W wyniku rekonstrukcji rządu obowiązki Izabeli Leszczyny przejmie Jolanta Sobierańska-Grenda. Szlagierowym działaniem byłej już minister była ustawa reformująca szpitalnictwo, bez której – jak sama mówiła – nie uda się zmienić całego systemu ochrony zdrowia. Na okres jej szefowania przypadły szeroko dyskutowane zmiany dotyczące składki zdrowotnej i temat podwyżek płac.
Już w trakcie spotkania liderów koalicji ze strony premiera Donalda Tuska miała paść wyraźna sugestia, iż powinno dojść do zmiany na stanowisku ministra zdrowia. We wtorek 22 lipca, według jeszcze nieoficjalnych informacji, z nominacji premiera to Jolanta Sobierańska-Grenda, szefowa zarządu Szpitali Pomorskich, miała kierować resortem zdrowia. W środę podczas prezentacji zrekonstruowanego rządu oficjalnie stanęła na czele Ministerstwa Zdrowia.
Premier Tusk, ogłaszając zmiany w resorcie zdrowia, podkreślił, iż „minister Leszczyna wykonała naprawdę wielką robotę”. Zaznaczył, iż między innymi dzięki jej wysiłkom udało się zorganizować gwałtownie i bezboleśnie miliardy złotych ze środków europejskich na wsparcie systemu ochrony zdrowia w Polsce.
– To było wówczas pierwsze zadanie. Prawo i Sprawiedliwość zmarnowało dużo zdrowia i życia Polaków także przez to, iż te pieniądze mogły pracować dużo wcześniej, gdyby nie zablokowane przez PiS środki europejskie z KPO. To bardzo trudne zadanie wykonano na piątkę – powiedział szef rządu, dodając, iż przyszedł teraz czas na odpolitycznienie Ministrstwa Zdrowia i prace merytoryczne ekspertów od zarządzania.
Według doniesień Wirtualnej Polski niewykluczone, iż Izabela Leszczyna – z wykształcenia ekonomistka, to również była wiceminister finansów – pozostanie w rządzie i będzie pracować w „superresorcie” gospodarczym, którym ma kierować obecny minister finansów Andrzej Domański.
Co dalej z reformą szpitali?
Okres kierowania resortem zdrowia przez Izabelę Leszczynę na pewno nie był łatwy – skumulowało się wiele badzo trudnych sytuacji związanych z funcjonowaniem systemu opieki zdrowotnej. Pogłębiły się kłopoty finansowe Narodowego Funduszu Zdrowia, który wymaga kolejnych dotacji z budżetu państwa. Gorącym tematem okazały się pieniądze na lipcowe podwyżki wynagrodzeń w ochronie zdrowia. Docelowo system – jak przekonywała Leszczyna – miała uratować reforma szpitalnictwa. W czerwcu ukazała się czwarta wersja gruntownej reformy szpitali. W kwietniu trzecia wersja projektu znalazła się w harmonogramie prac Rady Ministrów, ale rząd projektu nie przyjął, co w opinii komentatorów było dowodem na to, iż Leszczyna nie cieszyła sie zaufaniem w kręgu samych koalicjantów.
Ostatecznie nie udało się jej przeprowadzić reformy szpitalnictwa. Po przedłużających się pracach i konsultacjach 1 lipca rząd przyjął projekt przygotowany przez resort zdrowia, który zakłada elastyczne przekształcanie oddziałów i łączenie szpitali przez samorządy. Nad projektem pracuje Sejm.
To okrojona wersja propozycji, którą Leszczyna przedstawiła w lipcu 2024 r. Reforma miała sprawić, iż szpitale będą efektywniej wykorzystywać zasoby, w tym kadry. Placówki miały być zachęcane do przekształceń, aby otrzymać pomoc finansową pod warunkiem wdrożenia planów naprawczych. Szpitalnictwo powiatowe miało zostać dostosowane do potrzeb wynikających z demografii – czyli starzejącego się społeczeństwa.
100 konkretów Leszczyny – co udało się zrealizować?
Izabela Leszczyna, obejmując funkcję ministry zdrowia w grudniu 2023 r., zapowiedziała następujące plany:
- finansowanie in vitro z budżetu państwa,
- pełny dostęp do darmowych badań prenatalnych,
- antykoncepcja awaryjna bez recepty,
- prawo do bezpłatnego znieczulenia przy porodzie,
- legalizacja aborcji do 12. tygodnia i brak odmów wykonania zabiegu na poziomie szpitali,
- system rezerwacji wizyt (narzędzia teleinformatyczne),
- likwidacja limitów w lecznictwie szpitalnym,
- skrócenie czasu w konsultacje i zabiegi,
- na obszarach pozbawionych diagnostyki utworzenie powiatowych centrów zdrowia: diagnostyka, leczenie ambulatoryjne, świadczenia specjalistyczne,
- zwiększenie dostępności geriatrów i opieki długoterminowej dzięki środkom unijnym,
- ryczałtowe rozliczanie składki zdrowotnej dla przedsiębiorców,
- bon na profilaktykę i leczenie stomatologiczne dla dzieci i młodzieży do wykorzystania w każdym gabinecie dentystycznym,
- przywrócenie opieki dentystycznej w szkołach podstawowych.
Jedną z pierwszych wprowadzonych zmian było przywrócenie finansowania in vitro z budżetu państwa. Program Ministerstwa Zdrowia powstał na bazie uchwalonej pod koniec 2023 r. ustawy. Była to jedna z obietnic wyborczych Koalicji Obywatelskiej. W 2022 r. przyłączyła się ona do obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej „Tak dla in vitro”.
Dzięki działaniom Izabeli Leszczyny kobiety otrzymały w publicznym systemie dostęp do kompleksowego leczenia endometriozy i testów molekularnych, cytologii płynnej wykrywających wirusa raka szyjki macicy. Minister uruchomiła program badań profilaktycznych „Moje zdrowie” dla osób od 20. roku życia. Wszedł w życie zakaz sprzedaży wszystkich e-papierosów, także niezawierających nikotyny i saszetek nikotynowych, osobom niepełnoletnim. Leszczyna wprowadziła zmiany w Państwowym Ratownictwie Medycznym, które mają usprawić pracę ratowników medycznych. Według wyliczeń resortu, w 2024 r. nakłady na zespoły ratownictwa medycznego były o 15 proc. wyższe niż w 2023 r. W tym czasie wzrosły też nakłady na szpitalne oddziały ratunkowe – o 29 proc.
W grudniu 2024 r. podczas podsumowania 12 miesięcy pracy w ministerstwie wskazała na inwestycje z Krajowego Planu Odbudowy, łatwiejszy dostęp do świadczeń zdrowotnych oraz cyfryzację ochrony zdrowia.
Podkreśliła, iż z odbokowanych środków KPO na zdrowie zostanie przeznaczonych niemal 18 mld zł. Stało się to mimo braku przyjęcia ustawy, kamienia milowego, dotyczącego modernizacji szpitalnictwa. – Mamy do zrealizowania 45 kamieni milowych, w tym 19 w roku 2024 r. Zrealizowaliśmy i rozliczyliśmy 17 z nich – powiedziała Leszczyna.
Była już szefowa wskazała, iż fundusze z KPO pójdą na modernizację szpitali ogólnych, powiatowych, tych należących do Krajowej Sieci Onkologicznej i Krajowej Sieci Kardiologicznej. Dodała, iż wszystkie reformy i inwestycje w ramach Krajowego Planu Odbudowy powinny się zakończyć 30 czerwca 2026 r.
– Przeznaczamy 200 mln zł na rozwój kadr medycznych m.in. dla lekarzy, kadry opieki długoterminowej, fizjoterapeutów i farmaceutów w celu poszerzania ich kompetencji. Łączymy też centra kształcenia w jedno Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego – dopowiedziała Leszczyna.
Za jej kadencji nastąpiły też zmiany w dostępie do bezpłatnych leków 65+ i 18– oraz dotyczące szczepień w aptekach.
– Uważam, iż poszerzenie kręgu lekarzy, którzy mogą wypisywać recepty na bezpłatne leki, to sprawiedliwe i oczekiwane rozwiązanie – oceniła.
Na mocy nowych przepisów farmaceuci mogą wystawiać recepty na wszystkie szczepienia refundowane dla dorosłych. Zmiany ułatwiają dostęp m.in. do szczepień przeciw grypie i pneumokokom.
Jednym z priorytetów minister Leszczyny było także bezpieczeństwo lekowe. Resort zdrowia przygotował listę polskich leków, za które pacjenci płacą mniej (10 proc. lub 15 proc. – jeżeli zarówno substancja czynna, jak i lek są wytwarzane w Polsce). Powstała też pierwsza Krajowa Lista Leków Krytycznych oraz w połowie lipca jej zaktualizowana wersja.
Za kierownictwa Izabeli Leszczyny na listy refundacyjne trafiły nowe terapie i leki, w tym onkologiczne, stosowane w chorobach rzadkich.
Eksperci pozytywnie ocenili efekty polskiej prezydencji w kwestii ochrony zdrowia – zwłaszcza przyjęcie projektu unijnych przepisów o bezpieczeństwie lekowym i zmian w pakiecie farmaceutycznym.
Leszczyna podjęła się też walki z receptomatami i ułatwionym dostępem do opioidów poprzez teleporady. w tej chwili osobista wizyta u lekarza jest obowiązkowa przed wystawieniem recepty na: fentanyl, morfinę, oksykodon, marihuanę oraz wyciągi i nalewki farmaceutyczne. Jest jeden wyjątek od tej zasady – gdy jest to kontynuacja leczenia, a receptę wystawia lekarz POZ.
Napięta sytuacja w ochronie zdrowia
Mimo napiętej sytuacji finansowej w ochronie zdrowia rząd w 2024 r. doprowadził do obniżenia składki zdrowotnej od najniższej podstawy dla przedsiębiorców w 2025 r. Obniżki składki dla większości przedsiębiorców w 2026 r. zawetował prezydent Andrzej Duda.
Leszczyna musiała się także zmierzyć z problemem z finansowaniem podwyżek wynagrodzeń w ochronie zdrowia, które w wyniku waloryzacji co roku wchodzą w życie 1 lipca. Pod koniec czerwca zatwierdziła niemal 18 mld zł, m.in. na ten cel w perspektywie 12 miesięcy, a także na nadwykonania. Są jednak głosy krytyczne wobec tego rozwiązania. Przedstawiciele szpitali powiatowych zauważyli, iż kwota ta nie obejmuje wynagrodzeń personelu kontraktowego (przede wszystkim lekarzy specjalistów).
Ministerstwo Zdrowia pod kierownictwem Leszczyny przymierzało się do weryfikacji niektórych rozwiązań w tzw. ustawie podwyżkowej w uzgodnieniu ze stroną społeczną. Minister w ostatnich tygodniach urzędowania zapowiadała także, iż chciałaby uregulować kwestię kontraktów lekarzy zawieranych ze szpitalami w publicznym systemie ochrony zdrowia.
Leszczyna nie zdążyła przeprowadzić przez Radę Ministrów projektu, który miał ograniczyć dostępność alkoholu. Zakazane zgodnie z projektem mają być: promowanie piwa, również w formie bonusów, sprzedaż alkoholu w postaci innej niż płynna. Do projektu nie trafił zapowiadany przez resort zdrowia zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych w nocy.
