Gremliny, czyli nawyki lękowe

Znacie gremliny? Złośliwe, wręcz krwiożercze stworzonka z kultowego filmu „Gremliny rozrabiają” w reżyserii Joe Dantego? Ich jedynym celem jest uprzykrzanie nam życia. Skutecznie potrafią zastraszyć spokojne, amerykańskie miasteczko… Podobnie jak nas terroryzują nawyki lękowe.

Tę zbieżność dostrzegły autorki najbardziej chyba znanego podręcznika do coachingu: Marylin Atkinson i Rau T. Chois. Metaforycznym mianem gremlinów określiły właśnie nawyki lękowe (Marylin Atkinson i Rae T. Chois, Wewnętrzna dynamika coachingu t. II cyklu „Sztuka i nauka coachingu”, Polskie wydanie New Dawn, Warszawa 2009, str. 89-100¹). Nie ulega wątpliwości, iż gremliny mogą skutecznie blokować nasz rozwój osobisty i zawodowy.

Gremliny, czyli jak nawyki lękowe utrudniają zmianę

Przede wszystkim, każdy z nas raz na jakiś czas doświadcza różnego rodzaju lęków. Zdarza się, iż przybierają one postać nawyków, najczęściej nieuświadomionych. Często dotyczą spraw, związanych z czasem i energią. Utrudniają robienie tego, co w dalszej perspektywie byłoby dla nas korzystne. Krótko mówiąc, nie walczymy ze zbędnymi kilogramami, ani też nie uczymy się nowych rzeczy. Nie szukamy lepszej pracy, nie oszczędzamy pieniędzy. Z góry zakładamy bowiem, iż koszty takiego działania przewyższą nasz wysiłek lub, iż i tak zrezygnujemy po drodze. Ewentualnie, nie chcemy się narazić swojemu otoczeniu.

Czy opór przed działaniem to stary nawyk?

Co powstrzymuje nas przed działaniem? Stary nawyk? A może głęboko zakorzenione przekonanie? Umiejętność rozpoznania tego jest najważniejszym i pierwszym krokiem w kierunku unieszkodliwienia gremlina.

Nawyki lękowe, czyli adekwatnie co?

Nawyk lękowy to „określone wewnętrzne ramy świadomego lub nieświadomego dialogu wewnętrznego” – mówią autorki podręcznika (op.cit. 90-91¹). Czyli gremlin jest czymś w rodzaju wewnętrznego nawyku lub uczucia, które wydaje się działać samodzielnie. Pojawia się i próbuje powstrzymać nas przed podjęciem działania na różnym etapie realizacji projektu. Może także utrudniać nam jego ukończenie. Jak? Chociażby poprzez negatywne myśli, które nas atakują.

Proces narady mózgu a nawyki lękowe

A skoro mowa o myślach, te niechciane, negatywne potrafią rzeczywiście skutecznie zatruć życie i utrudnić proces zmiany. Jak z nimi walczyć? Z pomocą przychodzi m.in. idea czterech osobowości i proces narady mózgu, opisany przez Jill Bolte Taylor w książce „Tajemnica zdrowego mózgu”(Jill Bolte Taylor, „Tajemnica zdrowego mózgu. Jak wykorzystać neuroplastyczność oraz adekwatności prawej i lewej półkuli mózgu, aby przywrócić zdrowie i odkryć psychologiczne i biologiczne możliwości umysłu. Wydawnictwo Vital, 2022)². O tym, w jaki sposób proces narady mózgu można wykorzystać w coachingu, można przeczytać w moim poprzednim artykule.

Formuła Beckharda a gremliny

Pomocna w zrozumieniu idei gremlinów jest także formuła Richarda Beckharda:

BS x W x PK > OZ, gdzie:

BS – to doświadczany brak satysfakcji z obecnego stanu lub sytuacji,

W – wizja tego, co jest możliwe oraz wartości z tym związane,

PK – pozytywne pierwsze kroki w kierunku tej wizji i chęć ich podjęcia,

OZ – obecny opór przed zmianą.

A zatem, aby zmiana była trwała, wynik działania tych trzech czynników musi być większy od naturalnej reakcji naszego mózgu emocjonalnego, jakim jest opór przed zmianą (Marylin Atkinson i Rae T. Chois, Wewnętrzna dynamika coachingu t. II cyklu „Sztuka i nauka coachingu”, Polskie wydanie New Dawn, Warszawa 2009. str 80)³. Co ważne, jeżeli choćby tylko jeden z tych trzech czynników: BS, W lub PK wyniesie zero – nie pokonamy tego oporu. jeżeli mamy problem z wprowadzeniem zmian, trzeba przede wszystkim ustalić, który z tych elementów jest na niskim poziomie. Warto też pamiętać, iż czemukolwiek poświęcimy uwagę, dostaniemy tego więcej. jeżeli więc myślimy o tym, czego nie chcemy – przenieśmy natychmiast uwagę na to, czego chcemy. Jakie to uczucie, już to mieć? Jaka jest tego prawdziwa wartość? Zaś nasze niezadowolenie potraktujmy jako tylną część wewnętrznego lustra. Przednią częścią lustra będzie nasza wizja i wartości.

Za tydzień opublikuję drugą część artykułu, w którym wyjaśnię m.in. jakie są rodzaje gremlinów i jak nie tylko odnieść nad nimi zwycięstwo, ale także wykorzystać je na swoją korzyść.

1. ︎
2. ︎
3. ︎
4. ︎