Zapalenie jelit – objawy. Jakie badania na zapalenie jelit wykonać w procesie diagnostyki?
Tak, jak zostało to już wspomniane – stan zapalny jelit może pojawić się w przebiegu różnych schorzeń i na skutek różnych okoliczności (o których piszemy w dalszej części artykułu). Niemniej, wśród ogólnych symptomów stanu zapalnego jelit wymienia się między innymi:
- bóle brzucha o różnym charakterze – kurczowe i napadowe, przewlekłe o niskim natężeniu, pojawiające się zarówno w dole brzucha, jak i w jego górnym obszarze;
- biegunki i nieprawidłowe stolce (w tym, przykładowo, stolce tłuszczowe i/lub pieniste), często z domieszką krwi (świeża krew świadczy o krwawieniu w dolnym odcinku przewodu pokarmowego, natomiast stolce czarne, smoliste, o konsystencji fusowatej – z górnego odcinka przewodu pokarmowego);
- bolesne wzdęcia i powiększenie się obwodu brzucha;
- niezamierzoną utratę masy ciała;
- złe samopoczucie, ogólne osłabienie organizmu, senność, nawracające stany podgorączkowe i gorączki;
- objawy skórne, przypominające te występujące w przebiegu atopowego zapalenia skóry (pojawiają się one zwłaszcza w przypadku alergicznego podłoża stanu zapalnego jelit).
W przypadku odnotowania wymienionych powyżej objawów, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. W jaki sposób rozpoznaje się zapalenie jelit? Jakie badania powinna uwzględniać szczegółowa diagnostyka? Przede wszystkim wykonuje się u pacjenta badania krwi (obejmujące między innymi pełną morfologię z rozmazem, a także wskaźniki stanu zapalnego – OB i CRP), a także badania kału (w tym badania na obecność krwi utajonej oraz poziomu kalprotektyny w kale – jednego z markerów stanu zapalnego jelit, który można zbadać w laboratoriach ALAB: https://www.alab.pl/badanie/kalprotektyna-w-kale-ilosciowo). W wielu przypadkach istnieje konieczność wykonania badań obrazowych – w tym badań endoskopowych (gastroskopia, kolonoskopia), USG jamy brzusznej, RTG jamy brzusznej, tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego.
Zapalenie jelit – przyczyny powstania stanu zapalnego w jelitach
Stan zapalny jelit może być spowodowany wieloma czynnikami. Wśród nich wyróżnia się:
- wspomniane już wcześniej nieswoiste zapalenia jelit – w tym, najczęściej, chorobę Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz rzadziej – kolagenowe zapalenie jelit, eozynofilowe zapalenie żołądka i jelit i inne;
- infekcyjne zapalenia jelit. Stan zapalny w jelitach może pojawić się na skutek zakażenia konkretnymi bakteriami, ale również wirusami czy grzybami – w tym takimi patogenami jak bakteria Yersinia enterocolitica, Salmonella, Shigella czy Escherichia coli;
- stan zapalny wywołany kontaktem z toksycznymi substancjami, powodującymi reakcje zapalne. Mogą być to toksyny produkowane przez niektóre bakterie (na przykład przez bakterię Clostridium botulinum, wytwarzającą jad kiełbasiany), ale również substancje drażniące w postaci pestycydów, resztek nawozów obecnych na żywności czy detergentów (połykanych najczęściej przypadkowo);
- stan zapalny jelit o podłożu alergicznym lub pojawiający się w wyniku nietolerancji pokarmowych. Obrazowym przykładem może tu być celiakia, w przebiegu której obserwuje się stan zapalny w obrębie śluzówki jelita cienkiego.
Zapalenie jelit – leczenie. Jakie metody terapii stosuje się w zapaleniu jelit?
Dokładny schemat leczenia stanu zapalnego jelit uzależniony jest przede wszystkim od jednostki chorobowej, w której ten stan występuje. Do ogólnych zaleceń terapeutycznych w przypadku wystąpienia stanu zapalnego jelit należy:
- leczenie zachowawcze, niefarmakologiczne – a mianowicie unikanie stresu oraz zakażeń, wdrożenie odpowiedniej diety (sprzyjającej redukcji stanu zapalnego oraz gojeniu się zmian w przewodzie pokarmowym), a także zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu;
- leczenie farmakologiczne – wśród leków podawanych pacjentom ze stanem zapalnym jelit wyróżnia się między innymi leki przeciwzapalne, o działaniu immunosupresyjnym (w celu ograniczenia niekorzystnych mechanizmów autoimmunologicznych) a także leki biologiczne. W zależności od prezentowanych objawów, do terapii mogą być włączone leki przeciwwymiotne lub przeciwbiegunkowe, a także przeciwbólowe (dla pacjentów z nieswoistymi zapaleniami jelit – z pominięciem niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które są jednym z czynników ryzyka zapadania na tę grupę schorzeń) oraz elektrolity;
- leczenie operacyjne – konieczne w rzadkich przypadkach, gdy elementy układu pokarmowego, na skutek toczącego się stanu zapalnego czy pogłębiających się uszkodzeń, wymagają usunięcia i/lub zaopatrzenia chirurgicznego.
Więcej informacji o znaczeniu diety w terapii chorób przebiegających z rozwojem stanu zapalnego jelit można znaleźć w artykule dostępnym w Centrum Wiedzy ALAB: https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/nieswoiste-choroby-zapalne-jelit-grozne-choroby-o-podstepnym-przebiegu/.
Źródła:
- Eder, Przydatność biomarkerów w ocenie aktywności nieswoistych chorób zapalnych jelit – wskazówki praktyczne [w:] Gastroenterologia Kliniczna 2018, tom 10, nr 2
- med. M. Przybylska-Feluś, Badanie stężenia kalprotektyny [w:] Medycyna Praktyczna, 24.10.2013
- Dr hab. n. med. P. Albrecht, Znaczenie kalprotektyny w diagnostyce i ocenie wyników terapii w NZJ [w:] Medycyna Praktyczna, 13.05.2014
- Rydzewska, M. Szczepanek, W. Bartnik, Wrzodziejące zapalenie jelita grubego [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej online, aktualizacja hasła: 15.07.2024
- M. Marlicz, J. Reguła, W. Bartnik, Mikroskopowe zapalenie jelita grubego [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej online, aktualizacja hasła: 15.07.2024
- Dr hab. n. med. I. Krela-Kaźmierczak, Nieswoiste choroby zapalne jelit. Część 2: Diagnostyka i leczenie [w:] Medycyna po Dyplomie 11/2021
- K. Biernacka, prof. dr hab. n. med. E. Małecka-Panas, Nieswoiste choroby zapalne jelit – diagnostyka i terapia [w:] Medycyna po Dyplomie 11/2017
- Bartnik, Zakażenia i nieswoiste zapalenia jelit [w:] Gastroenterologia Kliniczna 2013, tom 5, nr 2-3
