Naturalne metody dbania o zdrowie jamy ustnej cieszą się coraz większym zainteresowaniem. Jedną z nich jest tzw. oil pulling — czyli płukanie ust olejem kokosowym. Czy ta praktyka rzeczywiście przynosi korzyści zdrowotne? A może jest to tylko chwilowa moda? Co o płukaniu jamy ustnej olejem kokosowym mówi nauka? Sprawdzamy!
W ostatnich latach jesteśmy świadkami prawdziwego „boomu” na naturalne i ekologiczne metody dbania o higienę oraz zdrowie. Przejawia się to m.in. w bacznym zwracaniu uwagi na skład produktów przeznaczonych do codziennego mycia oraz sięgania po te, które pozbawione są konserwantów, sztucznych aromatów, barwników itp. Trend ten nie omija również higieny jamy ustnej.
Jedną z praktyk – wywodzącą się ze starożytnej tradycji ajurwedyjskiej i zyskującą ogromną popularność na całym świecie – jest oil pulling, czyli płukanie jamy ustnej olejem, najczęściej kokosowym. Czy metoda ta rzeczywiście działa? I jak wpływa na zdrowie jamy ustnej?
Olej kokosowy. Czym jest i jakie ma adekwatności?
Olej kokosowy pozyskiwany jest z miąższu orzechów kokosowych, a jego głównym składnikiem są średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe (MCFA), które wyróżniają go spośród innych tłuszczów roślinnych. Wśród nich dominuje kwas laurynowy (stanowiący około 50% składu), znany z adekwatności antybakteryjnych, przeciwwirusowych i przeciwgrzybiczych. W organizmie przekształcany jest w monolaurynę – związek, który skutecznie eliminuje szkodliwe drobnoustroje. Olej kokosowy zawiera także kwas kaprylowy i kapronowy, które wspierają walkę z drobnoustrojami beztlenowymi, m.in. tymi odpowiedzialnymi za nieświeży oddech.
Ciekawostką jest, iż olej kokosowy przez bardzo długi czas pozostaje w pełni zdatny do użycia, ponieważ jego struktura chemiczna zapewnia mu wysoką stabilność oksydacyjną. Dzięki temu zachowuje swoje adekwatności zdrowotne, choćby jeżeli jest przechowywany w temperaturze pokojowej.
W kosmetyce i medycynie naturalnej olej kokosowy stosowany jest m.in. jako balsam do skóry, składnik masek do włosów, a także środek do łagodzenia stanów zapalnych i infekcji grzybiczych.
Olej kokosowy i jego wpływ na zęby
Działanie oleju kokosowego w jamie ustnej ma przede wszystkim charakter przeciwdrobnoustrojowy. Badania wskazują, iż może on hamować rozwój bakterii odpowiedzialnych za:
• próchnicę – zwłaszcza Streptococcus mutans i Lactobacillus acidophilus,
• stany zapalne dziąseł i choroby przyzębia – np. Porphyromonas gingivalis,
• halitozę – działa neutralizująco na związki siarki powodujące nieprzyjemny zapach z ust.
W badaniach klinicznych, których wyniki opublikowano na łamach czasopisma naukowego „Nigerian Medical Journal” wykazano, iż już po 7-14 dniach regularnego płukania ust olejem kokosowym zauważono znaczące obniżenie liczby bakterii w ślinie. Dodatkowo, zaobserwowano poprawę kondycji dziąseł i zmniejszenie krwawienia podczas szczotkowania.
Co więcej, w przeciwieństwie do niektórych antybakteryjnych płynów do płukania ust – np. zawierających alkohol – olej kokosowy nie zaburza równowagi mikroflory w jamie ustnej, co może być szczególnie ważne przy długotrwałym stosowaniu.
Olej kokosowy na zęby – jak stosować go prawidłowo?
Aby płukanie jamy ustnej olejem kokosowym było skuteczne i bezpieczne, warto przestrzegać kilku kluczowych zasad.
1. Wybór odpowiedniego oleju
Najlepiej stosować olej kokosowy tłoczony na zimno, nierafinowany, bez dodatków chemicznych. Taki produkt zachowuje najwięcej cennych związków aktywnych.
2. Ilość oleju
Zalecana porcja to jedna łyżka stołowa (około 10-15 ml).
3. Czas trwania zabiegu
Jamę ustną należy płukać olejem od 10 do 20 minut. Krótszy czas może nie przynieść efektów, a dłuższy nie daje dodatkowych korzyści. Po zakończeniu płukania olej należy wypluć.
4. Oczyszczenie jamy ustnej
Po zakończeniu oil pullingu dobrze jest wypłukać usta ciepłą wodą i umyć zęby pastą z fluorem.
5. Częstotliwość
Najlepsze efekty przynosi ssanie oleju kokosowego codzienne przez minimum dwa tygodnie – najlepiej rano, przed pierwszym posiłkiem.
W ajurwedzie olej kokosowy często stosuje się zamiennie z olejem sezamowym, który także wykazuje działanie przeciwbakteryjne, choć w badaniach wykazano, iż to olej kokosowy ma silniejsze adekwatności wobec Streptococcus mutans.
Płukanie jamy ustnej olejem kokosowym zamiast tradycyjnej higieny – prawda czy mit?
Mimo dobroczynnych adekwatności oleju kokosowego żadne badanie naukowe nie potwierdziło, iż może on zastąpić szczotkowanie i nitkowanie zębów. Według Amerykańskiego Towarzystwa Stomatologicznego (ADA), olej może pełnić funkcję dodatku wspomagającego, ale nie alternatywy dla klasycznych metod.
Warto pamiętać, że:
• w przeciwieństwie do pasty do zębów olej kokosowy nie zawiera fluoru – nie wzmacnia szkliwa ani nie przeciwdziała jego demineralizacji,
• olej kokosowy nie usuwa mechanicznie płytki nazębnej, co jest najważniejsze dla profilaktyki próchnicy – pozwala na to wyłącznie szczotkowanie zębów,
• nie zastępuje stosowania nici dentystycznych i szczoteczek międzyzębowych w celu usuwania resztek pożywienia oraz osadów z trudno dostępnych przestrzeni.
Płukanie zębów olejem kokosowym można więc włączyć do codziennej rutyny, ale nie kosztem rezygnacji z klasycznych praktyk higieny jamy ustnej.
Czy olej kokosowy pozwala na naturalne wybielanie zębów w domu?
W mediach społecznościowych od pewnego czasu widocznym trendem jest rzekomo bardzo skuteczne i bezpieczne domowe wybielanie zębów olejem kokosowym. Warto jednak odróżnić medyczne fakty od niekoniecznie prawdziwych poglądów głoszonych przez różnego rodzaju influencerów. Otóż olej kokosowy nie zawiera żadnych substancji wybielających – jak nadtlenek wodoru czy karbamidu – więc nie jest w stanie usunąć ani powierzchownych, ani głębokich przebarwień szkliwa. Efekty prezentowane w social mediach są zwykle subiektywne i związane z ogólną poprawą higieny, a nie wybielającymi adekwatnościami oleju kokosowego.
Zatem jeżeli interesuje nas rzeczywiste, skuteczne wybielenie zębów, najlepiej skonsultować się z lekarzem dentystą, który po przeprowadzonych badaniach zaleci odpowiednią metodę wybielania domowego lub gabinetowego.
Olej kokosowy może być cennym elementem wspierającym zdrowie jamy ustnej. Dzięki adekwatnościom antybakteryjnym i przeciwzapalnym może wspomagać redukcję płytki bakteryjnej, poprawiać kondycję dziąseł i wspierać walkę z nieprzyjemnym oddechem. Nie zastępuje jednak tradycyjnej higieny – mycia zębów, czyszczenia przestrzeni międzyzębowych oraz regularnych wizyt u dentysty.
Prawidłowe stosowanie oleju kokosowego może przynieść zauważalne efekty wspomagające, jednak należy je traktować jako uzupełnienie działań higienicznych. Warto też pamiętać, iż każdy organizm reaguje inaczej – osoby z chorobami dziąseł, próchnicą czy innymi problemami stomatologicznymi powinny przed zastosowaniem takiej praktyki skonsultować się ze stomatologiem.
