Leptyna jest hormonem, produkowanym głównie przez naszą tkankę tłuszczową. Jej działanie polega na zmniejszaniu łaknienia poprzez interakcję z receptorami znajdującymi się w podwzgórzu. Prawidłowy poziom leptyny w organizmie reguluje nasz apetyt i tym samym powoduje, iż odczuwamy sytość we właściwym momencie. Czasem jednak zdarza się tak, iż tkanki organizmu są oporne na działanie leptyny. Takie zjawisko, zwane leptynoopornością, często współistnieje m.in. z niedoczynnością tarczycy.
Charakterystyka leptyny
Leptyna jest to białko mające w swojej cząsteczce 146 aminokwasów. Gen odpowiedzialny za syntezę leptyny został nazwany “ob” od angielskiego obese, oznaczającego otyłość, i znajduje się on u człowieka na chromosomie 7. Leptyna wpływa przede wszystkim na sytość, ale również na pracę naszego układu immunologicznego, przyspiesza gojenie się ran oraz reguluje proces tworzenia kości. Produkcja tego hormonu zachodzi przede wszystkim w białej (podskórnej) tkance tłuszczowej. Ilość uwalnianej leptyny zależna jest bezpośrednio od tego, jak duże ilości tłuszczu dana osoba posiada w swoim ciele. jeżeli mamy dużo tkanki tłuszczowej to wówczas odnotowuje się jej duże ilości, natomiast w przypadku niskiej tkanki tłuszczowej – mniejsze.
Czynniki zwiększające stężenie leptyny we krwi to:
- otyłość
- nadmierne spożycie żywności (powyżej zapotrzebowania kalorycznego)
- wysoki poziom glukozy we krwi
- podwyższone stężenie insuliny w surowicy
- zwiększone uwalnianie estrogenów przez jajniki
- cytokiny prozapalne (TNF-a, IL-6)
Czym jest leptynooporność?
Kiedy zaczynamy przybierać na wadze ilość leptyny rośnie. Im wyższa waga, tym więcej leptyny jest produkowane w trakcie posiłku. Taki mechanizm sprawia, iż jest jej zbyt duża ilość w stosunku do prawidłowego zapotrzebowania oddziałuje na nasze komórki, które w pewnym momencie przestają odpowiadać na sygnały leptyny. Komórki nie odpowiadają, sygnał leptyny nie dociera do mózgu, a pomimo zjedzenia dużego posiłku wcale nie czujemy się do końca nasyceni. Nie występuje uczucia pełności i satysfakcji ze zjedzonego posiłku. Występuje zatem ciągły głód i tym samym chęć na podjadanie. Badania naukowe pokazują, iż im wyższe BMI, tym wyższy jest poziom leptyny w organizmie. Uważać należy również na wysoki poziom trójglicerydów, bowiem sprawia on, iż sygnał leptyny nie przedostaje się do mózgu.
Objawy leptynooporności
Do objawów mogących świadczyć o leptynooporności zaliczyć możemy:
- Przewlekłe uczucie zmęczenia w tym bardzo niski poziom energii w ciągu dnia
- Duży apetyt, chęć na podjadanie, brak uczucia sytości po zjedzonym posiłku,
- Ciągłe przybieranie na wadze,
- Brak zamierzonych efektów pomimo trzymania się ściśle diety i treningów
Warto również wspomnieć, iż leptynooporność bardzo często współwystępuje z takimi chorobami jak insulinooporność, PCOS czy właśnie niedoczynność tarczycy. Wobec tego, o ile borykamy się z takimi chorobami, powinniśmy zwrócić uwagę również na kwestię poziomu leptyny, jako jedną z przyczyn braku efektów odchudzania.
Leptynooporność a niedoczynność tarczycy
Niektóre zmiany masy ciała zachodzące w przypadku chorób tarczycy zależą od zmniejszającego się stężenia leptyny w odpowiedzi na niedostateczną podaż pożywienia. W pewnym badaniu stwierdzono, iż podanie odpowiedniej ilości leptyny z zewnątrz normalizuje stężenie hormonów tarczycy w surowicy krwi u głodujących gryzoni.
Udowodniono, iż obecność mutacji genów receptora dla leptyny powodujący leptynooporność jest związana z niedoczynnością tarczycy.
Warto zaznaczyć, iż rytm dobowy wydzielania leptyny jest skorelowany z dobowym rytmem wydzielania TSH zarówno u zdrowych ludzi, jak i pacjentów z niedoborem leptyny. W badaniu stwierdzono, iż podanie leptyny zdrowym ochotnikom przywraca pulsacyjny rytm wydzielania TSH i powoduje wzrost stężenia fT4.
Wpływ leptyny na wydzielanie hormonów tarczycy jest dowodem na związek tarczycy z odżywianiem.
Leptyna produkowana w tkance tłuszczowej pobudza ekspresję TRH – hormonu pobudzającego przysadkę do wydzielania TSH. Komórki tłuszczowe posiadają receptory TSH, a podanie rekombinowanego TSH pacjentom z rakiem tarczycy wywołuje podwyższenie poziomu leptyny we krwi proporcjonalną do zawartości tłuszczu w organizmie. Stwierdzono, iż poziomy leptyny są podwyższone u pacjentów z niedoczynnością, a obniżone u pacjentów z nadczynnością tarczycy, co koreluje z wagą ciała i poziomem TSH. Z kolei hormony tarczycy regulują metabolizm cholesterolu i węglowodanów, modulują wątrobową wrażliwość na insulinę, szczególnie istotną dla supresji wątrobowej glukoneogenezy. Zatem ich niedobór będzie sprzyjał otyłości a co za tym idzie późniejszej oporności na leptynę. Podwyższone TSH ma ścisły związek z podwyższonym BMI, a leczenie dzięki T4 obniża poziom leptyny.
Leptynooporność towarzysząca niedoczynności tarczycy. Jak możemy sobie pomóc?
W przypadku rozpoznania leptynooporności warto pamiętać o takich aspektach jak m.in.:
- zadbanie o rytm dobowy – zbyt mała ilość snu lub słaba jego jakość zaburzają wydzielanie leptyny, warto zadbać o regularne 7-9 godzin snu każdego dnia.
- odpowiednia dieta – bogata w produkty o wysokim indeksie sytości, jak np. ziemniaki, ryby, płatki owsiane, chuda wołowina, pomarańcze, jabłka, makaron brązowy, pieczona fasola, chleb pełnoziarnisty.
- dłuższe przerwy między posiłkami – może to poprawić wrażliwość na leptynę, w przypadku leptynooporności towarzyszącej niedoczynności tarczycy lepiej sprawdzą się 3-4 sycące posiłki o niskim ładunku glikemicznym niż 5-6 mniejszych jeżeli chodzi o porcję posiłków spożywanych w mniejszych odstępach czasu.
- aktywność fizyczna – również poprawia wrażliwość tkanek na leptynę, warto dbać o regularny ruch każdego dnia, a jeżeli nie jest to możliwe to wprowadzić minimum 2-3x w tygodniu 30 minut ćwiczeń.
- redukcja stresu – podwyższony poziom kortyzolu sprzyja nadwadze i w efekcie pojawieniu się leptynooporności, warto stosować metody redukcji stresu takie jak techniki body&mind, ćwiczenia oddechowe, relaksacje, medytacja oraz w wypadku permanentnie wysokiego poziomu stresu każdego dnia – rozmowy z psychologiem.
Podsumowanie
Nadmiar leptyny i idąca za nią leptynooporność ściśle koreluje z niedoczynnością tarczycy. Gdy mamy problemy z nadmierną masą ciała winniśmy szukać przyczyny również w tym problemie. Warto skonsultować wszelkie wątpliwości i wykonać diagnostykę u swojego lekarza prowadzącego wraz ze wsparciem doświadczonego dietetyka w celu dobrego samopoczucia i uzyskania oczekiwanego efektu na wadze.
Pomóż innym zdobyć wartościową wiedzę. Udostępnij ten artykuł na swoim Facebook’u.
Bibliografia:
[1] Gruzdeva O, Borodkina D, Uchasova E, et al.: Leptin resistance: underlying mechanisms and diagnosis. Diabetes Metab Syndr Obes. 2019 Jan 25;12:191-198.
[2] Zhou Y, Rui L.: Leptin signaling and leptin resistance. Front Med. 2013 Jun;7(2):207-22.
[3] Park HK, Ahima RS.: Physiology of leptin: energy homeostasis, neuroendocrine function and metabolism. Metabolism. 2015 Jan;64(1):24-34.
[4] .Lei Y, Yang J, Li H, Zhong H, Wan Q. Changes in glucose-lipid metabolism, insulin resistance, and inflammatory factors in patients with autoimmune thyroid disease. J Clin Lab Anal. 2019;33
Publikowane na blogu treści są opiniami niezależnych autorów – specjalistów w dziedzinie nauki i dietoterapii. Norsa Pharma Sp. z o.o. nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w publikacjach.
