Dostępność innowacyjnych terapii: lekki awans Polski w rankingu WAIT

Polska awansowała w rankingu W.A.I.T. oceniającym dostępność do innowacyjnych leków. Niestety refundacja 78 proc. tych terapii obejmuje jedynie ograniczone grupy pacjentów. Ponadto polscy pacjenci należą do najdłużej oczekujących w Unii Europejskiej na wdrożenie innowacji.

Polska awansowała w wynikach badania W.A.I.T. (Waiting to Access Innovative Therapies) z 25. na 21. miejsce pod względem zapewnianego pacjentom dostępu do innowacyjnych terapii. Jest to największy awans w ciągu 19 lat organizowania tego rankingu przez Europejską Federację Przemysłu i Stowarzyszeń Farmaceutycznych. Niestety, na refundację leczenia mogą liczyć jedynie ograniczone grupy pacjentów. Bolączką polskiego systemu jest długi czas oczekiwania na wprowadzenie nowych terapii. Porównując dostępność innowacji w różnych krajach, można zaobserwować duże nierówności w tym obszarze, zwłaszcza o ile chodzi o wspomniany czas wdrażania nowych rozwiązań w leczeniu.

Badanie W.A.I.T. przeprowadzane jest rokrocznie od 2004 roku. Jego głównym celem jest ukazanie zmian w zakresie dostępności do innowacyjnych terapii w państwach UE. Efektem aktualnej edycji jest porównanie dostępu pacjentów z 37 państw do 168 innowacyjnych terapii. Analizy dokonano również po podziale innowacji na następujące kategorie: leki onkologiczne, leki sieroce, nieonkologiczne leki sieroce, leki łączone.

W aktualnej edycji Polska przesunęła się z 25. na 21. miejsce, o ile chodzi o dostępność innowacyjnych terapii, co jest równoznaczne z największym jej awansem w historii. Z 168 terapii branych pod uwagę w tegorocznej edycji, w Polsce dostępne są 59 z nich (35 proc.). Rok wcześniej było to zaledwie 26 proc. Największą dostępnością mogą pochwalić się Niemcy: 147 terapii. Ponadto w pierwszej trójce znalazły się Włochy i Austria. W przypadku leków onkologicznych, na dzień 5 stycznia 2023 roku, europejska średnia dostępnych produktów wyniosła 23 leki. Polska znalazła się poniżej średniej – było dostępnych 21 leków. o ile chodzi o leki sieroce, tu również nasz kraj z 20 dostępnymi produktami znalazł się poniżej średniej UE, wynoszącej 24 produkty. Wśród leków sierocych wyszczególniono w raporcie nieonkologiczne leki sieroce. Tu średnia unijna wyniosła 17 leków a w Polsce dostępnych było 13. Kolejną kategorią są produkty złożone, gdzie średnia europejska wynosi 11 leków a w Polsce dostępnych było 7.

Ze wspomnianych 59 innowacyjnych terapii dostępnych w Polsce, aż 78 proc. refundowane jest dla ograniczonej grupy pacjentów. W przypadku innowacyjnych leków onkologicznych, średnio w UE bez ograniczeń dostępne jest 50 proc. z nich, natomiast w Polsce zaledwie 24 proc. W kategorii leków sierocych w UE średnio bez żadnych ograniczeń dostępnych jest 61 proc. nowości a w Polsce to zaledwie 10 proc.Wśród nieonkologicznych leków sierocych średnio w Europie ograniczoną dostępność ma 40 proc. – w Polsce to aż 92 proc. Ostatnią kategorią są produkty złożone, w przypadku których europejscy pacjenci przeciętnie mają ograniczony dostęp do 27 proc. z nich, natomiast ograniczona dostępność w Polsce dotyczy 43 proc.

Problemem jest również długi czas oczekiwania od rejestracji terapii na terenie UE do uzyskania do niej dostępu przez polskich pacjentów. Od momentu rejestracji leku do wprowadzenia go na listę refundacyjną lub programu lekowego mija średnio 827 dni. Jest to czwarty najdłuższy czas oczekiwania wśród analizowanych 37 państw. Polska wyprzedziła jedynie Bośnię, Rumunię i Maltę. W tej kwestii odnotowaliśmy nieznaczną poprawę w ciągu 2022 roku – przyspieszenie o 17 dni. Wśród najkrócej czekających znaleźli się pacjenci z Niemiec (128 dni), Danii (191 dni) oraz Austrii (301 dni). W przypadku leków onkologicznych, średni czas dla państw UE wynosi 526 dni a w Polsce jest to przeciętnie 909 dni. Dłużej czekają na wprowadzenie nowych leków jedynie pacjenci w Rumunii. W kategorii leków sierocych Polska także zajęła drugie miejsce pod względem średniego czasu oczekiwania na pojawienie się nowych terapii – średnia europejska wynosi 625 dni, natomiast polski pacjent przeciętne czeka 916 dni. Wśród tych produktów, wyszczególnione zostały nieonkologiczne leki sieroce. Tu na nowości europejski pacjent czeka przeciętnie 626 dni, natomiast polski pacjent 796 dni. W kategorii produktów złożonych średnia europejska czasu oczekiwania wynosiła 426 dni, a w Polsce było to to aż 788 dni (trzeci najdłuższy czas wśród analizowanych państw).

Według autorów raportu, duże różnice pomiędzy krajami wynikają z charakterystyki funkcjonowania wewnętrznych systemów ochrony zdrowia oraz aktualnego poziomu rozwoju gospodarczego poszczególnych państw. Sposobem na poprawienie sytuacji mogą być rozwiązania wprowadzane na szczeblu europejskim.