Mini-PORADNIK dotyczący "zawierania kontraktu" z dzieckiem

Zdjęcie: Mini-PORADNIK dotyczący „zawierania kontraktu” z dzieckiem

Jest to kontynuacja i rozwinięcie tekstu o Mateuszu lat 3, z którym rodzice „podpisali kontrakt” (tekst do przeczytania TUTAJ).

Sama idea zawierania z dzieckiem „kontraktów” została opisana w w/w artykule. Można je stosować do dzieci już troszkę starszych, ale także w prostej wersji i do maluchów (posługując się obrazkami, a nie pisanymi słowami). Sprawdzają się u dzieci nie tylko zdrowych, ale również u dzieci z problemami rozwojowymi, a szczególnie u dzieci z autyzmem. Dzieci z autyzmem lubią mieć stały plan, powtarzalny, te same czynności, w tej samej kolejności, dlatego tak ważne w ich przypadku jest ustalenie zasad, reguł i właśnie planu działania. To dzięki nim dziecko czuje się bezpieczniej, spokojniej i lepiej funkcjonuje.

Przedstawiamy zatem kilka praktycznych wskazówek i podpowiedzi, jak całą tę „poważną operację negocjacyjno-wychowawczą” w domu przeprowadzić.

ZROZUMIENIE ZADANIA!

Usiądźcie razem z dzieckiem, weźcie czystą kartkę papieru i podzielcie ją na dwie kolumny.
Po lewej stronie napiszcie ZADANIE dla dziecka – np. sprzątanie pokoju. Zapisując omawiajcie je głośno. Ideą kontraktu jest to by obie strony zgodziły się i – co ważne – ROZUMIAŁY do czego się zobowiązują.

Polecenie zatem musi być PRECYZYJNE!
Samo „sprzątanie pokoju” nie wystarczy. Trzeba to uściślić – ustalić JAK ten pokój ma być sprzątany, np. ścielenie łóżka, włożenie wszystkich zabawek do kosza na zabawki, odłożenie książek na półkę (ustalcie którą), posprzątanie biurka, włożenie rozrzuconych ubrań do szafy, itp. …
Czy też przykład łatwiejszego zadania: „przygotowanie się do pójścia spać” – i w ramach niego: umyć ręce, buzię i zęby, ubrać piżamę, położyć ubrania na krześle …

Jeżeli dziecko jest małe, lub łatwiej mu jest komunikować się dzięki obrazków, zdjęć – opiszcie zadanie przy ich użyciu. Można np. zrobić zdjęcie posprzątanego pokoju, lub do KAŻDEJ czynności wyciąć adekwatne zdjęcie z gazety, magazynu… i nakleić je po lewej stronie kartki. Zabawą będzie już samo przygotowanie takiego „kontraktu”.

Ważne by określić CZĘSTOTLIWOŚĆ zadania – to też musi być doprecyzowane – np. codziennie po szkole, w każdą sobotę, itp.

Każde zadanie analogicznie powinno być tak rozpisane. Pamiętajmy jednak, iż nie może być ich ZA DUŻO NARAZ. Wprowadzajmy je pojedynczo.
Również, jeżeli zadanie jest wieloskładnikowe, albo rozciągnięte w czasie – wówczas dzielmy je na mniejsze części lub krótsze etapy, by NAGRODA była „w zasięgu wzroku”, a nie bardzo oddalona. Ta nagroda może być mniejsza, ale musi być natychmiastowa, by motywacja dziecka nie osłabła.

NAGRODA

Po prawej stronie kartki, w prawej kolumnie wpiszcie NAGRODĘ jaką dziecko otrzyma od Was za wypełnienie swojego zadania. Ustalcie tę nagrodę wspólnie z dzieckiem, bo ono musi jej pragnąć, musi je motywować!
Może to być np.: godzina oglądania bajek, czy ulubionego programu w telewizji, lub 1 godzina wyłączności na wspólną zabawę dziecko-rodzić (ale taka ze 100% zaangażowaniem podczas tego wspólnego czasu), albo 3 pełne godziny wyłączności z tatą w sobotę. Ustalcie też co będziecie wtedy robić, by były to te czynności, które dziecku sprawią frajdę (w końcu to jego nagroda).

Ważna rzecz – nie zniechęcajcie się, o ile za pierwszym razem realizacja „zakontraktowanego” zadania się nie uda. Wspólnie zastanówcie się co było powodem, iż nie wyszło – może jakieś niezrozumienie, może jakaś inna przeszkoda. Nie bójcie się weryfikować zadań i nagród – oczywiście we wzajemnym porozumieniu – i zmieniać, modyfikować kontrakt jeżeli coś w nim nie działa… Jest duża szansa na to, iż w końcu dopracujecie taki, który będzie świetnie funkcjonował!

Oczywiście, o ile ta formuła nie zadziała, to raczej nie należy na dziecko naciskać. Jak już wspomnieliśmy, nie na wszystkie dzieci i rodziców to działa, jednak zawsze warto spróbować.

No i przede wszystkim BAWCIE SIĘ TYM!
Niech to będzie „poważna” sprawa, ale i jednocześnie ekscytująca zabawa! Wymyślcie wspólnie rodzinną, albo każdy swoją pieczątkę! W sposób uroczysty podpisujcie „kontrakty”.

Z czasem pewne nawyki zachowań – zarówno ze strony dziecka, jak i rodzica (!) – mogą na stałe już u Was zagościć i wtedy „kontrakt” naturalnie wygaśnie lub obie strony podejmą decyzję o jako formalnym zakończeniu.

Na koniec, kilka żelaznych zasad:

1. „Kontrakt” musi być spisany (lub narysowany, wyklejony obrazkami, zdjęciami) i powieszony w widocznym dla wszystkich miejscu, lub miejscu wykonywania zadania (np. pokój, który ma być sprzątany).

2. Zawarte w umowie zadania i nagrody muszą być precyzyjnie określone – FORMULARZ „KONTRAKTU” do wykorzystania dołączony jest do tekstu. Ponadto:

• Wszystkie osoby muszą zrozumieć swoje zadania
• Poziom trudności zadania musi być dopasowany do jego wykonawcy
• Nagroda musi być sprawiedliwa i proporcjonalna do wysiłku.
  Przy starszym dziecku można stosować system gromadzenia punktów – jak podczas biegu harcerskiego – nagrodą za poszczególne zadania lub ich etapy są punkty, których suma na końcu da mu jakąś większą, wymarzoną nagrodę.

3. „Kontrakt” musi tworzyć pozytywny klimat. W związku z tym powstrzymaj się z narzekaniem na dziecko (że ma bałagan, iż nie chce czegoś robić) oraz z groźbami – możesz rozliczać się z nim wypełnianiem kontraktu. Nie ma porządku – nie ma nagrody. I dyskutujcie wtedy o tym!
Za to chwal dziecko często, kiedy widzisz, iż się stara, iż zabiera się za realizację swojego zadania – to kolejny bodziec motywujący, a przecież nic nie kosztuje.

I jeszcze raz – BAWCIE SIĘ TYM!

P.S. Formularz „kontraktu” (do pobrania TUTAJ) wydrukujcie lub zróbcie coś podobnego – 1 zadanie na 1 formularz

Paulina Kamyk, Prezes Fundacji RiM- dla dzieci z autyzmem

Na podstawie: „Umówmy się! Książka o kontraktach dla dzieci i ich rodziców” Jill C. Dardig, William L. Heward.