"October Theory" to założenie, iż październik jest najlepszym momentem na życiowe porządki i wprowadzenie dobrych zmian. W Interii ZDROWIE przez cały miesiąc prowadzimy kampanię motywująca do profilaktyki i wprowadzania prostych, zdrowych nawyków #31dnidlazdrowiakobiety. Chcemy zachęcać nie tylko do badań i profilaktyki chorób nowotworowych, ale do całościowego "o-się-dbania".
Cukier - mały składnik, duży wpływ na organizm
Cukier nie jest złem samym w sobie, ale jego nadmiar to jeden z największych problemów współczesnej diety. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, by cukry dodane stanowiły mniej niż 10 proc. dziennego zapotrzebowania na energię, a najlepiej mniej niż 5. To około 25 gramów, czyli nieco ponad 6 łyżeczek. Tymczasem w praktyce większość z nas dostarcza ich znacznie więcej. Często choćby nieświadomie, bo słodkie składniki kryją się nie tylko w ciastkach, ale też w płatkach śniadaniowych, sosach, ketchupie, jogurtach czy choćby chlebie. Reklama
Nadmierne spożycie cukru sprzyja otyłości, insulinooporności, chorobom serca, cukrzycy typu 2 czy stłuszczeniu wątroby. Coraz więcej badań wskazuje też na jego wpływ na mózg - cukier pobudza układ nagrody, wyzwalając wyrzuty dopaminy i serotoniny, przez co jego działanie może przypominać uzależnienie. Dlatego choćby krótkie przerwy od słodkiego mogą być dla organizmu prawdziwym oddechem.
Jeden dzień bez cukru - detoks, który może zaskoczyć
Już po kilkunastu godzinach bez słodkich przekąsek ciało zaczyna pracować w innym rytmie. Poziom glukozy we krwi stabilizuje się, a trzustka nie musi produkować tak dużych dawek insuliny. To moment, w którym organizm zaczyna regulować gospodarkę hormonalną i włącza mechanizmy samoregulacji.
Niektórzy już po pierwszym dniu odczuwają różnicę - mniej nagłych skoków energii, mniejsze uczucie głodu, brak "zjazdów" po posiłkach. U innych pojawiają się jednak objawy przypominające detoks: bóle głowy, senność, rozdrażnienie czy trudności z koncentracją. To normalna reakcja na zmianę źródła energii. Organizm, przyzwyczajony do szybkich dawek cukru, przez chwilę protestuje. Najczęściej te symptomy pojawiają się w ciągu pierwszych dwóch dni i stopniowo ustępują.
Mimo chwilowego dyskomfortu już po 24 godzinach można zaobserwować pozytywne zmiany. Badania wykazują, iż ograniczenie wolnych cukrów w diecie stabilizuje poziom glukozy i poprawia jej tolerancję, a więc zmniejsza ryzyko insulinooporności. W dłuższej perspektywie taka stabilizacja oznacza mniejsze wahania nastroju i bardziej równomierny poziom energii w ciągu dnia.
Tydzień bez cukru - równowaga, lekkość i nowa energia
Jeśli przetrwasz pierwsze dni, organizm zaczyna działać zupełnie inaczej. W czwartym lub piątym dniu bez cukru wiele osób zauważa, iż przestaje odczuwać silne zachcianki na słodkie. Energia staje się bardziej stabilna, a uczucie sytości po posiłkach utrzymuje się dłużej. To również moment, w którym poprawia się również nastrój. Początkowa drażliwość mija, sen staje się głębszy, a koncentracja lepsza. Wyrównany poziom cukru we krwi pozwala uniknąć nagłych wyrzutów adrenaliny i kortyzolu, co zmniejsza wewnętrzne napięcie i pomaga w regeneracji.
U wielu osób już po tygodniu zauważalna jest także poprawa wyglądu skóry - mniej wyprysków, mniej zaczerwienień, bardziej równy koloryt. To efekt ograniczenia procesów glikacji, czyli reakcji, w której nadmiar cukru uszkadza kolagen i elastynę, prowadząc do przyspieszonego starzenia się skóry.
Tydzień bez cukru to również ulga dla układu pokarmowego. Mniej napojów gazowanych, batonów i słodkich przekąsek to mniej wzdęć, mniej stanów zapalnych i lepsze trawienie. Waga często zaczyna się obniżać, choć na początku to głównie utrata nadmiaru wody. Każdy gram glikogenu wiąże w organizmie choćby 3-4 gramy wody.
Badania o ograniczeniu cukru
Chociaż większość badań dotyczy długofalowych skutków redukcji cukru, istnieją też analizy pokazujące, iż korzyści pojawiają się szybciej, niż myślimy. W 2023 roku naukowcy opublikowali w "Frontiers in Nutrition" wyniki obserwacji osób, które zmniejszyły ilość cukrów prostych w diecie. Już po kilku dniach zarejestrowano mniejszą zmienność glikemii, czyli mniej gwałtownych skoków i spadków glukozy. To ważne, bo to właśnie te wahania sprzyjają napadom głodu, senności po posiłkach i spadkom energii.
Inne badania wskazują, iż krótkie "detoksy cukrowe" mogą poprawić funkcje wątroby i obniżyć poziom trójglicerydów, zwłaszcza u osób, które wcześniej piły dużo słodzonych napojów. Modele populacyjne opracowane przez badaczy z Kaiser Permanente pokazują z kolei, iż choćby 20-procentowa redukcja spożycia cukru w skali społeczeństwa mogłaby zmniejszyć liczbę przypadków cukrzycy typu 2 i chorób serca o tysiące rocznie.
Nie bez znaczenia jest też wpływ cukru na psychikę. Dieta bogata w słodkie przekąski wiąże się z częstszym występowaniem obniżonego nastroju, lęków i problemów ze snem. Ograniczenie cukru stabilizuje poziom dopaminy i serotoniny, co sprzyja równowadze emocjonalnej i lepszej odporności na stres.
Jak ograniczać cukier z głową
Jeśli chcesz spróbować ograniczyć cukier choćby na jeden dzień, warto zacząć od prostych kroków. Najlepiej zrezygnować ze słodkich napojów i deserów, a także sprawdzać etykiety - cukier bywa ukryty pod wieloma nazwami: syrop glukozowo-fruktozowy, sacharoza, maltodekstryna czy miód. Zamiast radykalnych zmian, lepiej stopniowo redukować ilość słodzonych produktów. Dzięki temu unikniesz silnych objawów odstawienia.
Pomocne będzie też zadbanie o odpowiednie nawodnienie i sen. Brak cukru potrafi chwilowo obniżyć energię, a woda i odpoczynek łagodzą ten efekt. Warto też dbać o zbilansowane posiłki: białko, tłuszcze i błonnik zapewniają sytość i zapobiegają napadom głodu.
Najważniejsze jednak, by nie traktować takiego wyzwania jak kary. Nie chodzi o to, by całkowicie zrezygnować z przyjemności, ale by nauczyć się świadomego wyboru. choćby ograniczenie cukru o połowę ma znaczenie.
Jak z głową ograniczyć cukier? Praktyczne wskazówki
Jeśli chcesz spróbować dnia, tygodnia lub dłuższego okresu bez cukru, oto sugestie, które pomogą ci przejść przez to płynniej:
Przygotuj się mentalnie. Zrób listę potencjalnych pułapek - słodzone napoje, batoniki, sosy, słodycze w pracy. Miej alternatywy: orzechy, owoce, warzywa. Zadbaj o zbilansowane posiłki. Białko, tłuszcze i błonnik spowalniają wchłanianie glukozy i pomagają utrzymać sytość. Pij dużo wody. Odwodnienie pogłębia objawy odstawienne, takie jak bóle głowy, zmęczenie. Dbaj o sen i regenerację. Brak cukru może chwilowo zaburzyć rytmy energetyczne - nocne wyciszenie, regularny sen bardzo pomaga. Unikaj nagłych wielkich restrykcji. jeżeli zwykle jesz dużo cukru, nagłe odcięcie może być drastyczne. Lepiej stopniowo redukować lub zacząć od dnia bez i obserwować. Powrót do cukru? Rób to świadomie. jeżeli zdecydujesz się włączyć do diety coś słodkiego, zrób to świadomie - wybierasz małą ilość, bez nadmiaru, obserwujesz reakcję.
Źródła:
https://www.who.int/news/item/04-03-2015-who-calls-on-countries-to-reduce-sugars-intake-among-adults-and-children
https://www.frontiersin.org/journals/nutrition/articles/10.3389/fnut.2023.1213661/full
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9966020/
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0149763418308613
CZYTAJ TEŻ:
