Jak walczyć z katarem? Zastosuj ksylometazolinę w połączeniu z…

Katar to problem tylko zimą?

Nieżyt nosa to powszechna dolegliwość dotykająca ludzi przez cały rok, ale nasilenie jego występowania obserwuje się szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Szacuje się, iż dorośli doświadczają 2-5 epizodów przeziębienia rocznie, podczas gdy dzieci choćby 7-10. Katar może być wywoływany przez różne czynniki, głównie wirusy (najczęściej rhinowirusy), ale też alergeny czy czynniki środowiskowe [1, 2].

W okresie zimowym dominuje katar infekcyjny, związany głównie z przeziębieniem. Niska temperatura i suche powietrze osłabiają lokalną odporność błony śluzowej nosa, ułatwiając kolonizację wirusową [3]. Z kolei w okresie wiosenno-letnim częściej występuje katar alergiczny, wywoływany przez pyłki roślin i inne alergeny środowiskowe.

Konsekwencje kataru – podrażnienie i wysuszenie

Katar prowadzi do istotnych zmian w fizjologii błony śluzowej nosa [4]. Początkowo dochodzi do przekrwienia i obrzęku śluzówki, co skutkuje zwiększonym wydzielaniem śluzu. W miarę rozwoju stanu zapalnego następuje uszkodzenie nabłonka oddechowego i zaburzenie funkcji układu śluzowo-rzęskowego [3]. Co interesujące – proces ten rozpoczyna się już w pierwszych godzinach infekcji, gdy wirusy atakują komórki nabłonka, prowadząc do ich uszkodzenia.

Niezwykle ważne i istotne jest też to, co dzieje się z tzw. klirensem śluzowo-rzęskowym. Klirens śluzowo-rzęskowy, będący podstawowym mechanizmem obronnym dróg oddechowych ulega bowiem w przebiegu infekcji znaczącemu spowolnieniu. Jest to spowodowane zarówno bezpośrednim uszkodzeniem komórek rzęskowych, jak i zmianami w składzie i adekwatnościach wydzielanego śluzu [5]. Podczas infekcji częstotliwość ruchu rzęsek, a zatem mechanizmu oczyszczania nosa wyraźnie spada, co prowadzi do zalegania wydzieliny i patogenów [5]. Dodatkowo, przewlekłe drażnienie błony śluzowej może prowadzić do jej wysuszenia i powstawania mikrourazów. Długotrwała reakcja zapalna i uszkodzenia nabłonka powstałe w wyniku infekcji potęgują aktywność nerwów czuciowych w nabłonku nosa, co wyzwala niejako neurogenny stan zapalny i może nasilać dolegliwości związane z niedrożnością nosa [6].

Ksylometazolina na katar

Ksylometazolina, należąca do grupy leków α-adrenomimetycznych jest jednym z najczęściej stosowanych środków w leczeniu objawowym nieżytu nosa. Jej mechanizm działania opiera się na stymulacji receptorów α-adrenergicznych w naczyniach krwionośnych błony śluzowej nosa, co prowadzi do ich obkurczenia i zmniejszenia przekrwienia [7]. Należy jednak wiedzieć, iż stosowanie ksylometazoliny (podobnie jak oksymetazoliny) niesie ze sobą pewne ograniczenia. Długotrwałe używanie może prowadzić do rozwoju polekowego zapalenia błony śluzowej nosa (rhinitis medicamentosa), charakteryzującego się wtórnym przekrwieniem i „uzależnieniem” od kropli do nosa [8]. Co można zatem zrobić? Przede wszystkim warto edukować pacjentów jak powinni stosować leki, aby zapewnić ich efektywność i wysoki poziom bezpieczeństwa terapii. Leki donosowe z sympatykomimetykami powinno się stosować nie dłużej niż 7 dni i stosować zalecane dawki. Po tym czasie, w przypadku braku poprawy pacjent powinien zgłosić się do lekarza celem dokładniejszej diagnostyki.

Ksylometazolina, ale nie sama

Coraz większą popularnością cieszą się preparaty łączące ksylometazolinę z substancjami o działaniu nawilżającym i regenerującym. Szczególnie korzystne efekty obserwuje się przy połączeniach z:

• kwasem hialuronowym – naturalnym składnikiem macierzy zewnątrzkomórkowej, który tworzy na powierzchni śluzówki warstwę ochronną, wiąże wodę – zapewniając optymalne nawilżenie oraz wspomaga procesy gojenia. Co warte uwagi kwas hialuronowy zdaje się zwiększać efektywność ksylometazoliny, będąc stosowany w jednym preparacie razem z nią [9,10].
• dekspantenolem (prowitaminą B5) – związek ten jest aktywnie przekształcany w tkankach w kwas pantotenowy – najważniejszy składnik koenzymu A. Badania wykazują, iż dekspantenol przyspiesza regenerację uszkodzonego nabłonka i poprawia elastyczność tkanki [11].

Badania kliniczne potwierdzają, iż preparaty złożone wykazują lepszą efektywność i profil bezpieczeństwa w porównaniu z monoterapią ksylometazoliną. W randomizowanym badaniu z podwójnie ślepą próbą wykazano, iż połączenie ksylometazoliny z kwasem hialuronowym pozwala na obniżenie dawki sympatykomimetyku o połowę – przy zachowaniu tej samej skuteczności. Może to sugerować, iż kwas hialuronowy wzmacnia niejako działanie substancji czynnej [9].

Jeszcze inne badania pokazują, iż połączenie dekspantenolu i ksylometazoliny skraca objawy kataru średnio o 2 dni [12].

Sudafed to kompleksowe rozwiązanie na katar

Wsparciem w terapii kataru mogą być produkty lecznicze z portfolio marki Sudafed. Sudafed® XyloSpray HA zawiera ksylometazolinę w połączeniu z kwasem hialuronowym jako substancją pomocniczą. Jest wskazany w leczeniu objawowym ostrego zapalenia błony śluzowej nosa, czy też w zapaleniu zatok przynosowych [13]. Preparat łączy działanie obkurczające ksylometazoliny z nawilżającym i ochronnym działaniem kwasu hialuronowego. Dodatkowo posiada w składzie glicerol i sorbitol, substancje znane z adekwatności wiązania wody i często stosowane jako humektanty. Ten konkretny preparat sprawdzi się zarówno w przypadku pacjenta z infekcją górnych dróg oddechowych, jak i z objawami alergicznego nieżytu nosa, który potrzebuje szybkiego odblokowania nosa [13].

Bibliografia:

1. Allan GM, Arroll B. Prevention and treatment of the common cold: making sense of the evidence. 2014;186(3):190-199
2. Eccles R. Understanding the symptoms of the common cold and influenza. Lancet Infect Dis. 2005;5(11):718-725
3. Moriyama M, Hugentobler WJ, Iwasaki A. Seasonality of Respiratory Viral Infections. Annu Rev Virol. 2020 Sep 29;7(1):83-101
4. Fokkens WJ, et al. European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps 2020. Rhinology. 2020;58(Suppl S29):1-464
5. Bustamante-Marin XM, Ostrowski LE. Cilia and Mucociliary Clearance. Cold Spring Harb Perspect Biol. 2017;9(4):a028241
6. Lacroix J.S., Chronic rhinosinusitis and neuropeptides, Swiss Med Wkly 2003;133:560-562
7. Graf P. Rhinitis medicamentosa: aspects of pathophysiology and treatment. 1997;52(40 Suppl):28-34
8. Mortuaire G, et al. Rebound congestion and rhinitis medicamentosa: nasal decongestants in clinical practice. Critical review of the literature by a medical panel. Eur Ann Otorhinolaryngol Head Neck Dis. 2013;130(3):137-144
9. Castellano F, Mautone G. Decongestant activity of a new formulation of xylometazoline nasal spray: a double-blind, randomized versus placebo and reference drugs controlled, dose-effect study, Drugs Exp Clin Res. 2002;28(1):27-35
10. Casale M., et al. Hyaluronic acid and upper airway inflammation in pediatric population: A systematic review. Int J of Pediatr Otorhinolaryngol. 2016;85:22-26
11. Kehrl W, Sonnemann U. Dexpanthenol nasal spray as an effective therapeutic principle for treatment of rhinitis sicca anterior. 1998;77(9):506-512
12. Mösges R, Shah-Hosseini K, Hucke HP, Joisten MJ. Dexpanthenol: An Overview of its Contribution to Symptom Relief in Acute Rhinitis Treated with Decongestant Nasal Sprays. Adv Ther. 2017 Aug;34(8):1850-1858. doi: 10.1007/s12325-017-0581-0. Epub 2017 Jul 10. PMID: 28695477; PMCID: PMC5565656
13. Charakterystyka Produktu Leczniczego Sudafed® XyloSpray https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/16708/characteristic

SIL Sudafed® XyloSpray HA

PL-NP-2025-124508