Co więcej, zaburzenia metabolizmu kwasów tłuszczowych w mózgu zostały powiązane z dysfunkcją neuronów.
– Naszym zdaniem jest to obszar, który nie został do końca zbadany – mówi koordynatorka projektu FAT4BRAIN Maija Dambrova z Łotewskiego Instytutu Syntezy Organicznej (LIOS).
W tym celu LIOS prowadzi pionierskie badania nad związanym z mitochondriami metabolizmem kwasów tłuszczowych oraz nad jego możliwymi powiązaniami z rozwojem zaburzeń neurologicznych. Mitochondria to związane z błoną organelle komórkowe, które wytwarzają większość energii chemicznej potrzebnej do zasilania reakcji biochemicznych komórki.
Badania te mogą mieć najważniejsze znaczenie dla rozwoju nauki o mózgu, a także opracowania diet opartych na nauce lub identyfikacji potrzeb w zakresie suplementów diety.
Centra doskonałości w dziedzinie zaburzeń neurologicznych
Aby instytut LIOS mógł w pełni przyczyniać się do rozwoju tej dziedziny badań i zdobyć uznanie na arenie międzynarodowej jako centrum doskonałości, musiał wzmocnić swoje możliwości badawcze i podnieść swój profil. Był to najważniejszy cel finansowanego ze środków UE projektu FAT4BRAIN.
W tym celu badacze nawiązali współpracę z czołowymi na świecie partnerami w zakresie neurofarmakologii translacyjnej, metabolizmu i badań obrazowania neuropsychiatrycznego oraz innowacyjnych badań nad mitochondriami. Odbyły się także warsztaty, spotkania eksperckie i sesje szkoleniowe. Partnerami projektu były Uniwersytet w Uppsali w Szwecji, Uniwersytet Eberharda Karola w Tybindze i Szpital Uniwersytecki w Jenie w Niemczech oraz Oroboros Instruments w Austrii.
– Naukowcy instytutu LIOS odbyli również staż u renomowanych ekspertów zajmujących się tą dziedziną, aby wspierać doskonałość i poznawać nowe metody badawcze. Projekt skupiał się przede wszystkim na rozwijaniu wiedzy i umiejętności młodych naukowców – dodaje Dambrova.
Kwasy tłuszczowe a metabolizm energetyczny mózgu
W ramach projektu udało się zbudować sieć doskonałości skupiającą się na metabolizmie kwasów tłuszczowych w rozwoju zaburzeń neurologicznych, której kluczowym partnerem jest instytut LIOS. Sieć przyczyni się do podkreślenia roli kwasów tłuszczowych w metabolizmie energetycznym mózgu oraz pomoże badaczom odkryć przydatne metody badawcze i nawiązać kontakty.
Taka wzmocniona kooperacja badawcza przekłada się na ważne odkrycia. Naukowcy odkryli na przykład, iż regulacja produktów pośrednich metabolizmu kwasów tłuszczowych, acylokarnityn, odgrywa znaczącą rolę w tworzeniu pamięci, funkcjonowaniu układu nerwowego i rozwoju chorób neurodegeneracyjnych.
Fakt, iż długołańcuchowe acylokarnityny odgrywają szkodliwą rolę w udarze mózgu, zawałach mięśnia sercowego i insulinooporności może sprawić, iż odkrycia te będą ważne dla milionów pacjentów na całym świecie. Pomiar profili acylokarnityny może rzeczywiście pomóc w diagnozowaniu rzadkich chorób związanych z metabolizmem energetycznym i insulinoopornością oraz identyfikacji nowych możliwości w zakresie leków i suplementów diety.
Uznani eksperci w dziedzinie pomiarów mitochondriów
Sukces tego projektu sieciowego pomógł umocnić pozycję instytutu LIOS jako globalnego centrum doskonałości zajmującego się tą dziedziną. Ma to najważniejsze znaczenie, ponieważ znaczna część jego dochodów pochodzi ze współpracy z przemysłem.
– Bycie uznanym za eksperta w dziedzinie pomiarów mitochondriów pomoże w tym względzie – zauważa Dambrova. Od czasu realizacji projektu FAT4BRAIN instytut LIOS został wymieniony jako partner w wielu nowych wnioskach dotyczących projektów badawczych w tej dziedzinie.
Ponadto badacze łotewskiego instytutu we współpracy ze swoimi partnerami badawczymi zwiększyli liczbę publikacji w uznanych czasopismach. Pomaga to w dalszym zwiększaniu widoczności pracy jednostki.
Za najważniejsze dokonanie zespołu można uznać opublikowanie wspólnego artykułu przeglądowego na temat acylokarnityn we współpracy z uznaną na całym świecie bazą danych Human Metabolome Database. Niniejsza aktualizacja obejmuje struktury chemiczne, adekwatności i szlaki dla łącznie 1240 acylokarnityn.
