Jak wyznaczyć miejsce wyłonienia stomii?

forumleczeniaran.pl 1 tydzień temu

Prawidłowe wyznaczenie miejsca wyłonienia stomii to istotny punkt w przygotowaniu pacjenta do operacji i późniejszego funkcjonowania z przetoką. Choć techniczna strona zabiegu chirurgicznego jest istotna, to właśnie decyzja o lokalizacji stomii ma ogromne znaczenie dla jakości życia chorego – wpływa nie tylko na komfort fizyczny, ale też na psychikę, możliwość prowadzenia aktywnego życia oraz łatwość pielęgnacji.

Zaniedbanie etapu wyznaczenia stomii może skutkować poważnymi powikłaniami, jak podciekanie treści jelitowej, odklejanie się sprzętu stomijnego, uszkodzenia skóry, ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu i pogorszenie ogólnego stanu psychicznego pacjenta. Jak więc adekwatnie wyznaczyć miejsce stomii? Jakie zasady i czynniki należy wziąć pod uwagę?

Co to jest stomia?

Zacznijmy od podstaw. Stomia (przetoka) to chirurgicznie wytworzone połączenie światła narządu (najczęściej jelita cienkiego, grubego lub układu moczowego) ze skórą brzucha, umożliwiające wydalanie treści jelitowej lub moczu poza organizm. Może być czasowa lub trwała – zależnie od wskazań medycznych. Najczęściej spotykane typy to kolostomia, ileostomia i urostomia.

Znaczenie prawidłowego wyznaczenia miejsca stomii

Prawidłowe umiejscowienie stomii to nie tylko kwestia estetyki – to czynnik determinujący komfort i bezpieczeństwo chorego. Stomia powinna znajdować się w miejscu, które:

jest wolne od fałdów skórnych, blizn i innych nierówności, które mogłyby zaburzyć przyleganie worka stomijnego;
jest łatwo dostępne dla pacjenta, również w pozycji siedzącej lub leżącej;
umożliwia prawidłowe dopasowanie sprzętu stomijnego bez ryzyka podciekania;
uwzględnia styl życia chorego, jego aktywność fizyczną, preferencje odzieżowe i ograniczenia ruchowe.

Kto powinien wyznaczyć miejsce stomii?

Wyznaczenie miejsca stomii powinno być procesem interdyscyplinarnym. Zajmuje się tym najczęściej przeszkolona pielęgniarka stomijna (enterostomalna) lub lekarz, ale decyzja ta powinna być konsultowana z chirurgiem oraz – co równie istotne – z samym pacjentem. To właśnie pacjent najlepiej zna swoje ciało, nawyki, codzienną rutynę i oczekiwania względem przyszłego funkcjonowania.

Kiedy powinno się wyznaczyć miejsce stomii?

Miejsce stomii powinno zostać wyznaczone przed operacją, najlepiej w warunkach ambulatoryjnych, a jeżeli to niemożliwe – jeszcze przed znieczuleniem w dniu zabiegu. Pominięcie tego kroku lub wykonanie go pośpiesznie może skutkować niekorzystnym umiejscowieniem przetoki, szczególnie u osób z nadwagą, deformacjami brzucha czy ograniczoną mobilnością.

Procedura wyznaczania miejsca stomii – krok po kroku

Wywiad z pacjentem

To pierwszy, niezwykle istotny etap. Pielęgniarka lub lekarz powinien poznać:

dominującą rękę pacjenta (prawo- lub leworęczność),
ograniczenia ruchowe (np. przykurcze, niedowład),
styl życia i aktywność fizyczną,
preferencje odzieżowe (np. noszenie paska, rodzaju bielizny),
przebyte operacje i blizny na brzuchu.

Oględziny brzucha

Badanie obejmuje ocenę w różnych pozycjach:

stojącej – pokazuje naturalne napięcie powłok,
siedzącej – uwidacznia fałdy i potencjalne zmiany w ułożeniu skóry,
leżącej – pozwala ocenić ewentualne zapadanie się powłok brzusznych.

Często wykonuje się też test przysiadu lub napinania mięśni, by sprawdzić, jak zmienia się powierzchnia brzucha przy wysiłku.

Lokalizacja stomii

Zasadą jest, iż stomia powinna znajdować się:

w obrębie prawego lub lewego dolnego kwadrantu brzucha (w zależności od rodzaju stomii),
w granicach mięśnia prostego brzucha – co redukuje ryzyko przepukliny okołostomijnej,
z dala od kostnych struktur i zagłębień skórnych,
w odległości co najmniej 5 cm od innych blizn, fałdów i pępka.

Następnie, wybrane miejsce oznacza się flamastrem, przykleja się szablon sprzętu stomijnego, a pacjent testuje wygodę w różnych pozycjach – chodzi, siada, schyla się. jeżeli nie odczuwa dyskomfortu i miejsce nie znajduje się w fałdzie lub blisko kości – oznaczenie zatwierdza się.

Specyfika u różnych grup pacjentów

Pacjenci otyli

U osób z dużym BMI często konieczne jest umiejscowienie stomii nieco wyżej, by uniknąć fałdów tłuszczowych. Ważne jest też przetestowanie dostępności stomii w pozycji siedzącej i leżącej.

Osoby starsze i z ograniczoną mobilnością

Tu największą wagę ma łatwy dostęp – pacjent musi być w stanie samodzielnie pielęgnować stomię, dlatego często miejsce dobiera się na podstawie możliwości ruchowych rąk i zakresu skrętu tułowia.

Dzieci

W przypadku dzieci stomia powinna znajdować się w miejscu, które umożliwia opiekunowi łatwą pielęgnację, a jednocześnie nie koliduje z noszoną odzieżą i aktywnością fizyczną dziecka.

Błędy, których należy unikać

Najczęstsze błędy przy wyznaczaniu miejsca stomii to:

pominięcie etapu konsultacji z pacjentem,
nieuwzględnienie pozycji siedzącej lub leżącej,
lokalizacja na bliznach lub fałdach skórnych,
pośpiech i rutyna, bez indywidualnego podejścia,
nieuwzględnienie przyszłego stylu życia pacjenta.

Podsumowanie

Wyznaczenie miejsca wyłonienia stomii to nie tylko procedura medyczna, ale akt troski o godność i jakość życia pacjenta. Odpowiednie przygotowanie, kooperacja zespołu medycznego i uwzględnienie indywidualnych potrzeb chorego są fundamentami powodzenia terapii stomijnej.

Chociaż techniczna strona zabiegu jest nieodzowna, to właśnie wyznaczenie stomii we właściwym miejscu może zadecydować o tym, czy pacjent zaakceptuje nowe warunki życia, czy stanie się ono źródłem cierpienia. Dlatego edukacja, empatia i precyzja w tym procesie są nie do przecenienia.

Bibliografia

Idź do oryginalnego materiału