Erytrytol pod lupą: możliwy wzrost ryzyka sercowo-naczyniowego

Erytrytol (erytrol) to popularny zamiennik cukru, szeroko stosowany ze względu na bardzo niską kaloryczność (zaledwie 0,2 kcal/g) i minimalny wpływ na poziom glukozy we krwi. Z tego powodu często rekomenduje się go osobom z cukrzycą i otyłością – grupom szczególnie narażonym na rozwój chorób sercowo-naczyniowych, takich jak udar mózgu czy zawał serca. Naukowcy z Uniwersytetu Kolorado w Boulder postanowili sprawdzić, jak erytrytol wpływa na organizm na poziomie komórkowym, ze szczególnym uwzględnieniem naczyń krwionośnych mózgu.

Erytrytol – wpływ na organizm. Badanie

Naukowcy postanowili sprawdzić, jak erytrytol wpływa na komórki naczyń krwionośnych w mózgu, koncentrując się szczególnie na komórkach śródbłonka (hCMEC). W tym celu przeprowadzili eksperyment laboratoryjny z wykorzystaniem hodowli ludzkich komórek śródbłonka mózgowego.

Komórki eksponowano na erytrytol w stężeniu 6 mM, które odpowiada ilości tej substancji występującej w jednej puszce popularnego napoju słodzonego sztucznie (około 30 gramów erytrolu). Czas ekspozycji wynosił 24 godziny.

Celem badania było określenie, czy erytrol zmienia poziom białek istotnych dla funkcjonowania komórek. Do ich analizy zastosowano technikę elektroforezy kapilarnej, która umożliwia precyzyjny pomiar ilości wybranych białek.

Dodatkowo naukowcy oceniali bezpośrednie efekty działania erytrytolu. Mierzono produkcję reaktywnych form tlenu (ROS), które świadczą o nasilonym stresie oksydacyjnym. Badano także inne markery uszkodzenia komórek śródbłonka, by kompleksowo ocenić wpływ erytrolu na ich kondycję.

Erytrytol a wzrost ryzyka sercowo-naczyniowego

Wyniki badania wskazują, iż erytrytol może negatywnie wpływać na komórki wyściełające naczynia krwionośne w mózgu.

Pod wpływem erytrolu komórki śródbłonka zaczynają wytwarzać nadmierne ilości reaktywnych form tlenu (ROS). Cząsteczki te uszkadzają komórki i prowadzą do stresu oksydacyjnego. Choć komórki aktywują mechanizmy obronne, zwiększając produkcję enzymów antyoksydacyjnych, nie są w stanie skutecznie zneutralizować nadmiaru ROS. To powoduje utrzymujące się przeciążenie i uszkodzenia.

Przy stosowaniu erytrytolu zaobserwowano również zaburzenia w metabolizmie tlenku azotu (NO) – cząsteczki odpowiedzialnej za rozszerzanie naczyń krwionośnych oraz ochronę przed miażdżycą. Erytrytol zmniejsza produkcję aktywnego NO, co może sprzyjać zwężeniu naczyń i zwiększać ryzyko udaru.

Kolejnym niepokojącym odkryciem był wzrost poziomu endoteliny-1 (ET-1), silnego czynnika obkurczającego naczynia krwionośne. Zmniejszona produkcja NO przy jednoczesnym wzroście ET-1 tworzy niekorzystne warunki dla prawidłowego przepływu krwi w mózgu.

Naukowcy zauważyli również osłabienie funkcji związanych z układem fibrynolitycznym. Komórki traktowane erytrolem miały mniejszą zdolność do wydzielania tkankowego aktywatora plazminogenu (t-PA) – białka kluczowego dla rozpuszczania zakrzepów. Ograniczenie tej funkcji może zwiększać ryzyko powstawania zakrzepów, a w konsekwencji – udaru mózgu.

Czy erytrytol jest bezpieczny? Potrzeba dalszych badań

Choć uzyskane wyniki dotyczące erytrytolu są istotne, badanie ma swoje ograniczenia. Przede wszystkim przeprowadzono je na hodowlach komórkowych, a nie na organizmach żywych. Oznacza to, iż nie można bezpośrednio przełożyć tych wyników na wpływ erytrolu na zdrowie człowieka ani określić rzeczywistego ryzyka klinicznego.

Mimo to wnioski budzą uzasadniony niepokój. Erytrytol jest powszechnie stosowany jako substytut cukru, a choroby sercowo-naczyniowe stanowią coraz większe zagrożenie dla zdrowia publicznego. Zastosowany w badaniu model komórek śródbłonka mózgu (hCMEC) to uznany i wiarygodny system do badania funkcji naczyń mózgowych. Co ważne, erytrol przenika przez barierę krew–mózg, co oznacza, iż może bezpośrednio wpływać na te naczynia.

Odkrycia laboratoryjne są spójne z wcześniejszymi doniesieniami z dużych badań epidemiologicznych oraz małych badań klinicznych, które sugerowały związek między spożyciem erytrolu a zwiększonym ryzykiem udaru. Nowe badanie dostarcza możliwego biologicznego wyjaśnienia tego związku – na poziomie komórkowym.

W przyszłości konieczne będą dalsze badania, szczególnie nad długofalowym wpływem regularnego spożycia erytrolu. Naukowcy planują sprawdzić, jak długo utrzymują się obserwowane zmiany oraz jakie mogą być skutki przewlekłej ekspozycji.

Wyniki badania zostały opublikowane w czasopiśmie Journal of Applied Physiology.