Rozwiązania telemedycyny błyskawicznie rozwinęły się w trakcie pandemii COVIC-19, ale po jej zakończeniu część lekarzy i pacjentów gwałtownie wróciła do tradycyjnych form kontaktu. Potrzebna jest edukacją w zakresie zdalnych usług medycznych, którą należy objąć i lekarzy, i pacjentów.
W European Journal of Public Health został opublikowany artykuł pt. “Telemedicine in cancer care: lessons from COVID-19 and solutions for Europe”. Jego współautorką jest prof. Magdalena Rosińska, kierownik Zakładu Matematyki Onkologicznej w Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie, a wśród omawianych pod kątem telemedycyny w onkologii państw znalazła się między innymi Polska. Artykuł jest oparty na wywiadach przeprowadzonych z ekspertami w pięciu krajach: Austrii, Belgii, Danii, Włoszech i Polsce. Nakreślono sytuację telemedycyny przed pandemią Covid-19, zmiany które zaszły w jej trakcie, a także obecne miejsce zdalnych wizyt w systemach ochrony zdrowia poszczególnych krajów. dla wszystkich z nich przedstawiono bariery, wyzwania oraz rozwiązania ułatwiające wzmacnianie pozycji telemedycyny.
Telemedycyna jest postrzegane przez ekspertów ze wszystkich państw biorących udział w badaniu, jako sposób na zwiększenie dostępu do opieki onkologicznej i zachowanie jej ciągłości w czasie kryzysów i nie tylko. Ponieważ chorobom onkologicznym towarzyszą spadki odporności, zdalne konsultacje mogą przyczynić się do zmniejszenia ryzyka infekcji w trakcie leczenia i rekonwalescencji. Ułatwiają również regularne kontrole u pacjentów z ograniczoną mobilnością. Jest to również rozwiązanie korzystne finansowo dla wszystkich stron – pacjenta, lekarza, szpitala i płatnika publicznego. Choć oczywiście są takie momenty na ścieżce pacjenta onkologicznego, kiedy wizyty zdalne nie mogą zastąpić osobistych.
Najczęściej wskazywane przez ekspertów problemy z rozwojem i stosowaniem telemedycyny dotyczą nieumiejętności korzystania z nich przez pacjentów w starszym wieku. Z badania wynika, iż również część lekarzy ograniczyło stosowanie narzędzi e-zdrowia po pandemii. Część pacjentów w każdym wieku przez cały czas traktuje wizytę zdalną jako niedoskonały substytut tradycyjnych kontaktów z placówką medyczną czy lekarzem. Do tego dochodzą obawy o bezpieczeństwo danych przekazywanych w sposób zdalny. Dodatkowo zdarza się, iż przepisy prawa nie nadążają za tempem rozwoju telemedycyny.
Przed 2020 rokiem telemedycyna w Polsce była już zdefiniowana i miała ramy prawne, ale brakowało konkretnych wytycznych. Telekonsultacje wykorzystywano przede wszystkim przy wystawianiu e-recept, głównie w ramach POZ. Nie było szczegółowych regulacji dotyczących opieki zdalnej w onkologii. Pandemia Covid-19 przyspieszyła rozwój telemedycyny, czemu sprzyjała kooperacja między interesariuszami systemu ochrony zdrowia oraz uznanie przez rząd cyfrowej transformacji systemu za priorytet, a także przeznaczenie dużych środków na ten cel. gwałtownie wprowadzane, tymczasowe przepisy ułatwiły zdalną opiekę nad pacjentami, również chorymi onkologicznie.
Z opinii uzyskanych w ramach badania wynika, iż po ustąpieniu obostrzeń związanych z pandemią wśród pracowników systemu ochrony zdrowia odnotowano widoczny spadek wykorzystania i zainteresowania dalszym rozwojem e-zdrowia. Eksperci w przypadku onkologii widzą jednak przyszłe korzyści związane ze zdalnym zarządzaniem ścieżkami pacjentów m.in. objętych programami lekowymi. Barierą przez cały czas pozostają braki w umiejętnościach posługiwania się nowymi technologiami wśród pacjentów oraz pracowników systemy ochrony zdrowia. Żywe są również obawy związane z dehumanizacją kontaktu pacjent – lekarz. Część osób po prostu preferuje kontakt na żywo. Obawy pacjentów dotyczą również ram prawnych korzystania ze zdalnej opieki m.in. odpowiedzialności za poradę uzyskaną tą drogą. o ile chodzi o aspekt funkcjonalny telemedycyny, zarówno lekarze, jak i pacjenci miewają problemy z dostępem do usług e-zdrowia.
Na podstawie badania, autorzy analizy zaproponowali dla Polski podjęcie działań, które powinny odwrócić tendencję spadkową wykorzystania telemedycyny, takich jak:
- dalsze inwestycje w transformację cyfrową
- szkolenia dla lekarzy i pacjentów podnoszące umiejętności w zakresie nowych technologii
- opracowanie kampanii informacyjnych dotyczących narzędzi e-zdrowia.
