Lekarstwo na raka. realizowane są testy nowej terapii mRNA

Choroby nowotworowe wg danych GLOBOCAN (globalna baza nowotworów) zabijają co roku ok. 10 mln ludzi na świecie. Czy powstanie w końcu lek na raka, który powstrzyma narastającą plagę nowotworów? Rozpoczęły się testy (na pacjentach) nowego lekarstwa działającego jak szczepionka mRNA, a naukowcy zapowiadają przełom w onkologii. Niektórzy naukowcy twierdzą jednak, iż mimo pędzącego postępu medycyny, “uniwersalny i cudowny lek na raka nigdy nie powstanie”.

Lek na raka zapowiadany jest od dawna, a badacze raz za razem ogłaszają przełom w medycynie. Tym razem naprawdę do tego dojdzie? W Wielkiej Brytanii, w ramach badania klinicznego fazy I/II, chorzy otrzymują nowy lek mający pomóc organizmowi rozpoznawać i zwalczać komórki nowotworowe. U pacjentów w Londynie jest już stosowana terapia antynowotworowa określana jako “terapia mRNA-4359”. Testy są sponsorowane przez firmę farmaceutyczną Moderna i niedługo mają w nie być zaangażowani pacjenci z całego świata. Badanie jest prowadzone w ramach partnerstwa strategicznego Moderna-UK, którego celem jest przeniesienie produkcji szczepionek mRNA do Wielkiej Brytanii.

Lek na raka już testowany. Działa jak szczepionka mRNA

Testy nad lekiem mają na celu zweryfikowanie bezpieczeństwa i skuteczności terapii w leczeniu czerniaka, raka płuc i innych nowotworów litych (z jednorodnej tkanki). Terapia opiera się na wykorzystaniu materiału genetycznego znanego jako “informacyjny RNA lub mRNA”. Podobnie jak szczepionka mRNA, analizuje układ odpornościowy z markerami nowotworowymi i instruuje organizm jak odpierać ataki komórek nowotworowych. Lekarze opisuję ten proces jako “trening układu immunologicznego pacjenta”.

Nowe immunoterapie przeciwnowotworowe oparte na mRNA umożliwiają aktywację własnego układu odpornościowego pacjenta do walki z rakiem –

Badacze zwracają uwagę, iż zanim lek na raka będzie gotowy, bezpieczny i powszechnie dostępny, miną lata. Sama obserwacja pacjentów, którzy teraz otrzymują eksperymentalny preparat, potrwa ponad 30 miesięcy. Zaznaczono jednak wyraźnie, iż trwający eksperyment “jest kluczem do opracowania mniej toksycznych i bardziej precyzyjnych terapii przeciwnowotworowych”.

Pierwszym pacjentem poddanym leczeniu jest 81-letni mężczyzna z Surrey, chory na opornego na leczenie czerniaka złośliwego. Otrzymał on szczepionkę mRNA-4359 pod koniec października ub. roku.

CZYTAJ WIĘCEJ: Co jeść na zdrowe śniadanie? TE produkty powodują raka – nowe badania

Nowe immunoterapie, czas ucieka

Oczywiście nie jest to jedyny w tej chwili badany lek na raka. Naukowcy z wielu państw próbują opracować skuteczne spersonalizowane immunoterapie przeciwnowotworowe (polegają na wyodrębnieniu materiału genetycznego guzów) oraz terapeutyczne immunoterapie nowotworowe (stosowane do konkretnego typu nowotworu). Podkreślają, iż trwa wyścig z czasem, bo nowotwory będą coraz odporniejsze na terapie. Co gorsza, chorych na raka będzie przybywało. Dr David Pinato prognozuje, iż “pomimo postępów w badaniach przesiewowych, wykrywaniu i opiece nad chorymi, szacuje się, iż połowa z nas zachoruje na nowotwór”.

CZYTAJ WIĘCEJ: Co powoduje raka? Rakotwórcze produkty i czynniki w diecie

Każdego dnia mamy w swoim ciele komórki nowotworowe. I to właśnie nasz układ odpornościowy ma je pod kontrolą. U zdrowej osoby jest on w stanie zapewnić bezpieczeństwo, poradzić sobie z raczkującym rakiem. Problem pojawia się wtedy, gdy z jakiegoś powodu komórki nowotworowe są w stanie uciec spod kontroli naszej odporności

Kolejne badania nad lekiem na raka. Czy naukowcy w końcu znajdą remedium na nowotwory?

W 2023 roku naukowcy ze szpitala City of Hope ogłosili, iż po 20 latach pracy uzyskali lek na raka, który w badaniach przedklinicznych okazał się skuteczny w zwalczaniu raka piersi, płuc, jajnika i prostaty. Opisali, iż jest jak “burza śnieżna na lotnisku, odcinająca loty samolotów przewożących komórki rakowe”. Wyniki badań opublikowano na łamach “Cell Chemical Biology”. Wyjaśniono, iż cząsteczka AOH1996 działa jak inhibitor (substancja spowalniająca działania pewnych procesów) białka PCNA biorącego udział w replikacji i naprawie DNA. Co więcej, “lek podawany doustnie hamuje wzrost guza zarówno w monoterapii, jak i leczeniu skojarzonym, nie powodując zauważalnych skutków ubocznych“. Lek znajduje się w tej chwili w I fazie badania klinicznego na ludziach.

Odkryliśmy, iż PCNA jest jedną z potencjalnych przyczyn zwiększonej liczby błędów replikacji kwasów nukleinowych w komórkach nowotworowych. Teraz, gdy znamy problem i możemy go zahamować, będziemy analizować głębiej, aby opracować bardziej spersonalizowane i ukierunkowane leki przeciwnowotworowe

Również w 2023 roku badacze z Brigham and Women’s Hospital ogłosili, iż pracują nad nową metodą niszczenia komórek nowotworowych oraz wykształcania funkcji układu odpornościowego chroniących przed nawrotem guzów. Dr Khalid Shah wyjaśnił, iż dzięki inżynierii genetycznej udało się przeprogramować komórki nowotworowe, by zabijały komórki nowotworowe oraz stymulowały układ odpornościowy, aby niszczył pierwotne guzy i zapobiegał rozwojowi choroby w przyszłości. Zwrócono uwagę, do tej pory w podobnych badaniach naukowcy angażowali nieaktywne komórki rakowe. Teraz używają zmodyfikowanych żywych komórek nowotworu.

W 2022 roku zapowiedziano nowy lek na nowotwory trastuzumab derukstekan z grupy “koni trojańskich”. Ogłoszono go jako przełom w leczeniu HER2-dodatniego raka piersi. Miałby zmniejszać ryzyko zgonów pacjentek choćby o 36%. Wyniki III fazy badania DESTINY-Breast03 zaprezentowano podczas Sympozjum nt. Raka Piersi (SABCC) w San Antonio w USA oraz na łamach “Lancet”. Zapewniono, iż chore z przerzutowym rakiem piersi będzie można leczyć jak osoby z chorobą przewlekłą.

Badacze z Uniwersytetu Kopenhaskiego nadzieję pokładają w żywicy z australijskiej rośliny z gatunku Eremophila galeata, która zawiera specyficzny flawonoid. Potrafi blokować pompy effluksowe w komórkach rakowych. Eksperymenty wykazały, iż w ten sposób można pokonać oporność na lek onkologiczny SN-38 (irynotekan). Jest on stosowany m.in. w chemioterapii raka płuc i jelita grubego.

W 2021 roku zapowiedziano, iż w ciągu 2 lat będzie produkowany antynowotworowy lek biopodobny CD20 (opracowywany od niemal dekady). Europejska Agencja Leków czekała wówczas na wyniki badania mającego potwierdzić, iż lek z fazy komercyjnej będzie działał tak jak lek referencyjny. Później miała zacząć się typowa biurokracja i walka o pozyskanie kapitału.

CZYTAJ WIĘCEJ: Rak piersi – przyczyny i czynniki ryzyka

Cudowny lek na raka nigdy nie powstanie?

Dr Mateusz Pięt z Katedry Wirusologii i Immunologii UMCS tonuje emocje związane z kolejnymi informacjami o “odkrytym cudownym leku na raka”. Wyjaśnił, iż artykuły zwykle traktują o udowodnieniu aktywności przeciwnowotworowej jakiejś substancji. I zwykle opisywane badania są na wczesnym etapie lub opisywana substancja wykazuje działanie jedynie w warunkach laboratoryjnych bądź w określonym zakresie. Zwrócił uwagę, iż zanim taki lek trafi na rynek, musi przejść wieloletnie testy i badania. Co więcej, stwierdził, iż chociaż w przyszłości może uda nam się wyeliminować lub zmarginalizować choroby nowotworowe, to “cudowny i uniwersalny lek na raka” nigdy nie zostanie odkryty.

Dr Mateusz Pięt wyjaśnił, że choroba nowotworowa jest terminem bardzo ogólnym. Chociaż komórki wszystkich nowotworów wykazują pewne zbieżne cechy, to pod wieloma względami diametralnie się od siebie różnią. w tej chwili poznanych i opisanych jest ponad 150 typów nowotworów złośliwych, a każdy mógłby być traktowany jako osobny zespół chorobowy. Zwrócił również uwagę, iż komórki nowotworowe wywodzą się z komórek prawidłowych, somatycznych lub macierzystych, i niosą ich cechy. Terapie nie są selektywne i “celują głównie, ale nie tylko w komórki nowotworowe”. Mogą powodować skutki uboczne w postaci niszczenia komórek prawidłowych.

Również Poradnik Zdrowie zwraca uwagę, iż rak nie jest jedną chorobą o stałym przebiegu i mechanizmie działania, więc ciężko mówić o uniwersalnym remedium. Pacjenci onkologiczni powinni pokładać nadzieję raczej w innowacyjnych terapiach celowanych.

CZYTAJ WIĘCEJ: Pacjenci onkologiczni w Polsce źle diagnozowani. Patomorfologia w ruinie, 90% badań do powtórzenia

Moim zdaniem nigdy nie powstanie lek, który będzie równie skuteczny dla wszystkich pacjentów nowotworowych, względem wszystkich typów nowotworów na dowolnym stadium. Powstają zaś, i powstawać będą, terapie o coraz lepszej skuteczności względem danego typu nowotworu, to znaczy względem np. gruczolakoraka okrężnicy czy niedrobnokomórkowego raka płuca. Ba, w tej chwili coraz większą popularnością cieszą się tzw. terapie spersonalizowane, czyli odpowiednio przygotowane pod konkretnego pacjenta.

Źródło: Gazeta Wyborcza, Medonet, UMCS, Poradnik Zdrowie, PAP, Money.pl, National Geographic, National Cancer Institute, Foto: Pexels/Darina Belonogova