Demokratyczna Republika Konga (DRK) doświadcza największego wybuchu choroby wirusowej MPOX, jaki kiedykolwiek odnotowano, z dziesiątkami tysięcy osób zakażonych w czerwcu. W grudniu 2022 r. rząd ogłosił epidemię.
Choroba mpox, dawniej nazywana ospą małpią, wywoływana jest przez wirus ospy małpiej i ma zwykle charakter odzwierzęcy – co oznacza, iż może być przenoszona ze zwierząt na ludzi.
Wirus ten jest endemiczny dla gęsto zalesionych regionów Afryki Środkowej i Zachodniej i jest spokrewniony z wirusem, który spowodował w tej chwili wyeliminowaną ospę. Mpox może okazać się śmiertelny w ciężkich przypadkach, a głównymi objawami są swędząca wysypka na całym ciele i gorączka. Szczepionki mogą ograniczyć infekcję.
Choć w Demokratycznej Republice Konga epidemie zdarzają się często, eksperci ds. zdrowia twierdzą, iż tym razem w jednej części kraju odkryto nowy szczep.
Oto, co wiemy o epidemii:
Kiedy zaczęła się epidemia MPox?
Epidemia rozpoczęła się w maju 2022 r. we wschodniej prowincji Kwango. Jednak od tego czasu rozprzestrzeniła się na 22 z 26 prowincji Demokratycznej Republiki Konga, w tym na stolicę Kinszasę.
Transmisja przez cały czas koncentruje się na wschodzie, jednak wysokie rozprzestrzenianie odnotowano w Kamituga, górniczym mieście we wschodniej prowincji Kiwu Południowe. Lekarze odkryli nowy szczep wirusa w mieście.
Od 2022 r. zgłoszono ponad 21 000 przypadków i ponad 1000 zgonów, zgodnie ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO). W 2023 r. odnotowano łącznie 14 626 przypadków i 654 zgony.
Tylko w tym roku do końca maja zgłoszono 7851 przypadków, z czego 384 zakończyło się zgonem. Wiele z zarażonych to dzieci poniżej piątego roku życia (39 procent). Blisko dwie trzecie (62 procent) osób umierających z powodu tej choroby to również dzieci.
Najbardziej ucierpiały prowincje: Równikowa, Południowe Ubangi, Sankuru i Południowe Kiwu.
Ile jest wariantów MPox i jak bardzo są śmiertelne?
Zawsze istniały dwa typy mpox, znane również jako klady.
Klad 2 jest mniej śmiertelny. Jest to typ, który rozprzestrzenił się w epidemii z 2022 r., po raz pierwszy odnotowanej w Londynie, a która dotarła do 111 państw w Europie, Ameryce Południowej i Północnej, Afryce, na Bliskim Wschodzie, w Azji i Oceanii. Ponad 99 procent osób zakażonych tą epidemią przeżyło, ponieważ ten klad wirusa jest mniej śmiertelny. Bogate kraje dotknięte epidemią były również w stanie zgromadzić zapasy szczepionek i leków przeciwwirusowych do leczenia.
Znak informujący o szczepieniach przeciwko ospie małpiej ustawiony w Tropical Park przez hrabstwo Miami-Dade i Nomi Health 15 sierpnia 2022 r. w Miami na Florydzie [Joe Raedle/Getty Images via AFP]Klasyfikacja kladu 1 jest jednak znacznie poważniejsza i może zabić choćby jedną dziesiątą zakażonych osób. To klad 1 zwykle pojawiał się w Demokratycznej Republice Konga i jest przyczyną obecnego wybuchu epidemii.
Ten klad wirusa zwykle rozprzestrzenia się poprzez normalny kontakt fizyczny. Jednak w tym wybuchu zakażenia rozprzestrzeniają się głównie poprzez kontakt seksualny, twierdzą eksperci.
Jak powiedziała dr Jean Bisimwa Nachega, profesor medycyny na Uniwersytecie w Pittsburghu, jest to szczególnie widoczne w mieście Kamituga, w którym mieszka duża populacja pracowników seksualnych.
Kamituga to ta sama lokalizacja, w której we wrześniu 2023 r. odkryto nowy szczep klasyfikacji Clade 1.
To „znaczący rozwój sytuacji” – powiedział dr Nachega, odnosząc się do podatności pracowników seksualnych, którzy oprócz tego, iż są w niekorzystnej sytuacji ekonomicznej i nie mają dostępu do opieki zdrowotnej, są również bardziej niż reszta populacji narażeni na osłabioną odporność na choroby takie jak HIV.
„W przeciwieństwie do historycznego przenoszenia wirusa ze zwierząt na ludzi, przenoszenie wirusa drogą płciową z człowieka na człowieka, zwłaszcza wśród grup wysokiego ryzyka, takich jak pracownicy seksualni, stanowi nowe wyzwanie w kontrolowaniu wirusa” – powiedział.
WHO twierdzi, iż nie jest jasne, czy ten wariant jest bardziej zaraźliwy, czy też prowadzi do cięższego przebiegu choroby.
Lekarze rozmawiający z The Associated Press powiedzieli, iż nowy wariant objawia się inaczej. zwykle zmiany MPox pojawiają się na twarzy, ramionach, klatce piersiowej i nogach i są wyraźnie widoczne u zakażonej osoby. W tym przypadku jednak zgłaszane zmiany znajdują się głównie na narządach płciowych, powiedzieli eksperci, co znacznie utrudnia śledzenie i diagnozowanie przypadków.
Według WHO nie odnotowano żadnych przypadków przenoszenia drogą płciową wirusa kladu I w poprzednich ogniskach w Demokratycznej Republice Konga. Przypadki w tym kraju zgłaszane od lat 70. XX wieku, były rozumiane jako spowodowane głównie zwykłym bezpośrednim kontaktem z zakażonymi osobami lub zwierzętami.
Jakie są główne przeszkody, z jakimi borykają się władze?
Wschodni region Demokratycznej Republiki Konga jest również poważnie dotknięty trwającym konfliktem i ma ograniczone zasoby, co utrudnia władzom odpowiednie śledzenie, leczenie i monitorowanie osób zakażonych, powiedzieli eksperci. W Kinszasie i Gomie są tylko dwa laboratoria testowe, a tylko 18 procent zgłoszonych przypadków zostało przebadanych w laboratoriach.
WHO stwierdziła również, iż w kraju nie ma wystarczającej liczby zestawów do leczenia i praktycznie żadnych szczepionek. Tecovirimat, lek przeciwwirusowy, który został zatwierdzony do leczenia ospy, jest testowany na bardziej podatnych pacjentach w Demokratycznej Republice Konga, według WHO.
Szczepionki mogą pomóc zminimalizować rozprzestrzenianie się i były najważniejsze w powstrzymaniu epidemii w 2022 r., która dotknęła bogatsze kraje, takie jak Wielka Brytania i Stany Zjednoczone. Jednak nie ma wystarczającej liczby szczepionek, aby objąć 100-milionową populację Demokratycznej Republiki Konga. Minister zdrowia kraju upoważnił lekarzy do podawania szczepionek, które są dostępne w obszarach najwyższego ryzyka. Urzędnicy powiedzieli, iż Demokratyczna Republika Konga prowadzi rozmowy z krajami, w tym z Japonią, w celu pozyskania większej liczby szczepionek.
Świadomość społeczna na temat mpox jest również ograniczona, co utrudnia samozgłaszanie i powstrzymywanie. Niektórzy pacjenci opuścili izolację, aby kupić jedzenie lub kontynuować swoją działalność zawodową, powiedzieli eksperci.
Fakt, iż choroba może być teraz przenoszona drogą płciową, niesie ze sobą dodatkową warstwę stygmatyzacji, problem, który prześladował personel medyczny podczas początkowego rozprzestrzeniania się HIV/AIDS, wskazali eksperci. Eksperci powiedzieli, iż istnieje ryzyko „cichej transmisji”, jeżeli ludzie sami się nie zgłoszą.
Jakie zagrożenia grożą innym krajom Afryki?
Wschodni region Demokratycznej Republiki Konga, który graniczy z Rwandą, Burundi, Ugandą i Tanzanią, jest również miejscem o wysokiej przejściowości, gdzie ludzie regularnie się przemieszczają, co zwiększa ryzyko transmisji do innych krajów. Na południu Demokratyczna Republika Konga graniczy z Zambią i Angolą, podczas gdy jej zachodnie i północne regiony graniczą z Republiką Konga, Republiką Środkowoafrykańską i Sudanem Południowym.
Podobnie jak Demokratyczna Republika Konga, wiele innych państw afrykańskich również ma ograniczone możliwości testowania, leczenia i nadzoru, co sprawia, iż jest to problem o znaczeniu regionalnym i globalnym – powiedział dr Nachega.
„Choroby zakaźne nie respektują granic. Wybuchy epidemii w jednym regionie mogą gwałtownie rozprzestrzenić się na inne części świata, jak widać w przypadku COVID-19. Mimo iż obecny wybuch mpox wydaje się być ograniczony do jednej części Demokratycznej Republiki Konga, ludzie na całym kontynencie powinni zachować czujność” – dodał.
Do tej pory wykryto 19 przypadków w sąsiedniej Republice Konga, uważa się, iż zostały one rozprzestrzenione z Demokratycznej Republiki Konga – choć nie zostało to potwierdzone. W kwietniu władze ogłosiły stan wyjątkowy.
Dalej, w Kamerunie, odnotowano 23 przypadki wirusa kladu 2 między styczniem a kwietniem tego roku. Republika Południowej Afryki również odnotowała pięć przypadków kladu 2 w ognisku między styczniem a majem, chociaż WHO twierdzi, iż może być więcej nieudokumentowanych przypadków.
Te przypadki prawdopodobnie nie są bezpośrednio związane z wybuchem epidemii w Demokratycznej Republice Konga. Między Republiką Południowej Afryki a Demokratyczną Republiką Konga często realizowane są podróże handlowe, ale niektórzy eksperci uważają, iż przypadki te są powiązane z globalnym wybuchem kladu 2 od 2022 r.
