Eksperci w dziedzinie immunologii, epidemiologii, geriatrii i zdrowia publicznego z 20 europejskich i pozaeuropejskich państw wzięli udział w spotkaniu roboczym zorganizowanym przez Adult Immunization Board (AIB – Rada Uodpornienia Dorosłych). Spotkanie nosiło tytuł: „Rozwój strategii szczepień dla osób dorosłych i starszych: wgląd w epidemiologię, odporność i wdrażanie”. Wydarzenie odbyło się w Warszawie w dniach 7-8 maja 2025 r. pod patronatem polskiej prezydencji w UE.
Potrzeba jednego kalendarza szczepień dla całej Europy
Podczas spotkania eksperci dyskutowali nad stworzeniem planu wdrożenia w krajach członkowskich UE szczepień ochronnych dla osób powyżej 50 r.ż. Dotyczy to szczepionek przeciwko: grypie, Covid, błonicy, tężcowi, krztuścowi, półpaścowi, pneumokokom oraz RSV (syncytialny wirus oddechowy)
– Zwykle myślimy o szczepieniach ochronnych w kontekście niemowląt i dzieci. Jednak w ich przypadku mamy wysoki poziom wyszczepienia. A wraz ze starzeniem się populacji choroby zakaźne pojawiają się również u osób dorosłych i starszych. Dlatego powinniśmy uświadomić sobie, iż te grupy demograficzne są w dużej mierze niezabezpieczone – podkreślił prof. Pierre Van Damme z Uniwersytetu w Antwerpii (Belgia), jeden z załozycieli Adult Immunization Board.
W opinii eksperta kraje europejskie prowadzą niejednolitą politykę dotyczącą immunizacji. Tymczasem potrzebny jest wspólny mianownik w postaci kalendarza szczepień, również dla dorosłych.
– Musimy przekonać polityków, iż szczepienia osób dorosłych nie oznaczają jedynie zapobiegania chorobom zakaźnym. Zapewniają im dłuższe i zdrowsze życie, taką „zdrową długowieczność”. Stąd wydatki na szczepionki w populacji osób po pięćdziesiątce to inwestycja. Ponieważ w przypadku leczenia choroby zakaźnej i rozwijających się w jej wyniku powikłań, system opieki zdrowotnej ponosi znacznie większe wydatki – wskazał Pierre Van Damme.
Ekspert podał przykład grypy, która może powodować nie tylko infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, zapalenie płuc czy konieczność hospitalizacji. Jej konsekwencje dotyczą również układu sercowo-naczyniowego, z czego ludzie często nie zdają sobie sprawy.
– Te szczepionki powinny być oferowane przed wystąpieniem powikłań, kiedy ludzie są jeszcze zdrowi. Dokładnie po to, aby utrzymać ich w dobrej kondycji. A to zupełnie inny sposób myślenia, do którego nie jesteśmy przyzwyczajeni – powiedział prof. Van Damme.
Podjęto już wysiłki…
Profesor Paolo Bonanni ocenił, iż Polska podjęła już wysiłki w celu zaoferowania bezpłatnych szczepionek przeciwko grypie, Covid-19 i RSV osobom starszym, a także przeciwko pneumokokom i półpaścowi osobom z grup ryzyka. Jednak potrójna szczepionka przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi nie jest w tej chwili objęta programem. A wskaźniki dostępności wszystkich finansowanych szczepionek przez cały czas wymagają poprawy.
– W Polsce i w niektórych krajach europejskich farmaceuci mają uprawnienia do wykonywania szczepień. To bardzo istotny krok w upowszechnianiu tego typu profilaktyki. Ale ten proces wymaga uproszczenia. W przypadku rekomendowanych przez nas szczepień potrzebujemy opracować harmonogram dla świadczeniodawcy nie tylko na poziomie krajowym, ale także ogólnoeuropejskim, który będzie służył za punkt odniesienia – zaznaczył prof. Paolo Bonanni z Uniwersytetu we Florencji (Włochy), założyciel AIB.
Prof. Van Damme zwrócił uwagę, iż chociaż zatwierdzanie szczepionek odbywa się centralnie na poziomie Europejskiej Agencji Leków, po ich wprowadzeniu na rynek istnieją różne zalecenia i harmonogramy w poszczególnych krajach UE. Więc istnieje potrzeba współpracy nie tylko z krajowymi organami regulacyjnymi, ale także z Europejskim Centrum Kontroli Chorób. Tak aby spróbować znaleźć sposób na ujednolicenie harmonogramu szczepień dla dorosłych i osób starszych.
– Problem polega na tym, iż na poziomie europejskim odpowiedzialność za zdrowie spoczywa na kraju. Więc nic nie może być narzucone z poziomu europejskiego. Niemniej jednak, akceptując to rozgraniczenie, musimy zapewnić, iż szczepienia te będą powszechnie podawane osobom starszym. Tak więc krok po kroku musimy spróbować ustandaryzować ten proces – powiedział Pierre Van Damme.
Jest jeszcze wiele do zrobienia
Zdaniem prof. Bonanniego przez cały czas pozostaje wiele do zrobienia, aby opracować zalecenia i wytyczne techniczne dotyczące założeń programowych dla 27 państw UE. Wskazał na dużą rolę edukacji w tym procesie.
– Pacjenci zwykle ufają swoim lekarzom. Więc powinniśmy edukować lekarzy rodzinnych, lekarzy pierwszego kontaktu i farmaceutów, aby byli przekonani o wartości dodanej tych szczepień. A to oznacza, iż muszą być bardziej wspierani, szkoleni i informowani. Musimy również wrócić do opartej na zaufaniu, osobistej relacji między lekarzem rodzinnym, farmaceutą i pacjentem – wskazał prof. Bonanni.
Ekspert mówił także o udowodnionym działaniu przeciwzapalnym szczepionek zalecanych osobom starszym.
– Stan zapalny jest jednym z głównych czynników powodujących pogorszenie stanu organizmu. Ludzie, u których nie stwierdzono stanów zapalnych lub mają je w niewielkim stopniu, mogą mieć 95 lat, ale ich ciało funkcjonuje jak organizm osoby 75- lub 80-letniej. Ale są też pacjenci w wieku 60 lat, u których wiek biologiczny organizmu jest szacowany na 85-90 lat z powodu zaawansowanego procesu zapalnego. Tak więc szczepienia, które chronią przed stanami zapalnymi, opóźniają również proces starzenia – wyjaśnił ekspert.
Cel spotkania AIB
Spotkanie robocze AIB miało na celu przegląd i omówienie szczepionek i programów szczepień skierowanych do osób dorosłych i starszych w całej Europie; zajęcie się wyzwaniami i możliwościami związanymi z prowadzeniem badań nad szczepieniami; zbadanie mechanizmów i czynników wpływających na skuteczność, bezpieczeństwo i trwałość odpowiedzi immunologicznej na szczepienia oraz omówienie planu wdrażania szczepień u osób starszych na poziomie decydentów, organizacji i populacji.
Wydarzenie odbyło się pod patronatem polskiej prezydencji w UE w zakresie polityki zdrowotnej, w szczególności w dziedzinie bezpieczeństwa zdrowotnego i cyfrowej transformacji systemów opieki zdrowotnej.
Więcej informacji o AIB: www.adultimmunizationboard.org
Źródło: PAP Mediaroom
