Dr. Sonja Kustka kanadyjska lekarka rodzinna praktykująca pożegnała się z zawodem.
W listopadzie i grudniu 2021 r., w szczycie pandemii COVID-19 i obowiązywania nakazów noszenia maseczek College of Physicians and Surgeons of Ontario (CPSO – kanadyjski odpowiednik izby lekarskiej w Ontario) otrzymał dwie skargi na Dr. Kustkę.
Pierwsza skarga od polonijnej instruktorki harcerskiej głosiła, iż Dr. Kustka wystawiła zwolnienia z noszenia masek dwóm siostrom (harcerkom z jej grupy). Instruktorka uznała zwolnienia za bezpodstawne – dziewczynki nie zgłaszały żadnych problemów zdrowotnych.. Dodatkowo, skarga zawierała elementy w sposób stereotypowy przedstawiające polską społeczność, jako oporną wobec środków ochronnych przed pandemią. (Według zwolenników lekarki, była to skarga motywowana uprzedzeniami rasowymi).
Druga skarga dotyczyła niewłaściwego wypisania recepty na iwermektynę (lek przeciwpasożytniczy, według wielu badań pożyteczny w leczeniu COVID-19, ale zakazany przez władze administracyjne) starszemu pacjentowi choremu na SARS-CoV-2.
CPSO uruchomiło dochodzenie na podstawie tych skarg, powołując śledczych do zbadania potencjalnego “nieprofesjonalnego postępowania” lub “niedbalstwa” (zgodnie z sekcją 75(1)(a) Health Professions Procedural Code w Ontario).
CPSO zażądało od Dr. Kustki wydania pełnych, akt medycznych wszystkich kilku tysięcy jej pacjentów, aby zweryfikować zasadność decyzji lekarskich.
Dr. Kustka odmówiła wydania dokumentów bez zgody pacjentów, argumentując to ochroną prywatności medycznej (physician-patient privilege) i prawami pacjentów do poufności (zgodnie z kanadyjskim prawem, np. sekcje 7 i 8 Kanadyjskiej Karty Praw i Wolności).
Uznała, iż CPSO działało bez uzasadnionego powodu, a żądanie naruszało prawa jej pacjentów – zwłaszcza że skargi nie pochodziły od samych pacjentów, ale osób postronnych a dochodzenie opierało się na spekulacjach.
Pacjenci Dr. Kustki (w tym rodzice polskich harcersek) również wnieśli pozwy o ochronę swoich praw, twierdząc, iż CPSO naruszyło ich konstytucyjne prawa do prywatności i bezpieczeństwa osobistego.
Sąd Ontario rozpatrywał te sprawy w 2023 r., ale ostatecznie podtrzymał decyzję CPSO o prawie do dostępu do akt w ramach dochodzenia adminsitracyjnego.
Jednocześnie CPSO nałożyło tymczasowe ograniczenia na praktykę Dr. Kustki (np. zakaz wystawiania nowych zwolnień z masek lub szczepień bez konsultacji), co Inquiries, Complaints and Reports Committee (ICRC) potwierdziło po wstępnym dochodzeniu.
W 2024 r. sprawa trafiła do trybunału dyscyplinarnego CPSO (Ontario Physicians and Surgeons Discipline Tribunal). Dr. Kustka walczyła o oddalenie sprawy, argumentując brak podstaw do dochodzenia (brak skarg od pacjentów, rasistowski charakter pierwszej skargi).
Wspólnie z inną lekarką, Dr. Rochagné Kilian złożyła wniosek o odmowę wydania akt medycznych, powołując się na te same argumenty ochrony prywatności. W październiku 2024 r. trybunał odrzucił ten wniosek, stwierdzając, iż regulatorzy medyczni mają prawo do pełnego dostępu do akt pacjentów w sprawach dyscyplinarnych.
Pacjenci Dr. Kustki zeznawali anonimowo (pod zakazem publikacji dla ochrony prywatności), podkreślając, iż czuli się skrzywdzeni przez CPSO – np. ich dane zostały ujawnione bez zgody.
Sprawa stała się precedensem i decyzje z podobnych dochodzeń (np. sprawa Dr. Kilian) były używane przeciwko Dr. Kustce, tworząc “spirale precedensów” w regulacjach COVID-19.
W marcu 2025 r. trybunał CPSO uznał Dr. Kustkę winną misconduct (nieprawidłowego postępowania) – nie tyle za zwolnienia maskowe czy iwermektynę (choć te były kwestionowane), ale głównie za niepodporządkowanie się nakazowi wydania nieocenzurowanych akt medycznych. Trybunał odrzucił argumenty o “przywileju poufności lekarz pacjent”, stwierdzając, iż w dochodzeniach regulacyjnych prywatność nie jest bezwzględna.
Groźba dalszych sankcji (np. zawieszenie lub cofnięcie licencji) skłoniła Dr. Kustkę do dobrowolnej rezygnacji z licencji lekarskiej (surrender of license) w czerwcu 2025 r. Zrobiła to, aby uniknąć pełnego procesu i potencjalnie surowszych kar, ale też w proteście przeciwko temu, co nazywała “faszyzmem regulacyjnym” i naruszeniem praw pacjentów. W czerwcu 2025 r. trybunał ostrzegł ją, iż odmowa wydania akt może skutkować utratą licencji.
Po rezygnacji Dr. Kustka nie może już praktykować medycyny w Ontario stała się symbolem walki z nadużyciami administracji w czasie COVID-19,
Odmowa współpracy w imię prywatności pacjentów – to najważniejszy powód uznania winy. CPSO argumentowało, iż lekarze muszą współpracować w dochodzeniach, by chronić zdrowie publiczne.
Sprawa wpisuje się w szerszy konflikt wokół nakazów COVID-19 w Kanadzie. Dr. Kustka i podobne przypadki (np. Dr. Kilian) są krytykowane jako “polowanie na czarownice” przez zwolenników wolności obywatelskich, i czynią z lekarza funkcjonariusza służby zdrowia, który muis wykonywać polecenia władz a nie dbać o jak najlepiej pojęte dobro swojego pacjenta . CPSO uznało, iż chroni pacjentów przed dezinformacją.
Pacjenci czuli się zdradzeni, przez system.
Sprawa przez cały czas budzi kontrowersje – grupy adwokackie wzywają do reform CPSO, by lepiej chronić prywatność pacjenta.
Mimo iż dr Kustka zrezygnowała, Kolegium przez cały czas ją ściga. Dr Kustka poniosła setki tysięcy dolarów kosztów sądowych, ale postępowanie trwa nadal. Kolegium może wykorzystać wszelkie dostępne środki, w tym próbę oskarżenia dr Kustki o obrazę sądu, co może skutkować karą więzienia. Walkę tej dzielnej kobiety o prawa nas wszystkich można wesprzeć klikając w poniższy link – Informacje za Derek Sloan MP
