Dziewczęta w kryzysie. Nowy raport ujawnia przepaść w zdrowiu psychicznym młodzieży

Zdjęcie: https://www.euractiv.pl/section/praca-i-polityka-spoleczna/news/dziewczeta-w-kryzysie-nowy-raport-ujawnia-przepasc-w-zdrowiu-psychicznym-mlodziezy/

Europejska młodzież walczy z coraz poważniejszym kryzysem zdrowia psychicznego — najnowsze dane ujawniają niepokojące różnice między płciami i krajami. Po raz pierwszy w historii badania ESPAD przyjrzano się nie tylko używkom, ale też psychicznemu dobrostanowi nastolatków.

Współczesna młodzież walczy z wieloma wyzwaniami – od skutków pandemii COVID-19, przez niestabilność społeczną i polityczną, po wojny toczące się tuż za naszymi granicami.

Najnowszy raport Europejskiego Projektu Badań Szkolnych na temat Alkoholu i Innych Narkotyków (ESPAD) pokazuje niepokojące tendencje: niemal 40 proc. nastolatków w Europie doświadcza problemów ze zdrowiem psychicznym. Szczególnie niepokojący jest fakt, iż dziewczęta radzą sobie znacznie gorzej niż chłopcy.

Europa podzielona – kto czuje się najlepiej, a kto najgorzej?

Przez trzy dekady badanie ESPAD koncentrowało się przede wszystkim na nawykach związanych z używaniem substancji psychoaktywnych – alkoholu, papierosów i narkotyków – wśród europejskiej młodzieży. Jednak w ubiegłym roku po raz pierwszy uwzględniono również pytania dotyczące samopoczucia psychicznego.

Ankietą objęto prawie 114 tysięcy piętnasto- i szesnastolatków z 37 krajów. Uczniowie odpowiadali m.in. na pytania o to, czy czują euforia z życia, jak często budzą się wypoczęci oraz czy mają motywację do codziennego funkcjonowania.

Na podstawie ich odpowiedzi opracowano tzw. indeks samopoczucia psychicznego. Wynik powyżej 50 punktów (na 100 możliwych) oznaczał dobre zdrowie psychiczne. Taki próg przekroczyło średnio 59 proc. badanych, choć wyniki znacznie różniły się w zależności od kraju.

Najlepsze wyniki odnotowano w krajach nordyckich – aż 77 proc. młodzieży z Wysp Owczych deklaruje dobre samopoczucie psychiczne. Podobnie wysokie wyniki osiągnęły Islandia (75 proc.) i Dania (72 proc.).

Na drugim końcu zestawienia znalazła się Ukraina, gdzie tylko 43 proc. nastolatków zadeklarowało dobre zdrowie psychiczne. Trudno się dziwić – młodzi Ukraińcy dorastają w realiach wojny, często pozbawieni profesjonalnego wsparcia psychologicznego i pozostawieni sami z traumą.

Słabe wyniki odnotowano także w Czechach (46 proc.), na Węgrzech (47 proc.), Cyprze oraz w Polsce, gdzie próg dobrego samopoczucia przekroczyło jedynie 49 proc. badanych.

Dziewczęta szczególnie narażone

Jednym z najbardziej alarmujących wniosków raportu jest wyraźna różnica między płciami. We wszystkich 37 krajach dziewczęta wypadły gorzej niż chłopcy. Dobre zdrowie psychiczne zadeklarowało 69 proc. chłopców i tylko 49 proc. dziewcząt.

W Polsce sytuacja pozostało bardziej niepokojąca – zaledwie jedna na trzy dziewczęta przyznała, iż czuje się psychicznie dobrze, podczas gdy wśród chłopców było to dwóch na trzech. choćby w krajach o relatywnie dobrym ogólnym wyniku, jak Szwecja (62 proc.), różnice są wyraźne: 80 proc. chłopców i mniej niż 50 proc. dziewcząt deklaruje dobre samopoczucie psychiczne.

Według Kadri Soovej, dyrektorki organizacji Mental Health Europe, dane te pokazują, jak istotne jest tworzenie rozwiązań dostosowanych do realnych problemów i płci.

— Zdrowie psychiczne jest głęboko związane z otoczeniem społecznym, w którym młodzi ludzie dorastają — powiedziała Soova w rozmowie z Euronews.

Co dalej? Potrzebne natychmiastowe działania

Eksperci apelują do polityków i decydentów o pilne inwestycje w edukację na temat zdrowia psychicznego oraz o stworzenie powszechnie dostępnych, skutecznych systemów wsparcia dla młodzieży. najważniejsze jest, by szkoły, rodziny i instytucje publiczne współpracowały w tworzeniu bezpiecznego, wspierającego środowiska dla dorastających osób.

Jak podkreślono w artykule opublikowanym w czołowym czasopiśmie medycznym „The Lancet”, kryzys zdrowia psychicznego młodzieży to globalne zjawisko, które wymaga szybkich, skoordynowanych działań.

— Musimy reagować zarówno na tradycyjne zagrożenia, takie jak uzależnienia, jak i na nowe wyzwania, np. te związane z funkcjonowaniem w środowisku cyfrowym. Tylko wtedy stworzymy młodym ludziom warunki do zdrowego, godnego rozwoju — zauważa Soova.