Jak pomóc dziecku z dysleksją?

psychoterapia.plus 1 rok temu

Istnieje bardzo wiele definicji dysleksji, wszystkie jednak wskazują na trudności w czytaniu i pisaniu. W Polsce najbardziej znaną specjalistką, zajmującą się problematyką dysleksji jest Marta Bogdanowicz. M. Bogdanowicz tak definiuje dysleksję: „syndrom zaburzeń wyższych czynności psychicznych, które przejawiają się w postaci specyficznych trudności uczenia się czytania i pisania. Są one uwarunkowane parcjalnymi zaburzeniami rozwoju psychomotorycznego funkcji uczestniczących w czynności czytania i pisania oraz ich integracji. Wśród deficytów rozwojowych funkcji poznawczych najistotniejsze są zaburzenia funkcji językowych, w tym aspektu fonologicznego języka, decydujących o możliwościach porozumiewania się językowego”. Wyróżnia się następujące trudności:

dysleksja, oznacza specyficzne trudności w czytaniu;
dysortografia, czyli specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne);
dysgrafia, charakteryzująca się niskim poziomem graficznym pisma.
Bogdanowicz zauważa, iż objawy dysleksji rozwojowej można już zaobserwować w wieku przedszkolnym, a są to:

opóźniony rozwój mowy;
mała sprawność i koordynacja ruchów podczas zabaw ruchowych, samoobsługi, rysowania i pisania
wadliwa wymowa, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, błędy gramatyczne;
trudności z różnicowaniem głosek podobnych oraz z wydzieleniem sylab, głosek ze słów i ich syntezą;
trudności z wykonywaniem układanek i odtwarzaniem wzorów graficznych;
oburęczność;
mylenie prawej i lewej ręki;
trudności w czytaniu pomimo dobrej inteligencji oraz braku zaniedbania środowiskowego i dydaktycznego;
trudności z opanowaniem poprawnej pisowni: pismo zwierciadlane, mylenie liter podobnych pod względem kształtu (p-b-d-g), liter odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne pomimo znajomości zasad ortografii.

Odsyłam do ciekawych publikacji profesor Bogdanowicz, a rodzicom, nieraz sfrustrowanym codziennością szkolną swoich pociech z dysleksją, polecam pozycję „Portrety nie tylko sławnych osób z dysleksją”, w których mogą zapoznać się z sylwetkami sławnych osób, borykającymi się z dysleksją. Wśród nich znajdziemy nazwiska pisarzy, lekarzy, polityków, naukowców.

Warto więc zwrócić uwagę na pozytywne cechy dysleksji – tak! Są takie i właśnie klucz w tym, by o tym pamiętać i właśnie na tym opierać wsparcie dziecka. Okazuje się, iż jedną z zaobserwowanych mocnych stron są uzdolnienia artystyczne, które prawdopodobnie wynikają z potrzeby ekspresji w inny niż werbalny czy literacki (piśmienny) sposób.

Wskazuje się na takie cechy jak:

błyskotliwość,
ciekawość świata, wnikliwość,
dobra intuicja,
myślenie niewerbalne, obrazowe, holistyczne,
wysoki poziom IQ,
bujna wyobraźnia,
talenty w dziedzinach tj. sztuka, biznes, mechanika, budownictwo, architektura,
rozwiązywanie problemów,
talent do snucia opowieści, bajek.

Warto pamiętać o tych cechach, znajdować i wskazywać je dziecku w każdej możliwej sytuacji. Niestety dzieci z dysleksją są w dużej mierze narażone na stres, co wynika z braku pewności siebie, niskiej samooceny, zbyt wysokich wymagań edukacyjnych, niskiej pozycji w klasie, braku wiedzy, kłopotów z zapamiętywaniem, niskiej samoakceptacji. Warto wskazać dziecku sposoby na odreagowanie stresu. W klasie szkolnej mogą to być gniotki, ćwiczenia oddechowe, poza nią wspólne spacery, muzyka relaksacyjna, zajęcia sportowe, kąpiel, wspólny czas np. przy grach planszowych.

Istotną rolę we wsparciu dziecka odgrywa oczywiście nauczyciel, gdyż najczęściej w klasie szkolnej dziecko boryka się ze stresem i trudnościami oraz porażkami. Przepełnione klasy, wielość dzieci z trudnościami w nauce w jednej klasie czy wszechobecne bodźce i szum, nie pomagają tym bardziej. Nauczyciel ze swojej strony, może wesprzeć uczniów poprzez:

dostosowanie tekstu – zwiększenie interlinii (do ok. 1,5), powiększenie czcionki,
wydłużenie czasu w czynności związane z czytaniem
unikanie odpytywania na forum klasy z głośnego czytania, chyba iż uczeń miał wcześniej czas się przygotować lub wyraża na to zgodę.
przygotowanie uczniowi notatki z najważniejszymi informacjami z lekcji.
skrócenie tekstów do czytania, przyzwolenie na zapoznanie z lekturą w formie audiobooków
bazowanie na mocnych stronach dziecka, proponowanie aktywności, w których będzie mogło się tymi możliwościami wykazać,
docenianie wkładu pracy, nie tylko wyników końcowych
dostosowanie poleceń do możliwości dziecka – proszenie o jedną rzecz, polecenia krótkie, upewnienie się, iż dziecko adekwatnie zrozumiało polecenie
zadawanie zadań związanych z czytaniem w parach lub grupach
unikanie atmosfery pośpiechu.

Rodzic dziecka z dysleksją może oczekiwać od nauczyciela takich form wsparcia, ale również musi pamiętać o swojej roli w rozwoju swojego dziecka. Przede wszystkim musi:

być obecny przy dziecku, pracować z nim podczas nauki,
wytłumaczyć zadanie, jeżeli go nie rozumie,
wspierać w czytaniu – czytać w parach, naprzemienne, wyszukiwać audiobooki lektur szkolnych, wprowadzać dobrą atmosferę podczas nauki,
kontrolować zeszyty,
weryfikować wiedzę – choćby w formie zabawy, rozmowy w drodze ze szkoły,
zapoznać z technikami uczenia się, pokazać interesujące sposoby, mnemotechniki, notatki wizualne.

Na zakończenie przytoczę treść „Katalogu rodzicielskich zachowań” opracowany przez rodziców w trakcie kursów „Szkoła dla Rodziców” zorganizowanych przez Oddział Warszawski PTD.

Rodzicu pamiętaj

Kochaj, ale wymagaj.
Okazuj dziecku swoje uczucia.
Przekazuj dziecku pozytywne informacje o nim (pochodzące od ciebie i osób trzecich).
Dostrzegaj wszystkie osiągnięcia dziecka, choćby bardzo drobne.
Doceniaj choćby niedokończone dzieło dziecka.
Zanim skrytykujesz, pozwól dziecku wyjaśnić.
Zachowaj umiar w udzielaniu pomocy przy odrabianiu lekcji.
Przerzuć na dziecko odpowiedzialność za jego naukę.
Pozwól dziecku podejmować decyzje o dodatkowych zajęciach i innych sprawach.
Pozwól dziecku wybrać kierunek rozwoju i wspieraj je w tym.
Pozwól dziecku poczuć jego sukces.
Pokaż dziecku korzyści płynące ze spróbowania swoich sił w nowej dziedzinie – i nie naciskaj dłużej.
Okazuj dziecku swoją wiarę w jego sukces.
Stawiaj poprzeczki ma miarę własnych ambicji.
Zaufaj dziecku i okazuj mu to zaufanie.
Naucz się rozmawiać z dzieckiem.
Naucz się słuchać dziecka.
Nie monologuj.
Rozmawiaj z dzieckiem wtedy, gdy panujesz nad swoimi emocjami.
Nie obarczaj dziecka poczuciem winy.
Wyszukuj pozytywy w każdej sytuacji.
Okazuj zainteresowanie zamiast kontrolować.
Nie mów „nigdy”, „wszystko” i „zawsze”.