Krzywa zapominania, czyli jak działa nasza pamięć

Krzywa zapominania

Koncepcja krzywej zapominania została stworzona przez niemieckiego psychologa Hermanna Ebbinghausa w XIX wieku. Opisuje, w jaki sposób ludzka pamięć traci informacje wraz z upływem czasu, chyba iż są one regularnie utrwalane.

Badania Ebbinghausa, prowadzone z wykorzystaniem bezsensownych sylab, pozwoliły na opracowanie wykresu, który został nazwany krzywą zapominania. Wskazuje ona, iż najwięcej informacji tracimy niedługo po ich przyswojeniu. Oznacza to, iż w ciągu pierwszych 24 godzin możemy zapomnieć od 50 do 70% nowo zdobytej wiedzy. Po tym czasie tempo zapominania stopniowo maleje, ale bez aktywnego powtarzania materiału proces zapominanie pogłębia się. O tym, w jakim tempie zapominamy decydują m.in.:

• trudność materiału – im bardziej skomplikowane informacje, tym szybciej są one zapominane.
  
• Sposób nauki – wiedza zdobyta w sposób aktywny (np. poprzez zastosowanie w praktyce) jest bardziej trwała.
  
• Znaczenie informacji – treści, które są istotne lub emocjonalnie angażujące, pozostają w pamięci dłużej.
  
• Przypominanie i powtarzanie – regularne odświeżanie wiedzy spowalnia proces zapominania.

Na ratunek pamięci

Aby skutecznie zatrzymać wiedzę w pamięci długotrwałej, warto zastosować kilka sprawdzonych metod:

1. Powtórki w regularnych odstępach czasu Metoda tzw. powtarzania rozłożonego (ang. spaced repetition) polega na odświeżaniu informacji w określonych przedziałach czasowych, co pozwala na przesunięcie krzywej zapominania.
   
2. Aktywne uczenie się Zamiast biernego czytania warto angażować się w naukę, np. poprzez robienie notatek, rozwiązywanie zadań czy nauczanie innych.
   
3. Łączenie nowych informacji z już posiadaną wiedzą Powiązanie nowego materiału z wcześniejszymi doświadczeniami i wiedzą sprawia, iż jest on łatwiejszy do zapamiętania.
   
4. Stosowanie mnemotechnik Rymowanki, skojarzenia czy mapy myśli pomagają w trwałym przyswojeniu informacji.

Krzywa zapominania, a coaching

Wiedza o krzywej zapominania może być przydatna dla coachów, ponieważ jej zastosowanie pozwala na bardziej efektywne wspieranie klientów w utrwalaniu nowo zdobytej wiedzy czy budowaniu trwałych nawyków. Oto kilka sposobów, w jaki sposób można wykorzystać tę wiedzę w coachingu:

1. Utrwalanie efektów sesji coachingowych

Klienci często przyswajają nowe pomysły, strategie i narzędzia podczas sesji coachingowych, ale bez odpowiedniego przypominania mogą gwałtownie je zapomnieć. Coach może:

• zachęcać klienta do notowania kluczowych wniosków po każdej sesji.
• proponować klientowi, aby w ustalonych odstępach czasu wracał do zapisków, np. co tydzień.
• stosować tzw. „follow-up” – krótkie przypomnienia w formie maila, SMS-a lub rozmowy, które pomogą utrwalić efekty pracy.

2. Budowanie nawyków i trwałych zmian

Zmiana nawyków wymaga wielokrotnego przypominania i wzmacniania nowych zachowań. Coach może:

• wykorzystać technikę powtarzania rozłożonego (spaced repetition), planując z klientem działania utrwalające zmiany w krótkich, ale regularnych odstępach czasu.
  
• wspierać klienta w tworzeniu systemów przypominających, np. aplikacji mobilnych, kalendarzy czy powiadomień, które pomogą mu utrzymać nowy nawyk.
  
• regularnie weryfikować postępy klienta podczas kolejnych sesji, co pozwoli mu spojrzeć na zmiany z perspektywy czasu.

3. Wzmacnianie motywacji i zaangażowania

Krzywa zapominania pokazuje, iż zapominanie jest naturalnym procesem, a nie oznaką „niezdolności” klienta. Coach może:

• wyjaśnić klientowi mechanizm zapominania, co pozwoli zredukować frustrację związaną z brakiem natychmiastowych rezultatów.
  
• wspierać w budowaniu wiary klienta w możliwość opanowania wiedzy lub umiejętności dzięki systematycznemu podejściu i cierpliwości.

4. Praca z przekonaniami ograniczającymi

Niektórzy klienci mogą wierzyć, iż ich trudności z zapamiętywaniem są oznaką braku kompetencji lub inteligencji. Coach, wykorzystując wiedzę o krzywej zapominania, może pomóc:

• zmienić sposób myślenia o uczeniu się, wyjaśniając, iż zapominanie jest naturalne i można mu przeciwdziałać poprzez odpowiednie metody.
  
• zbudować u klienta bardziej realistyczne podejście do przyswajania wiedzy, co zmniejszy presję i zwiększy otwartość na eksperymentowanie z różnymi strategiami.

Podsumowanie

Krzywa zapominania jest niezwykle ważnym narzędziem w edukacji i szkoleniach. Uświadamia, iż jednorazowe przyswojenie materiału rzadko wystarcza, by go zapamiętać na dłużej. Regularne powtórki i odpowiednie metody nauki pozwalają jednak skutecznie przeciwdziałać naturalnym procesom zapominania, zwiększając efektywność uczenia się.

Zrozumienie tego mechanizmu pozwala nie tylko efektywniej zarządzać nauką, ale również pomaga w codziennym życiu – od przygotowań do egzaminów po zapamiętywanie istotnych informacji w pracy zawodowej.