Regularne czyszczenie przestrzeni międzyzębowych może mieć znaczenie nie tylko dla zdrowia przyzębia, ale także dla poziomu glukozy we krwi. Zespół japońskich badaczy wykazał, iż pacjenci z cukrzycą typu 2, którzy częściej nitkują zęby, uzyskują lepsze wyniki ciągłego monitorowania glikemii (CGM, Continous Glucose Monitoring). Wnioski z badania mogą mieć istotne znaczenie zarówno dla praktyki stomatologicznej, jak i dla interdyscyplinarnej opieki nad chorymi na cukrzycę.
Związek między cukrzycą a chorobami przyzębia jest dobrze udokumentowany. Przewlekły stan zapalny tkanek przyzębia wpływa na kontrolę metaboliczną, zwiększając insulinooporność i utrudniając stabilizację poziomu glukozy. Z drugiej strony – nieprawidłowo wyrównana cukrzyca nasila zapalenie dziąseł, przyspiesza utratę kości i utrudnia gojenie tkanek.
Dotychczasowe badania skupiały się głównie na wpływie leczenia periodontologicznego na wskaźnik HbA1c – średnie stężenie glukozy we krwi w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy. Wiadomo bowiem, iż intensywne leczenie choroby przyzębia może prowadzić do krótkotrwałej poprawy glikemii. Jednak kilka wiadomo było o tym, jak codzienne nawyki higieniczne – takie jak nitkowanie czy częstotliwość szczotkowania – przekładają się na wskaźniki glikemiczne. To właśnie tę lukę postanowili wypełnić naukowcy z Japonii.
Jak przebiegało badanie?
Badanie przeprowadzono w klinice diabetologicznej w Fukuoce. Uczestniczyło w nim 104 dorosłych pacjentów z cukrzycą typu 2, mających co najmniej 15 zębów naturalnych. Każdy z nich:
- wypełnił ankietę dotyczącą higieny jamy ustnej, liczby zębów i częstotliwości wizyt u dentysty,
- oddał próbki krwi i moczu do oznaczenia markerów zapalnych (m.in. hs-CRP, TNF-α, IL-6),
- nosił przez dwa tygodnie sensor CGM, który rejestrował poziomy glukozy w trybie ciągłym, bez dostępu pacjenta do bieżących wyników.
Naukowcy analizowali zależności pomiędzy nawykami higienicznymi a wynikami CGM, HbA1c i wskaźnikami stanu zapalnego.
Nitkowanie trzy razy w tygodniu – mniejsze wahania glukozy
Rezultaty okazały się jednoznaczne. Częstsze czyszczenie przestrzeni międzyzębowych (≥3 razy w tygodniu) wiązało się z:
- niższym stężeniem glukozy na czczo i niższym poziomem HbA1c,
- większym odsetkiem czasu w zakresie normoglikemii (Time in Range, TIR – prawidłowy poziom cukru we krwi),
- niższym wskaźnikiem GMI (Glucose Management Indicator), który na podstawie danych z ciągłego monitorowania glukozy pozwala przewidzieć wynik hemoglobiny glikowanej,
- mniejszym czasem spędzonym w hiperglikemii (Time above Range, TAR – czas powyżej zakresu docelowego),
- niższym poziomem markerów zapalnych, w tym TNF-α i IL-6.
Co ważne, te zależności utrzymywały się choćby po uwzględnieniu czynników zakłócających – wieku, płci, wskaźnika BMI i czasu trwania cukrzycy.
Szczotkowanie i liczba zębów też mają znaczenie
Choć częstotliwość szczotkowania (≥2 razy dziennie) nie miała tak silnego wpływu na same wartości glikemii, to wiązała się z niższym BMI oraz niższymi stężeniami hs-CRP i TNF-α – markerów ogólnoustrojowego stanu zapalnego.
Równie istotna okazała się liczba zębów. Pacjenci z co najmniej 20 zębami uzyskiwali lepsze parametry CGM (wyższy TIR i niższy TAR), co autorzy tłumaczą możliwością spożywania pokarmów bogatszych w błonnik i lepszą jakością diety. Z kolei utrata zębów utrudnia spożycie twardych produktów roślinnych, a także może sprzyjać diecie ubogiej w błonnik, co negatywnie wpływa na metabolizm glukozy.
Regularne wizyty u dentysty – więcej niż profilaktyka próchnicy
Uczestnicy badania, którzy odwiedzali dentystę przynajmniej raz w roku, mieli niższe poziomy glukozy na czczo niż ci, którzy nie pojawiali się na kontrolach. Choć badanie nie analizowało powodów wizyt, autorzy zwracają uwagę, iż brak kontaktu ze stomatologiem może oznaczać nieleczone stany zapalne jamy ustnej, które z kolei pogarszają kontrolę glikemii.
W kontekście nowych wytycznych American Diabetes Association, które rekomendują coroczne badania stomatologiczne dla pacjentów z cukrzycą, wyniki te podkreślają potrzebę integracji stomatologów z zespołami diabetologicznymi.
W świetle tych danych stomatolodzy powinni być postrzegani nie tylko jako specjaliści od „leczenia zębów”, ale także jako ważni członkowie zespołu terapeutycznego pacjenta diabetologicznego. Rozpoznanie objawów przewlekłego zapalenia przyzębia, motywowanie do regularnego nitkowania oraz edukacja na temat wpływu higieny jamy ustnej na cały organizm mogą wspierać efekty terapii diabetologicznej.
Pełne wyniki badania opublikowano w artykule „Oral Hygiene Practices and Glucose Profiles Assessed Through Continuous Glucose Monitoring in Adults With Type 2 Diabetes” na łamach czasopisma „Diabetes Spectrum”.
– Na pacjenta warto spojrzeć jako na całokształt, nie tylko na jego zęby. Istotna jest kooperacja z lekarzami ogólnymi. Nie wszyscy lekarze mają świadomość, jak istotny wpływ mają choroby ogólne na zęby, a także odwrotnie – jak istotny wpływ mają zęby na choroby ogólne. Często nie widzimy tego, by kierowali pacjentów do stomatologa w ramach leczenia – mówi o wyzwaniach w opiece stomatologicznej nad pacjentami obciążonymi chorobami ogólnoustrojowymi dr n. med. Anna Sokołowska, adiunkt w Zakładzie Chorób Błony Śluzowej Jamy Ustnej i Przyzębia Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Źródło: https://diabetesjournals.org
