Hemisekcja to specjalistyczny zabieg stomatologiczny pozwalający na uniknięcie całkowitej ekstrakcji zęba w sytuacji, gdy jego jedna część uległa nieodwracalnemu uszkodzeniu. Polega na usunięciu jednego z korzeni zęba wielokorzeniowego wraz z odpowiadającą mu częścią korony. Jak przebiega zabieg hemisekcji? Jakie są wskazania i przeciwwskazania do jego przeprowadzenia? Jakie są zalecenia po hemisekcji zęba? Sprawdzamy!
Postęp we współczesnej stomatologii w wielu przypadkach umożliwia ratowanie zębów, które jeszcze niedawno byłyby skazane na usunięcie. Jednym z takich zabiegów jest hemisekcja – procedura stosowana w przypadku zębów posiadających więcej niż jeden korzeń, najczęściej – zębów trzonowych szczęki lub żuchwy. Z uwagi na ich anatomiczną budowę, możliwe jest usunięcie tylko jednego z korzeni w sytuacji, gdy drugi (lub pozostałe) są w dobrym stanie lub możliwe do leczenia. Celem hemisekcji jest przedłużenie normalnego funkcjonowania zęba, zachowanie ciągłości łuku zębowego oraz ograniczenie negatywnych skutków związanych z ekstrakcją (np. zaniku kości czy przesunięć zębów sąsiednich).
Na czym polega hemisekcja zęba?
Hemisekcja to zabieg z zakresu chirurgii stomatologicznej polegający na usunięciu jednego z korzeni zęba wielokorzeniowego, który uległ poważnemu uszkodzeniu, infekcji lub złamaniu. Usunięcie obejmuje nie tylko sam korzeń, ale również przynależną część korony zęba.
Celem hemisekcji jest usunięcie nieodwracalnie uszkodzonych tkanek przy jednoczesnym zachowaniu struktury pozostałych, które mogą posłużyć pod przyszłą odbudowę protetyczną. Zabieg jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym i zawsze poprzedza go dokłada diagnostyka radiologiczna – zwykle z wykorzystaniem zdjęć RTG lub tomografii CBCT, która pozwala na ocenę struktury korzeni i otaczających tkanek.
Kiedy należy wykonać zabieg hemisekcji zęba? Wskazania
Wskazania do hemisekcji są precyzyjnie określone – zabieg dotyczy wyłącznie zębów wielokorzeniowych, w których nieodwracalne uszkodzenia obejmują tylko jeden korzeń. Zabieg jest alternatywą dla ekstrakcji i pozwala na zachowanie zdrowej części zęba.
Do najczęstszych wskazań do wykonania zabiegu hemisekcji zalicza się:
• zaawansowana próchnica ograniczona do jednego z korzeni, której nie można skutecznie leczyć zachowawczo bez ryzyka nawrotu infekcji,
• złamania pionowe korzenia, które uniemożliwiają leczenie endodontyczne i nie rokują prawidłowego gojenia,
• zapalne zmiany okołowierzchołkowe, takie jak torbiele, ropnie lub ziarniniaki ograniczone do jednego korzenia,
• zaawansowana choroba przyzębia z utratą przyczepu kostnego wokół jednego korzenia, przy jednoczesnym zachowaniu zdrowych tkanek wokół pozostałych,
• przygotowanie zęba jako filaru protetycznego, gdy usunięcie jednego korzenia umożliwia lepsze dopasowanie pracy protetycznej.
Przeciwwskazania do zabiegu hemisekcji korzenia zęba
Mimo wielu zalet, hemisekcja nie jest odpowiednim rozwiązaniem w każdej sytuacji. Do przeciwwskazań, które należy wziąć pod uwagę przed kwalifikacją pacjenta do zabiegu, należą:
• niewystarczająca ilość tkanki zębowej pozostałej po usunięciu części korony, uniemożliwiająca trwałą odbudowę protetyczną,
• uogólniona choroba przyzębia obejmująca wszystkie korzenie zęba,
• zbyt krótki i/lub zakrzywiony pozostały korzeń, który nie rokuje pomyślnego leczenia kanałowego i odbudowy protetycznej,
• brak dostępu chirurgicznego – np. w przypadku zębów położonych zbyt głęboko lub w trudno dostępnych rejonach łuku zębowego,
• nieprawidłowy stosunek długości korzenia do korony, który może prowadzić do niestabilności zęba po zabiegu,
• wysokie ryzyko powikłań związanych z zaburzeniami krzepnięcia krwi, chorobami układu sercowo-naczyniowego lub immunosupresją,
• zły stan higieny jamy ustnej pacjenta, uniemożliwiający zachowanie efektów leczenia w dłuższej perspektywie.
Jak przebiega hemisekcja?
Zabieg hemisekcji przeprowadzany jest w warunkach ambulatoryjnych, w znieczuleniu miejscowym. Pierwszym etapem jest szczegółowa diagnostyka, która obejmuje badanie kliniczne, zdjęcie RTG zęba oraz – w razie potrzeby – tomografię CBCT. Pozwala to na ocenę budowy anatomicznej zęba, długości i kształtu korzeni, stopnia zaawansowania zmian chorobowych oraz potencjalnych zagrożeń.
Po zakwalifikowaniu pacjenta do zabiegu lekarz przystępuje do odpreparowania tkanek miękkich wokół zęba – najczęściej wykonuje się niewielkie nacięcie dziąsła i jego odwarstwienie w celu uzyskania dostępu do korzeni. Następnie dzięki specjalnych narzędzi chirurgicznych dokonuje się separacji korzeni, a ten uszkodzony jest usuwany razem z odpowiednią częścią korony zęba.
Po usunięciu uszkodzonej części korzenia pole operacyjne zostaje oczyszczone. Lekarz wygładza powierzchnię pozostałego fragmentu zęba, a następnie zamyka ranę szwami. W niektórych przypadkach w miejscu ubytku może zostać umieszczony specjalny biomateriał, który wspomaga regenerację tkanek. Po zagojeniu konieczne jest wykonanie leczenia kanałowego pozostałego korzenia oraz rekonstrukcja części koronowej zęba – najczęściej dzięki korony protetycznej (np. korony porcelanowej) lub mostu.
Zalecenia dla pacjentów po hemisekcji zęba
Po przeprowadzeniu hemisekcji bardzo ważna jest odpowiednia opieka pozabiegowa, która wpływa na efektywność leczenia oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań. Przez pierwsze dni po zabiegu pacjent powinien unikać spożywania twardych, gorących i pikantnych potraw oraz ograniczyć aktywność fizyczną. Zaleca się chłodne okłady w celu zmniejszenia ewentualnego obrzęku i stosowanie leków przeciwbólowych lub przeciwzapalnych zgodnie z zaleceniami lekarza.
Bardzo ważna po przeprowadzonym zabiegu jest higiena jamy ustnej – pacjent powinien używać szczoteczki z bardzo miękkim włosiem, unikać intensywnego szczotkowania w okolicy operowanej oraz stosować płukanki antyseptyczne (np. na bazie chlorheksydyny) przez okres około 7-10 dni. Należy również zgłaszać się na regularne kontrole oraz – po upływie okresu gojenia – przystąpić do leczenia protetycznego w celu odbudowy zęba. Nieprzestrzeganie zaleceń może prowadzić do powikłań.
Hemisekcja zęba to zaawansowana metoda leczenia zębów wielokorzeniowych, która daje szansę na zachowanie zdrowej części korony i korzenia. Odpowiednia kwalifikacja pacjenta, szczegółowa diagnostyka oraz adekwatne wykonanie zabiegu pozwalają na długoterminowe utrzymanie funkcjonalności pozostałej części zęba. We współczesnej stomatologii, w której dąży się do jak najdłuższego zachowania zębów własnych, hemisekcja jest rozwiązaniem szczególnie cennym – pozwala bowiem ograniczyć konieczność stosowania implantów lub protez zębowych.
