmniej dwie porcje jogurtu tygodniowo miały o 20% mniejsze ryzyko zachorowania na wybrane RJG. W badaniu z Nature Communications wykazano 17% zmniejszenie ryzyka zachorowania na RJG z każdymi 300 mg spożytego wapnia dziennie (jest to ilość zawarta w szklance mleka).
źródło: www.medscape.com, www.nature.com
Czy statyny wpływają na ryzyko rozwoju raka wątrobowokomórkowego?
Statyny to grupa leków stosowanych u osób z hipercholesterolemią w celu zmniejszenia stężenia cholesterolu we krwi i zapobiegania powstawania prowadzących do zawałów serca i udarów mózgu blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. W JAMA Internal Medicine opublikowano badanie, w którym sprawdzono czy stosowanie statyn u osób z przewlekłym uszkodzeniem wątroby wpływa na ryzyko rozwoju raka wątrobowokomórkowego, dekompensacji czynności wątroby oraz nasilenia jej włóknienia. Spośród ponad 16 tysięcy osób powyżej 40. roku życia z przewlekłym uszkodzeniem wątroby 3,6 tysięcy stosowało regularnie (raz dziennie) statyny. Zauważono, iż osoby te miały niższe dziesięcioletnie ryzyko zachorowania na raka wątrobowokomórkowego (3,8% vs 8%), oraz niższe ryzyko dekompensacji czynności wątroby (10,6% vs 19,5%) w porównaniu z osobami, które nie stosowały statyn. Dodatkowo długotrwałe stosowanie statyn zmniejszało ryzyko nasilenia włóknienia wątroby.
źródło: jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine
Tomografia komputerowa może powodować nowotwory
Tomografia komputerowa jest badaniem, które wykorzystując promieniowanie rentgenowskie obrazuje narządy w organizmie w wielu przekrojach. Jest ona podstawowym badaniem w diagnostyce nowotworów, udarów, krwotoków czy urazów. Jak każde badanie z użyciem promieniowania rentgenowskiego stosowana zbyt często może zwiększać ryzyko zachorowania na nowotwory.
W czasopiśmie JAMA Internal Medicine opublikowano badanie, w którym oszacowano wpływ wykonywania tomografii komputerowej na ryzyko rozwoju nowotworu. W 2023 roku w Stanach Zjednoczonych wykonano około 93 miliony tomografii komputerowych u ponad 62 milionów osób. Oszacowano, iż taka liczba tych badań może w przyszłości spowodować 103 tysiące nowotworów, czyli choćby 5% nowotworów na świecie.
źródło: jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine
opracowanie: Onkoserwis – serwis onkologiczny dla dziennikarzy – Polska Liga Walki z Rakiem
PRZESKOCZ DO: STRONA GŁÓWNA
Post Onkoserwis – doniesienia z zakresu onkologii – maj 2025 pojawił się poraz pierwszy w Zwrotnikraka.pl.
