Dziecko będzie się buntować i sprzeciwiać. To naturalne, szczególnie kiedy jest zdenerwowane lub zestresowane, albo – szczególnie w przypadku młodszych dzieci – głodne, zmęczone czy przebodźcowane. Każde dziecko od czasu do czasu będzie się kłócić z dorosłym, przeciwstawiać poleceniom, odpowiadać niegrzecznie. Psychiatrzy podkreślają, iż zachowania opozycyjne są naturalną częścią rozwoju dzieci w wieku 2-3 lata oraz nastolatków.
Jeśli jednak takie zachowanie trwa dłużej niż sześć miesięcy i wykracza poza to, co jest normą dla wieku twojego dziecka, może to oznaczać, iż cierpi ono na zaburzenie opozycyjno-buntownicze, w uproszczeniu nazywane ODD (z ang. oppositional defiant disorder). Dlatego jeżeli często obserwujesz u swojego dziecka zachowania nacechowane wrogością i jawną niechęć do współpracy, bardziej nasilone niż u jego rówieśników, i zachowania te stają się poważnym problemem wpływającym na funkcjonowanie dziecka w rodzinie, przedszkolu czy szkole, pora przyjrzeć się temu bliżej.
Co to jest ODD?
Zaburzenie opozycyjno-buntownicze (ODD) to rodzaj zaburzenia zachowania. Pierwsze objawy pojawiają się zwykle w wieku 6-8 lat, chociaż mogą zdarzać się też wcześniej. Dzieci z ODD wykazują niechęć do współpracy, buntownicze i wrogie zachowania wobec rówieśników, rodziców, nauczycieli i innych autorytetów. Ich zachowania są bardziej problematyczne dla innych niż dla nich samych.
Objawy ODD u dziecka
Wśród oznak zaburzeń opozycyjno-buntowniczych u dzieci wymienia się:
częste napady złości
nadmierne kłótnie z dorosłymi
częste kwestionowanie zasad
aktywny sprzeciw i odmowa stosowania się do próśb i zasad dorosłych
celowe próby zirytowania lub zdenerwowania ludzi
obwinianie innych za swoje błędy lub niewłaściwe zachowanie
częsta drażliwość lub skłonność do łatwego denerwowania się
częste żywienie urazy
okrutne i pełne nienawiści słowa wypowiadane w złości
złośliwość i mściwość.
Dziecko z objawami ODD powinno zostać poddane kompleksowej diagnozie. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na inne zaburzenia, które mogą współwystępować z zaburzeniem opozycyjno-buntowniczym. Najczęściej są to: ADHD, trudności w uczeniu się, zaburzenia nastroju (depresja, choroba afektywna dwubiegunowa) i zaburzenia lękowe. To ważne, ponieważ poprawa objawów ODD bez leczenia współistniejącego zaburzenia może być trudna. U ok. 30 proc. dzieci z ODD mogą rozwinąć się zaburzenia zachowania, które są poważniejszym zaburzeniem psychicznym.
Leczenie ODD
W leczeniu ODD stosuje się m.in.:
szkolenia dla rodziców
psychoterapię indywidualną, mającą na celu m.in. nauczenie dziecka radzenia sobie ze złością
psychoterapię rodzinną, której celem jest poprawa komunikacji i wzajemne zrozumienie
Trening Umiejętności Społecznych, który ma poprawiać funkcjonowanie dziecka w kontaktach z rówieśnikami
farmakologię, jeżeli lekarz psychiatra uzna to za konieczne.
Czy to ODD? Test
Jeśli na większość poniższych pytań* odpowiesz "bardzo często" lub "często", skonsultuj się ze specjalistą, by potwierdzić lub wykluczyć ODD u swojego dziecka. Im wcześniej rozpoczniecie leczenie i terapię, tym większe szanse na poprawę funkcjonowania dziecka, a tym samym na lepsze życie jego i jego bliskich.
