Gabapentyna może zwiększać ryzyko demencji

Badanie opublikowane w czerwcu br. obejmowało dużą grupę pacjentów – przeanalizowano dane 26 000 osób z przewlekłym bólem krzyża. Naukowcy obserwowali pacjentów przez 10 lat i dobierali kohorty pod względem wieku, chorób współistniejących i przyjmowanych jednocześnie leków.

Pacjenci z co najmniej sześcioma przepisanymi receptami na gabapentynę mieli o 29% wyższe ryzyko demencji i 85% wyższe ryzyko łagodnych zaburzeń poznawczych (MCI) w porównaniu do osób nigdy nie przyjmujących tego leku. W grupie wiekowej 18–64 lata ryzyko demencji i zaburzeń poznawczych było ponad dwukrotnie wyższe niż u pacjentów bez gabapentyny, a wzrastało proporcjonalnie do liczby przepisanych recept.

Choć jest to badanie obserwacyjne, jego długoletnia perspektywa i duża populacja osób badanych dają podstawę do dalszych, dobrze zaprojektowanych badań.

– Obserwacje te pogłębiają rosnące obawy dotyczące długoterminowego bezpieczeństwa stosowania gabapentyny, która coraz częściej przepisywana jest poza zarejestrowanymi wskazaniami – zwracają uwagę naukowcy.

Potwierdzenie wniosków z poprzednich lat

Warto podkreślić, iż również starsze badania wskazują na zwiększone ryzyko rozwoju demencji i zaburzeń poznawczych u osób stosujących gabapentynę.

Na przykład badanie kohortowe przeprowadzone na Tajwanie (w latach 2000–2017) wykazało, iż pacjenci stosujący gabapentynę lub pregabalinę mieli o 45% zwiększone ryzyko demencji w porównaniu do osób nieużywających tych leków. Ryzyko wzrastało wraz ze zwiększeniem dawki, a u osób poniżej 50 roku życia ryzyko nasilenia zaburzeń poznawczych było 3 razy większe niż u osób starszych.

Gabapentyna szeroko przepisywana off-label

Gabapentyna zatwierdzona jest w Polsce we wskazaniach takich jak:

• Leczenie napadów częściowych padaczki z napadami wtórnie uogólnionymi lub bez nich, zarówno w monoterapii, jak i w terapii wspomagającej, u dorosłych oraz u dzieci od 6. Roku życia (w monoterapii od 12. Roku życia);

• Leczenie obwodowego bólu neuropatycznego u dorosłych, w tym bolesnej neuropatii cukrzycowej oraz nerwobólu po przebytym półpaścu.

Jednak stale rośnie jej szerokie zastosowanie poza wskazaniami (tzw. off-label). Zwłaszcza w leczeniu różnych rodzajów bólu oraz innych schorzeń, które nie zostały uwzględnione w oficjalnej charakterystyce produktu leczniczego (ChPL). Bywa również przepisywana jako bezpieczniejsza alternatywa dla opioidów. Zastosowania gabapentyny poza wskazaniami to między innymi:

• leczenie bólu innego niż ten zarejestrowany w ChPL, np. wspomagająco u chorych na nowotwory,
• leczenie stanów związanych ze wzmożoną pobudliwością ośrodkowego układu nerwowego, gdzie inne terapie zawiodły lub nie są dostępne,
• zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe, a także łagodzenie objawów odstawienia alkoholu.

Tak powszechne wykorzystanie gabapentyny wynika z jej skuteczności w różnych wskazaniach. Jednak coraz więcej specjalistów podkreśla, iż niesie to ze sobą ryzyko niedostatecznej kontroli bezpieczeństwa. Takie zastosowanie zawsze wymaga indywidualnej oceny korzyści i ryzyka.

W 2019 roku FDA wydała ostrzeżenie dotyczące możliwości wystąpienia poważnych problemów z oddychaniem w przypadku jednoczesnego stosowania gabapentyny z opioidami lub u pacjentów z chorobami układu oddechowego.

Źródła:

• Valetti D. Gabapentin Use Linked to Increased Dementia Risk in Patients With Chronic Back Pain. Pharmacy Times, https://www.pharmacytimes.com/view/gabapentin-use-linked-to-increased-dementia-risk-in-chronic-back-pain-patients [opublikowano: 17.07.2025, dostęp: 23.07.2025]
• Eghrari NB, Yazji IH, Yavari B, Van Acker GM, Kim CH. Risk of dementia following gabapentin prescription in chronic low back pain patients. Reg Anesth Pain Med. Published July 2, 2025. doi:10.1136/rapm-2025-106577, https://rapm.bmj.com/content/early/2025/07/02/rapm-2025-106577
• Huang YH, Pan MH, Yang HI. The association between Gabapentin or Pregabalin use and the risk of dementia: an analysis of the National Health Insurance Research Database in Taiwan. Front Pharmacol. 2023 May 30;14:1128601
• ChPL Gabapentin Teva

©MGR.FARM