Mowa w życiu każdego człowieka jest bardzo istotną częścią. Jest umiejętnością, która w naszej codzienności bardzo ułatwia nam funkcjonowanie. Dzięki niej komunikujemy się ze światem zewnętrzny, wyrażamy swoje emocje, uczucia. W procesie rozwoju mowy u małych dzieci zmiany występują z dnia na dzień. Poniżej znajduje się wykaz wskazówek, jak powinien przebiegać prawidłowy rozwój mowy od 3. do 6. roku życia. Na co zwrócić uwagę, oraz kiedy należy udać się do logopedy po pomoc?
TRZYLATEK – powinien rozumieć wszystkie słowa, tworzyć nowe słowa z pasją. Na tym etapie powinien poprawnie wypowiadać głoski takie jak: P, B, M, F, W, Ś, Ź, Ć, DŹ, Ń, K, G, H, T, D, N, L, Ł, J.
TRZYLATEK MOŻE:
- zamieniać głoskę L na J,
- zamieniać głoskę R na J lub L,
- zamieniać głoski trudne na łatwiejsze np: H na F (formom tym należy bacznie się przyglądać, czy nie wchodzą dziecku w nawyk),
- zmiękczać głoski S, Z, C, DZ lub zamieniać je w mowie potocznej na Ś, Ź, Ć, DŹ,
- mówić po swojemu niektóre słowa,
- jąkać się rozwojowo- jednak w takich przypadkach należy zgłosić się do logopedy po poradę, jak radzić sobie w takich sytuacjach/ jak postępować z dzieckiem, aby nie przekształciło się to w jąkanie.
NIEPOKOJĄCE BŁĘDY TRZYLATKÓW:
- mowa dziecka jest niezrozumiała dla otoczenia,
- gdy język jest wysunięty między zęby przy wymowie głosek T, D, N, L, Ś, Ż, Ć, DŹ,
- nie widać rozwoju słownictwa,
- zamienia głoski D na T, W na F, G na K, B na P.
CZTEROLATEK – powinien mówić zrozumiale dla otoczenia. Zadawać wiele pytań.
CZTEROLATEK MOŻE:
- zamieniać głoskę R na L,
- zamieniać głoskę SZ, Ż, CZ, DŹ na S, Z, C, DZ,
- używać hiperpoprawność, czyli dozwolone są słowa takie jak: sztół, szobota, żaba i.t.p
- nie mówić głoski R.
NIEPOKOJĄCE BŁĘDY CZTEROLATKÓW:
- zamienianie S, Z, C, DZ na głoski Ś, Ź, Ć, DŹ,
- wysuwanie języka między zęby przy wymowie głosek,
- wciąż słuchać liczne zmiękczenia,
- zamienia głoskę R na J.
PIĘCIOLATEK – powinien składać wypowiedzi złożone. Wskazywać cechy szczegółowe danych przedmiotów, znać ich zastosowanie. Poprawnie wypowiadać głoski SZ, Ż, CZ, DŻ.
PIĘCIOLATEK MOŻE:
- zamieniać głoskę R na L.
NIEPOKOJĄCE BŁĘDY PIĘCIOLATKÓW:
- zamienianie R na J,
- nie widać głosek SZ, Ż, CZ, DŹ lub zamienianie ich na Ś, Ź, Ć, DŹ.
SZEŚCIOLATEK – powinien już opanować system językowy i prawnie się już nim posługiwać.
NIEPOKOJĄCE BŁĘDY SZEŚCIOLATKÓW:
- nie wymawia wszystkich głosek,
- sprawia mu trudność wyodrębnienie sylab na końcu w środku i na końcu wyrazu.
DO LOGOPEDY NALEŻY ZGŁOSIĆ SIĘ RÓWNIEŻ GDY:
- dziecko rodzi się zbyt wcześnie,
- rozwija się wolno lub nieharmonijnie,
- ma stwierdzone nieprawidłowe napięcie mięśniowe,
- późno siada, raczkuje, chodzi,
- ma problem z gryzieniem, żuciem, jedzeniem,
- mało gaworzy,
- nie jest aktywne głosowo,
- oddycha przez usta,
- nadmiernie się ślini,
- ma nieprawidłowo zbudowane narządy mowy( język, wargi, podniebienie),
- zbyt długo było karmione butelką lub zbyt długo ssie smoczek ( ponad 9 miesięcy),
- głoska jest zniekształcona np: R wymawiane jest z tyłu języka zamiast wprowadzać w wibrację przód języka, jednak o ile jest zastępowana inną łatwiejszą L, jest do dozwolone i poprawne do 7. roku życia,
- dziecko powtarza słowa, ma blokady, zacina się,
- nie potrafi nauczyć się wierszyka na pamięć.