Czas realizacji:
5 godzin lekcyjnych
Adresaci programu:
uczniowie klasy 7-8 integracyjnej
Forma pracy:
grupowa
Metody i techniki pracy:
- Elementy Treningu Umiejętności Społecznych.
- Elementy dramy.
- Praca w grupach.
- Burza mózgów.
- Pogadanka.
- Mini wykład.
Środki dydaktyczne:
- Opisy sytuacji społecznych.
- Filmy z sytuacjami społecznymi.
- Kartki, szary papier, mazaki.
Ogólne założenia programu:
Głównym celem zajęć będzie rozwijanie kompetencji emocjonalno-społecznych uczniów. Opierając się na obserwacji uczniów w codziennej pracy dydaktyczno-wychowawczej, wybrano 5 celów głównych. Są to aspekty umiejętności społecznych, które wydają się niezbędne do poprawy jakości relacji rówieśniczych w klasie.
Cele ogólne:
- Rozwijanie umiejętności aktywnego słuchania.
- Rozwijanie umiejętności rozumienia komunikatów niewerbalnych.
- Rozwijanie umiejętności stosowania komunikatu „ja”.
- Rozwijanie umiejętności rozwiązywania konfliktów.
- Rozwijanie umiejętności współpracy w grupie.
Spotkanie I:
Temat: Aktywne słuchanie.
Cele szczegółowe:
Uczniowie:
- znają pojęcie aktywnego słuchania i rozumieją jego znaczenie w komunikacji interpersonalnej,
- zapamiętują informacje, przekazywane im przez kolegów,
- wykorzystują uzyskane informacje do budowania pozytywnych relacji rówieśniczych.
Przebieg zajęć:
Część wstępna:
Wprowadzenie tematu – pogadanka (5 min).
Część główna:
1. Co wiem o mojej klasie? Zabawa integracyjna (15 min).
Uczniowie siadają w dwóch kręgach, twarzami zwróceni do siebie. Ich zadaniem jest porozmawianie z osobą siedzącą naprzeciw o tym, czym się interesują. Na znak nauczyciela przesuwają się o jedno miejsce (jeden krąg w prawo, drugi w lewo). Na koniec zabawy uczniowie przedstawiają, czego dowiedzieli się podczas rozmów z kolegami i koleżankami.
2. Uważny słuchacz – scenki tematyczne (15 min).
Chętni uczniowie przedstawiają dwie scenki, zgodnie z instrukcjami nauczyciela. Aktorzy dzielą się swoimi wrażeniami, następnie wszyscy uczniowie wspólnie omawiają zachowanie osób biorących udział w scenkach.
Wskazówki dla nauczyciela:
I scenka: Uczeń I opowiada o swoim ulubionym filmie, uczeń II uważnie słucha, potakuje, zadaje pytania, patrzy na rozmówcę.
II scenka: Uczeń I opowiada o swoim ulubionym filmie, uczeń II kręci się, odwraca, zmienia pozycję ciała, patrzy na swoje dłonie itp.
Podsumowanie:
Uważne słuchanie – plakat (10 min).
Uczniowie wykonują plakat, wykorzystując swoje spostrzeżenia z poprzedniego ćwiczenia.
Spotkanie II:
Temat: Komunikacja niewerbalna.
Cele szczegółowe:
Uczniowie:
- znają pojęcie komunikacji niewerbalnej,
- rozumieją znaczenie gestów, mimiki, tonu głosu w komunikacji.
Przebieg zajęć:
Część wstępna:
Wprowadzenie tematu – pogadanka (5 min).
Część główna:
1. Mowa to nie tylko słowa – scenki tematyczne (15 min).
Zadaniem wybranych uczniów jest przekazywanie prostych informacji kolegom tylko dzięki gestów (Przykładowe informacje – wyjdź z sali, usiądź, połóż książkę na ławce).
Wspólne omówienie ćwiczenia.
2. Czy zawsze ludzie mówią to, co myślą? – dyskusja (10 min).
Prezentacja filmu z symulowanymi sytuacjami, mającymi miejsce na przerwie, rozmowa na temat prezentowanych komunikatów werbalnych i niewerbalnych.
Wskazówka dla nauczyciela:
W sytuacji braku filmu można zaimprowizować scenkę tematyczną z uczniami.
3. Jedno słowo, wiele uczuć – scenki tematyczne (10 min).
Wybrani uczniowie prezentują proste, takie same komunikaty, stosując różne zabarwienie emocjonalne, gesty, mimikę.
Wspólne omówienie ćwiczenia.
Podsumowanie:
Dlaczego mowa niewerbalna jest ważna? – burza mózgów (5 min).
Spotkanie III:
Temat: Komunikat „ja”.
Cele szczegółowe:
Uczniowie:
- potrafią rozpoznać komunikat „ja”,
- potrafią sformułować komunikat „ja”,
- dostrzegają zalety stosowania takiego rodzaju komunikacji.
Przebieg zajęć:
Część wstępna:
Wprowadzenie tematu – mini wykład (10 min).
Część główna:
1. Rozpoznawanie komunikatów „ja” – praca w grupie (10 min).
Każda z grup otrzymuje kartkę z różnymi komunikatami werbalnymi, ich zadaniem jest wskazanie komunikatu „ja”.
Przykładowe komunikaty:
- jest mi przykro, kiedy się spóźniasz na umówione spotkanie,
- ta bluzka, którą założyłaś, w ogóle do ciebie nie pasuje,
- przeszkadza mi, gdy mi przerywasz, kiedy mówię,
- przestań się użalać nad sobą, nie jesteś pępkiem świata,
- ty jak zwykle przychodzisz spóźniony, jesteś nieodpowiedzialny,
- nie lubię, gdy zostawiasz bałagan w moim pokoju.
2. Formułowanie komunikatu „ja” – praca w grupie (15 min).
Każda z grup otrzymuje dwa opisy sytuacji społecznej, zadaniem uczniów jest stworzenie komunikatów „ja” pasujących do sytuacji.
Przykładowe sytuacje:
- kolega mówi do ciebie, używając przezwiska, którego ty nie lubisz,
- brat bierze twoje rzeczy bez pytania,
- kolega gra na telefonie, gdy mu opowiadasz o ważnej dla ciebie sprawie,
- koleżanka podczas rozmowy przerywa ci, nie pozwala ci dojść do słowa.
Podsumowanie:
Co nam daje komunikat „ja”? – pogadanka (10 min).
Spotkanie IV:
Temat: Rozwiązywanie konfliktów.
Cele szczegółowe:
Uczniowie:
- różnicują postawy: agresywną, asertywną i uległą,
- dostrzegają zalety asertywnego rozwiązywania konfliktów.
Przebieg zajęć:
Część wstępna:
Wprowadzenie tematu – pogadanka (5 min).
Część adekwatna:
1. Postawa uległa, asertywna i agresywna – mini wykład (10 min).
2. Rozpoznawanie postawy w sytuacjach konfliktowych – praca w grupach (10 min).
Uczniowie otrzymują opisy szkolnych sytuacji społecznych, ich zadaniem jest określić postawy uczestników w otrzymanej historii.
3. Komunikat „ja” w konflikcie – praca w grupach (10 min).
Zadaniem uczniów jest stworzenie komunikatów „ja” do analizowanych w poprzednim ćwiczeniu historii.
Podsumowanie:
Zalety asertywnego rozwiązywania konfliktów – burza mózgów (10 min).
Spotkanie V
Temat: kooperacja w zespole klasowym.
Cele szczegółowe:
Uczniowie:
- wspólnie wykonują powierzone im zadania,
- dostrzegają zalety pozytywnej komunikacji podczas wspólnej pracy.
Przebieg zajęć:
Część wstępna:
Czemu kooperacja w klasie jest ważna? Pogadanka (5 min).
Część główna:
No to współpracujemy – zabawy ruchowe (20 min).
Uczniowie dzielą się na 3 grupy, każda z grup otrzymuje zadanie:
- Odwróćcie koc, stojąc na nim.
- Przenieście balon z jednego końca sali na drugi.
- Wykonajcie „Ludzką rzeźbę”, w której na podłodze znajdują się np. 3 stopy, 4 ręce i jedna głowa.
Wspólne omówienie ćwiczenia.
Podsumowanie:
Co utrudnia, a co ułatwia współpracę? Burza mózgów (5 min)
Podsumowanie cyklu zajęć:
Rundka
Z naszych zajęć zapamiętałem (łam), że… (10 min)
Ankieta ewaluacyjna
Ocena postępów i ewaluacja:
Przedmiotem ewaluacji będzie przydatność przekazanej wiedzy w codziennych klasowych sytuacjach w opinii uczniów.
Narzędzia ewaluacji:
Kwestionariusz ankiety (załącznik 1) – Pobierz
Literatura i materiały pomocnicze:
- Węglarz A., Bentkowska D. Trening umiejętności społecznych dzieci i młodzieży, Gdańsk 2020.
- Waleczko T., Trening umiejętności społecznych. Scenariusze lekcji, Warszawa 2017.
- Trening Umiejętności Społecznych – filmy modelowe, Fundacja Pomoc Autyzm
- Komunikat JA vs Komunikat TY – True or false (wordwall.net)
- Komunikacja – komunikat TY Komunikat JA – Sortowanie według grup (wordwall.net)
Autor: Dominika Jakubiak – Czytelniczka Portalu
Post „Moi rówieśnicy i ja” – Program rozwijający kompetencje społeczne młodzieży pojawił się poraz pierwszy w Pedagogika Specjalna - portal dla nauczycieli.
