W ubiegłym roku liczba napromienianych chorych na nowotwory w Polsce zbliżyła się już do 100 tysięcy. To o 6,5 tysiąca więcej niż w 2021 roku i o ponad 7,7 tysiąca więcej niż w 2020 roku. Wzrosła również liczba specjalistów, którzy zajmują się radioterapią onkologiczną. Czy to oznacza, iż każdy pacjent kwalifikujący się do leczenia promieniami ma już do niego równy dostęp?
Prezentujemy Raport na temat stanu radioterapii w Polsce na dzień 31.12.2022, w którym znajdują się szczegółowe informacje na temat stanu polskiej radioterapii na koniec 2022 roku.
POBIERZ PEŁEN RAPORT (PDF).
Raport na temat stanu radioterapii w Polsce
Z dokumentu opracowanego przez Konsultanta Krajowego w dziedzinie radioterapii onkologicznej (na podstawie informacji przekazanych przez dyrektorów ośrodków onkologicznych, kierowników zakładów radioterapii oraz konsultantów wojewódzkich) wynika, iż w ubiegłym roku, w 52 ośrodkach radioterapii na terenie całego kraju, promieniowaniem jonizującym leczonych było 99 016 pacjentów.
Liczba ośrodków nie zwiększyła się, ale udało im się pozyskać więcej specjalistów. Na koniec 2022 roku zatrudniały 654 lekarzy specjalistów radioterapii onkologicznej – o 20 (3%) więcej niż rok wcześniej, 505 fizyków medycznych – o 10 (5%) więcej i 1132 techników elektro-radiologii – o 4% więcej niż w 2021 roku.
Do radioterapii kwalifikuje się 2/3 chorych, ale leczonych jest mniej
Radioterapia (RT), czyli leczenie promieniowaniem jonizującym, nazywane potocznie napromienianiem, jest – obok chirurgii i farmakoterapii – jedną z podstawowych metod leczenia onkologicznego. Wykorzystywana jest samodzielnie (m.in. u chorych, u których trudna lokalizacja guza nowotworowego uniemożliwia przeprowadzenie klasycznego zabiegu chirurgicznego) lub stanowi integralną część leczenia skojarzonego z chirurgią, chemioterapią i innymi metodami leczenia farmakologicznego.
– Powszechnie przyjmuje się, iż udział radioterapii w leczeniu chorych na nowotwory złośliwe powinien dotyczyć około 2/3 wszystkich przypadków. Mimo iż rokrocznie zwiększa się liczba napromienianych pacjentów – w ciągu ostatnich 5 lat notuje się 10-procentowy przyrost – to w Polsce wskaźnik ten nie przekracza 50-55 proc, co oznacza, iż 10-15 proc. chorych nie korzysta z tej metody leczenia – mówi prof. dr hab. n. med. Krzysztof Składowski, krajowy konsultant w dziedzinie radioterapii onkologicznej, dyrektor gliwickiego oddziału Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego.
Na pytanie, dlaczego co dziesiąty pacjent kwalifikujący się do leczenia promieniami nie korzysta z tej metody leczenia, prof. Krzysztof Składowski odpowiada, iż jedną z głównych przyczyn jest nierównomierny dostęp do pełnoprofilowych ośrodków radioterapii dysponujących pełnym wachlarzem metod napromieniania, które skupione są w dużych miastach, takich jak Warszawa, Kraków, Metropolia Śląsko-Zagłębiowska, Poznań, czy Trójmiasto. W bardzo dużym stopniu przyczynia się do tego również niewystarczająca edukacja onkologiczna lekarzy.
– Liczne i wieloletnie obserwacje, pochodzące między innymi z okresu epidemii COVID-19, pokazują, iż diagnostyka ukierunkowana na potwierdzenie bądź wykluczenie nowotworu złośliwego realizowana w podstawowej opiece zdrowotnej i ambulatoryjnej opiece specjalistycznej jest niewydolna. Jedynym skutecznym rozwiązaniem tego problemu wydaje się konsekwentna realizacja Narodowej Strategii Onkologicznej i skuteczne wdrażanie Krajowej Sieci Onkologicznej – dodaje prof. Krzysztof Składowski.
Dzięki konsekwentnej realizacji Narodowej Strategii Onkologicznej udało się wymienić stare, ponad 10-letnie aparaty do radioterapii. Mimo to pod względem wyposażenia aparaturowego do radioterapii Polska przez cały czas odbiega od czołówki państw Europy Zachodniej, do której należą: Niemcy, Francja, Holandia, Belgia, Włochy, Wielka Brytania i Szwecja. Wśród państw Unii Europejskiej plasujemy się na średnim poziomie.
Zainteresowanie specjalizacją z radioterapii wciąż dalekie od potrzeb
Problemem, który spędza sen z powiek Konsultantowi Krajowemu w dziedzinie radioterapii onkologicznej, jest niewielkie zainteresowanie szkoleniem specjalizacyjnym z tej dziedziny. W 2022 roku, w porównaniu z 2021 rokiem, zanotowano spadek o 16 (14%) liczby lekarzy radioterapeutów onkologicznych w trakcie specjalizacji. Od kilku lat odbywa ją średnio 150 lekarzy (w 2023 roku – 146), a co roku przybywa tylko około 30 nowych specjalistów.
– Jest to liczba, która umożliwia jedynie wyrównanie naturalnego ubytku kadry specjalistów osiągających wiek emerytalny w istniejących ośrodkach, ale nie pomaga w pełni wykorzystać potencjału nowo powstałych ośrodków radioterapii i ogranicza plany inwestycyjne – mówi prof. Krzysztof Składowski.
Młodzi lekarze chętniej wybierają specjalizacje, które są łatwiejsze (np. dermatologię czy okulistykę) i nie wymagają od nich wiedzy matematycznej i fizycznej. Niektórzy natomiast powielają mit o małej skuteczności leczniczej radioterapii onkologicznej. A wszystkiemu winna jest niedostateczna edukacja studentów uczelni medycznych.
– W programach nauczania większości uczelni medycznych radioterapia onkologiczna jako odrębny przedmiot w ogóle nie istnieje. jeżeli absolwenci medycyny zetknęli się z nią, to tylko dlatego, iż mieli zajęcia w centrach onkologicznych. Tymczasem radioterapia to, zdaniem wielu z nas, idealna specjalizacja dla lekarza, który zamierza aktywnie uczestniczyć w procesie leczniczym, ale bez presji związanej z niebezpieczeństwem wykonywanego zabiegu. Wirtualne planowanie i symulowanie radioterapii w oparciu o supernowoczesne systemy odtwarzające indywidualne warunki anatomiczne i patologiczne pacjenta oraz ich odtwarzalność poprzez supernowoczesne aparaty terapeutyczne są w stanie kompletnie spełnić zawodowe i naukowe aspiracje młodego lekarza – mówi prof. Krzysztof Składowski.
W związku z ogólnym brakiem lekarzy specjalistów w 2023 roku zmodyfikowano w Polsce system egzaminowania, a w 2024 roku zaplanowano wprowadzenie zmian w szkoleniach specjalizacyjnych. Zasadnicze zmiany dotyczą zwolnienia z egzaminu ustnego tych lekarzy, którzy zdają najlepiej egzamin testowy oraz dostosowania staży i kursów specjalizacyjnych do aktualnych wymagań światowej radioterapii.
źródło: materiały prasowe
