Pacjent korzystający z opieki medycznej w Polsce ma nie tylko prawo do leczenia, ale też do bycia traktowanym z poszanowaniem swojej godności, autonomii i bezpieczeństwa. Naruszenie praw pacjenta może stanowić podstawę do roszczeń cywilnych – choćby w sytuacjach, w których nie doszło do błędu medycznego.
Czym są prawa pacjenta?
Prawa pacjenta to zbiór uprawnień gwarantujących, iż osoba korzystająca ze świadczeń zdrowotnych będzie leczona nie tylko skutecznie, ale też z szacunkiem dla jej decyzji, prywatności i godności. Do najważniejszych z nich należą prawo do:
- świadczeń zdrowotnych,
- informacji o stanie zdrowia,
- wyrażenia zgody na leczenie,
- godności,
- informacji o prawach pacjenta.
Naruszenie praw pacjenta – kiedy do nich dochodzi?
Naruszenie praw pacjenta nie musi oznaczać nieprawidłowo przeprowadzonego zabiegu lub źle postawionej diagnozy. W praktyce są to często sytuacje, w których pacjent:
- nie został poinformowany o ryzyku lub możliwych alternatywach leczenia,
- nie wyraził świadomej zgody na zabieg (np. podpisał formularz bez wcześniejszego wyjaśnienia),
- został pozbawiony prawa do intymności podczas badania,
- miał utrudniony dostęp do swojej dokumentacji medycznej,
- doświadczył zignorowania jego sprzeciwu lub woli leczenia,
- został potraktowany bez szacunku.
Znaczenie świadomej zgody
Jednym z kluczowych elementów relacji pacjent-lekarz jest świadoma zgoda na leczenie. Oznacza ona, iż pacjent podejmuje decyzję na podstawie rzetelnych i zrozumiałych informacji. Lekarz ma obowiązek wyjaśnić:
- rozpoznanie i przewidywany przebieg choroby,
- proponowaną metodę leczenia,
- potencjalne ryzyka i skutki uboczne,
- inne możliwe opcje terapeutyczne.
Brak takiej informacji czyni zgodę nieważną. Co ważne – choćby poprawnie przeprowadzony zabieg wykonany bez świadomej zgody może zostać uznany za naruszenie prawa pacjenta.
Odpowiedzialność prawna i finansowa
Pacjent, którego prawa zostały naruszone, może domagać się: zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (np. stres, upokorzenie, brak możliwości świadomego wyboru). Może także dochodzić odszkodowania za realną szkodę materialną poniesioną na skutek naruszenia jego praw. Niektóre naruszenia mogą również skutkować odpowiedzialnością dyscyplinarną lekarza przed izbą lekarską lub interwencją Rzecznika Praw Pacjenta.
Czy każde naruszenie to podstawa do sprawy?
Nie każde niezadowolenie z leczenia oznacza naruszenie praw pacjenta. Najważniejsze jest tutaj wykazanie, iż doszło do uchybienia obowiązkom informacyjnym lub proceduralnym, skutkującego realnym naruszeniem praw pacjenta (np. autonomii, godności, prawa do decyzji). Dobre udokumentowanie roszczenia (np. zeznania świadków, brak podpisanej zgody, brak informacji w dokumentacji) daje większą szansę na jego uwzględnienie.
Podsumowanie
Naruszenie praw pacjenta to poważne uchybienie, które może mieć skutki prawne niezależnie od jakości leczenia. Ochrona autonomii i godności pacjenta jest równie istotna, jak skuteczność terapii. W przypadku wątpliwości warto skorzystać z pomocy prawnika specjalizującego się w prawie medycznym, np. Kancelarią Adwokacką Łukasza Łukaszewskiego lub skontaktować się z Rzecznikiem Praw Pacjenta.
materiały partnera (wp)12 fot. własne
