Fentanyl to syntetyczny opioid, który jest około 50-100 razy silniejszy niż morfina. Został opracowany w latach 60. XX wieku jako silny środek przeciwbólowy, stosowany głównie w leczeniu pacjentów z przewlekłym bólem, np. w przebiegu nowotworów, lub po operacjach.

Fentanyl jest dostępny w różnych formach, w tym jako plastry transdermalne, tabletki, aerozole do nosa oraz iniekcje. Ze względu na swoją wysoką moc, fentanyl jest także substancją o dużym ryzyku uzależnienia i przedawkowania. Fentanyl działa na receptory opioidowe w mózgu, blokując sygnały bólowe i powodując uczucie euforii. To właśnie ta adekwatność sprawia, iż jest tak skuteczny, ale jednocześnie niebezpieczny.

Fentanyl, ze względu na swoją moc, niesie ze sobą wysokie ryzyko przedawkowania. choćby mała dawka może być śmiertelna. W ostatnich latach fentanyl stał się poważnym problemem społecznym, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, gdzie jest często dodawany do nielegalnych narkotyków, co zwiększa ryzyko przypadkowego przedawkowania i śmierci.

Przedawkowanie fentanylu objawia się:

• trudnościami w oddychaniu,
• niskim ciśnieniem krwi,
• utratą przytomności,
• śmiercią, jeżeli nie zostanie udzielona natychmiastowa pomoc medyczna.

W przypadku przedawkowania fentanylu, najważniejsze jest szybkie podanie naloksonu, który może odwrócić działanie opioidu. Jednakże, ze względu na siłę fentanylu, standardowe dawki naloksonu mogą nie być wystarczające i mogą być potrzebne wielokrotne podania.

Według amerykańskiego Centers for Disease Control and Prevention (CDC), liczba zgonów związanych z przedawkowaniem opioidów osiągnęła w 2020 roku rekordowy poziom, z fentanylem jako głównym czynnikiem. W 2019 roku fentanyl i jego analogi były odpowiedzialne za ponad 70% wszystkich zgonów związanych z opioidami w Stanach Zjednoczonych (CDC, 2020).

Chociaż kryzys opioidowy jest najczęściej kojarzony z USA, problem fentanylu dotyka również inne kraje, w tym Kanadę, Europę, Australię i kraje europejskie. W Polsce problem związany z fentanylem jest stosunkowo ograniczony w porównaniu z innymi krajami. Od stycznia 2022 r. do połowy kwietnia 2024 r. polska policja zabezpieczyła 252,2 grama fentanylu oraz jego pochodnych. W krajach europejskich cały czas obserwowany jest wzrost liczby zgonów związanych z fentanylem.

Fentanyl jest często produkowany w nielegalnych laboratoriach i dystrybuowany na czarnym rynku. Jego wysoka rentowność sprawia, iż jest atrakcyjny dla handlarzy narkotyków, którzy mieszają go z heroiną lub kokainą, zwiększając ryzyko nieświadomego przedawkowania przez użytkowników. Początkowo kryzys opioidowy był napędzany przez nadużywanie przepisywanych leków przeciwbólowych. Z czasem osoby uzależnione zaczęły szukać tańszych i silniejszych alternatyw, co doprowadziło do wzrostu popytu na fentanyl i inne syntetyczne opioidy.

Skutki zdrowotne kryzysu opioidowego są ogromne. Przedawkowanie opioidów prowadzi do depresji oddechowej, która jest główną przyczyną zgonów. Ponadto, długotrwałe używanie opioidów może prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych, w tym uszkodzenia narządów, zakażeń oraz problemów psychicznych.

Fentanyl jest potężnym narzędziem w medycynie, ale jego niewłaściwe użycie prowadzi do tragicznych konsekwencji. Świadomość i odpowiedzialne podejście są najważniejsze w zapobieganiu negatywnym skutkom jego stosowania. Edukacja społeczeństwa, łatwiejszy dostęp do programów leczenia uzależnień oraz surowe regulacje dotyczące przepisywania opioidów są niezbędne w walce z kryzysem opioidowym.

Uzależnienie od fentanylu jest poważnym problemem zdrowotnym, wymagającym kompleksowego podejścia terapeutycznego. Ze względu na jego wysoką moc, odstawienie fentanylu może być trudne i wymaga specjalistycznej pomocy.

Pierwszym etapem jest detoksykacja. Jej celem jest bezpieczne usunięcie fentanylu z organizmu. Detoksykacja może być przeprowadzana w warunkach szpitalnych lub ambulatoryjnych, zależnie od stopnia uzależnienia. W trakcie tego procesu stosuje się leki wspomagające.

Kolejnym etapem jest leczenie farmakologiczne, które stosuje się w celu stabilizacji pacjenta i zapobiegania nawrotom. Ważnym etapem leczenia jest psychoterapia. Terapia indywidualna skupia się na identyfikacji i modyfikacji myśli oraz zachowań prowadzących do uzależnienia. Terapia grupowa zapewnia wsparcie i pomaga w budowaniu umiejętności społecznych. Psychoedukacja i poradnictwo rodzinne pomagają rodzinom zrozumieć uzależnienie i wspierać bliską osobę w procesie leczenia. Podczas leczenia ważne są regularne wizyty kontrolne, które monitorują postępy i zapobiegają nawrotom.

Leczenie uzależnienia od fentanylu to proces wieloetapowy, który wymaga zintegrowanego podejścia, obejmującego zarówno leczenie farmakologiczne, jak i psychospołeczne. Wsparcie ze strony specjalistów, rodziny i społeczności jest najważniejsze w osiągnięciu długotrwałej abstynencji i poprawy jakości życia.

Pamiętaj, iż wiedza i świadomość są najważniejsze w walce z uzależnieniami i zapobieganiem nadużyciom. jeżeli Ty lub ktoś, kogo znasz, walczy z uzależnieniem od opioidów, nie wahaj się szukać pomocy u specjalistów.

Źródła:

1. National Institute on Drug Abuse (NIDA) – Fentanyl
2. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) – Fentanyl
3. Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA) – Medication-Assisted Treatment
4. Mayo Clinic – Opioid use disorder

Szukasz dobrego psychologa? Sprawdź ofertę MindHealth:

• Psycholog Białystok
• Psycholog Gdynia
• Psycholog Gdańsk
• Psycholog Katowice
• Psycholog Kraków
• Psycholog Poznań
• Psycholog Rzeszów
• Psycholog Warszawa
• Psycholog Wrocław